Xét nghiệm miễn dịch là một bước quan trọng không thể thiếu trong quy trình khám bệnh. Thực hiện xét nghiệm này giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn tình trạng sức khỏe của từng cá nhân, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về các loại xét nghiệm miễn dịch thông qua bài viết dưới đây.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Bùi Thị Hồng Khang - Bác sĩ Giải phẫu bệnh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
1. Xét nghiệm miễn dịch là gì?
Xét nghiệm miễn dịch hỗ trợ phát hiện một số tác nhân hoặc chất gây bệnh trong cơ thể. Khi bị nhiễm các tác nhân gây bệnh hoặc những thứ mà cơ thể nhận định là vật thể lạ (gọi là kháng nguyên), hệ miễn dịch sẽ sản xuất ra các kháng thể tương ứng để tiêu diệt kháng nguyên.
Dựa vào trạng thái miễn dịch của cơ thể, các xét nghiệm miễn dịch cho phép phát hiện các nguyên nhân như vi khuẩn, virus, hormone hay hemoglobin trong máu,... Nhờ đó, việc chẩn đoán các bệnh khác nhau được thực hiện thông qua kết quả của phản ứng giữa kháng nguyên và kháng thể tổng hợp.
Với các mục đích và kết quả chẩn đoán bệnh khác nhau, hiện nay có nhiều loại xét nghiệm được sử dụng bao gồm: xét nghiệm nước tiểu, thử thai, tầm soát ung thư tiêu hóa và kiểm tra tình trạng dị ứng,...
2. Các loại xét nghiệm miễn dịch
Các xét nghiệm miễn dịch phổ biến hiện nay được sử dụng bao gồm:
2.1. Tầm soát ung thư tiêu hóa
Phương pháp tầm soát ung thư đường tiêu hóa giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó đưa ra các biện pháp điều trị kịp thời, tăng cơ hội chữa khỏi và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.
Các xét nghiệm miễn dịch giúp phát hiện sắc tố hemoglobin, một chỉ dấu của sự hiện diện máu trong phân. Máu trong phân có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân từ bệnh trĩ, polyp, cho đến nguy cơ ung thư ruột. Những đối tượng cần tầm soát sớm ung thư đường tiêu hóa bao gồm:
- Người có tiền sử gia đình bị mắc các bệnh như: Ung thư thực quản, ung thư đại tràng, ung thư dạ dày...
- Người bị polyp, viêm loét đại tràng, viêm loét dạ dày, có vi khuẩn HP,...
- Người thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá, ăn đồ cay nóng, ăn uống không lành mạnh...
2.2. Xét nghiệm dị ứng
Hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ quá mức trước các tác nhân từ môi trường, gây ra tình trạng dị ứng với biểu hiện như nước mũi chảy, hắt hơi, nước mắt rơi,...
Để tìm ra các phương pháp xét nghiệm dị ứng như xét nghiệm máu, xét nghiệm qua thức ăn và xét nghiệm da… Bác sĩ sẽ dựa vào các con đường gây dị ứng bao gồm đường hô hấp (khói bụi, phấn hoa...), đường tiêu hóa (đậu phộng, hải sản, đậu nành,...) và qua tiếp xúc trực tiếp (ngứa ngáy, phát ban,...).
2.3. Thử thai
Que thử thai là dụng cụ rất hữu ích giúp chị em xác định chính xác liệu bản thân có thai hay không. Thiết bị này giúp phát hiện hormone thai kỳ HCG có trong nước tiểu. Nếu trên que xuất hiện hai vạch, điều đó có nghĩa là đã mang thai. Ngược lại, nếu chỉ có một vạch thì tức là chưa có thai.
Nguyên lý hoạt động của que thử thai là các kháng thể trong que sẽ phản ứng và kết dính với bêta HCG (hormone thai kỳ) có trong nước tiểu của phụ nữ đang mang thai. Khi kháng thể gắn kết ở vạch đầu tiên, màu sẽ thay đổi lần đầu. Còn ở vạch thứ hai, các kháng thể còn lại không gắn được với bêta HCG, màu sẽ thay đổi lần thứ hai. Chính vì vậy, khi có thai, chị em sẽ thấy hai vạch. Nếu không có thai, tức là không có bêta HCG trong nước tiểu, phản ứng kết hợp giữa kháng nguyên bêta HCG và kháng thể trong que thử sẽ không xảy ra chỉ có sự thay đổi màu sắc một lần, do đó que thử chỉ xuất hiện một vạch.
2.4. Nhận diện tác nhân gây nhiễm khuẩn
Để phát hiện các tác nhân vi rút như HPV, HIV, viêm gan C, và Streptococcus (gây viêm amidan), các xét nghiệm miễn dịch sẽ được sử dụng. Việc nhận diện đúng loại vi trùng gây bệnh có vai trò then chốt giúp nâng cao hiệu quả điều trị.
Phụ nữ mang thai cũng sẽ được chỉ định làm xét nghiệm để xác định có bị nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma Gondii hay không trong một số trường hợp.
2.5. Xét nghiệm chẩn đoán nhồi máu cơ tim và huyết khối
Các xét nghiệm miễn dịch được thực hiện để phát hiện sự gia tăng của các protein đặc hiệu trong cơ thể khi người bệnh bị nhồi máu cơ tim hoặc huyết khối.
2.6. Xét nghiệm nước tiểu
Đường, protein, máu hoặc tế bào viêm trong nước tiểu có thể là dấu hiệu của các bệnh như tiểu đường, nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc tổn thương thận. Trong đó, những chỉ số này sẽ được xác định thông qua xét nghiệm miễn dịch.
2.7. Thử nhanh các loại thuốc kích thích
Các xét nghiệm miễn dịch giúp phát hiện xem một người có đang sử dụng những chất kích thích như morphin, cocain, doping, thuốc lắc, ma túy tổng hợp hay cần sa ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương hay không.
Xét nghiệm này không chỉ được áp dụng cho các loại xét nghiệm đã đề cập mà còn được sử dụng để phát hiện các chất độc, kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm…được khuyến cáo tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Nhìn chung, xét nghiệm miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và chẩn đoán nhiều loại bệnh lý từ ung thư, dị ứng đến các bệnh truyền nhiễm và các vấn đề tim mạch. Nhờ vào khả năng phát hiện kháng thể và kháng nguyên trong cơ thể, các xét nghiệm này giúp bác sĩ đưa ra các phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả, nâng cao khả năng chữa trị và phòng ngừa bệnh tật.
Tuy nhiên, để đảm bảo kết quả chính xác, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn của bác sĩ, cung cấp đầy đủ thông tin về sức khỏe và các thói quen sinh hoạt.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
