Vì sao có người bị dị ứng hải sản?

Dị ứng hải sản là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với protein có trong hải sản, gây ra các triệu chứng từ nhẹ (như ngứa, phát ban) đến nghiêm trọng (như sốc phản vệ), thậm chí là gây nguy hiểm tính mạng. Do đó, việc nhận diện nguyên nhân và có phương pháp điều trị kịp thời rất quan trọng để giảm thiểu các nguy cơ cho sức khỏe.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Miễn Dịch Dị Ứng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

1. Dị ứng hải sản là gì?

Khi hệ miễn dịch phản ứng bất thường với protein từ một số hải sản, tình trạng này được gọi là dị ứng hải sản. Hải sản gồm có các loại cá như cá ngừ, cá hồi, cá tuyết…hay động vật giáp xác như cua, tôm, hàu, tôm hùm và các động vật thân mềm như ngao, vẹm, sò điệp, mực…

Một số người sẽ phản ứng với tất cả các loại hải sản nhưng cũng có người chỉ bị ảnh hưởng bởi một số loại cụ thể. Các triệu chứng dị ứng hải sản có thể từ nhẹ như nổi ban đỏ, nghẹt mũi cho đến nặng nề hơn, thậm chí đe dọa đến tính mạng.

2. Nguyên nhân khiến cơ thể bị dị ứng

Hệ miễn dịch phản ứng quá mức là nguyên nhân chính gây dị ứng hải sản. Cơ thể nhận diện protein từ hải sản như một chất độc hại, kích hoạt tạo ra kháng thể chống lại protein này (chất gây dị ứng). Hệ thống miễn dịch ở người bệnh sẽ kích hoạt giải phóng histamin và các hóa chất khác khi cơ thể tiếp xúc với các chất gây dị ứng, gây ra những biểu hiện của dị ứng như:  

• Ngứa ngáy, phát ban hoặc chàm da cùng cảm giác ngứa ran trong miệng.
• Sưng ở mặt, môi, lưỡi, cổ họng hoặc những bộ phận khác.
• Nghẹt mũi, khó thở hoặc thở khò khè.
• Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn hoặc ói mửa.
• Choáng, chóng mặt hoặc ngất.

Sốc phản vệ là một phản ứng nguy hiểm đến tính mạng, xảy ra khi cơ thể bị dị ứng. Phản ứng này dù xuất phát từ hải sản hay bất kỳ nguyên nhân nào khác đều đòi hỏi phải được cấp cứu và điều trị kịp thời. Các biểu hiện của sốc phản vệ bao gồm:

• Nghẹn hoặc sưng trong cổ họng, gây cản trở quá trình hít thở.
• Sốc cùng huyết áp tụt giảm nghiêm trọng.
• Mạch đập nhanh kèm theo cảm giác chóng mặt, choáng váng hoặc bất tỉnh.

Nguy cơ bị dị ứng sẽ tăng cao nếu trong gia đình có người mắc tình trạng tương tự. Mặc dù dị ứng hải sản có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng tình trạng này thường xuất hiện nhiều hơn ở người lớn, đặc biệt ở phụ nữ. Đối với trẻ em, bé trai có khả năng mắc loại dị ứng này cao hơn so với bé gái. 

3. Cách trị dị ứng hải sản

Chỉ một số ít người có cơ địa nhạy cảm với hải sản mới gặp phải tình trạng dị ứng. Những ai đã từng bị bệnh nên chú ý đến một vài điều quan trọng sau đây.

• Trong trường hợp dị ứng với hải sản, người bệnh nên tránh sử dụng lại các loại gây dị ứng. Chẳng hạn, nếu cơ thể phản ứng với tôm, cua, hàu hoặc bạch tuộc thì người bệnh không nên ăn những loại hải sản này.
• Khi nhận thấy bản thân hoặc người thân có dấu hiệu dị ứng, việc trước tiên là kích thích nôn để đẩy thức ăn gây dị ứng ra ngoài.
• Ngoài 2 biện pháp kể trên, nhiều người cũng thắc mắc về vấn đề dị ứng hải sản uống thuốc gì. Trong trường hợp bị dị ứng nhẹ như mề đay cấp tính, ngứa, chảy nước mũi hay hắt hơi, các thuốc kháng histamin như phenergan, cetirizin, chlopheniramin, loratadin... được sử dụng để làm giảm các triệu chứng. Ngoài ra, người bệnh có thể bôi kem dịu da chống ngứa có chứa methol, phenol hoặc sulfat kẽm, đồng thời cần tránh cào gãi vì điều này có thể làm trầy xước da và khiến phản ứng nổi ban mề đay, ngứa càng nghiêm trọng hơn.
• Trong trường hợp dị ứng, việc đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời và thích hợp là điều cần thiết. Đồng thời, người sơ cứu cần tránh tự ý dùng thuốc chống dị ứng mà chưa có sự chỉ định từ bác sĩ. 

Dị ứng hải sản chỉ xảy ra trên một số ít người có cơ địa không tiếp nhận những loại thực phẩm này. Người đã bị dị ứng hải sản cần ghi nhớ một số lưu ý sau:

• Nếu bị dị ứng hải sản với loại nào thì nên tránh dùng lại. Ví dụ như bạn dị ứng tôm hay cua, hàu, bạch tuộc thì là không ăn những loại hải sản này;
• Khi phát hiện bản thân hoặc người thân bị dị ứng hải sản, việc đầu tiên nên làm là kích thích gây nôn để đẩy phần thức ăn gây dị ứng ra khỏi cơ thể;
• Đối với trường hợp bị dị ứng nhẹ như mề đay cấp, ngứa, chảy nước mũi, hắt hơi...), có thể dùng các thuốc kháng histamin như: phenergan, cetirizin, chlopheniramin, loratadin... để giảm triệu chứng. Về ngoài da có thể bôi kem dịu da, chống ngứa có methol, phenol, sulfat kẽm, người bệnh nên tránh cào gãi vì có thể làm trầy xước da và tăng phản ứng nổi ban mề đay, ngứa.
• Trường hợp nặng phải đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời và thích hợp . Đặc biệt, không được sử dụng bừa bãi các loại thuốc chống dị ứng mà chưa có chỉ định của bác sĩ;

4. Dị ứng hải sản bao lâu thì khỏi?

Mức độ nghiêm trọng của tình trạng dị ứng sẽ quyết định thời gian kéo dài, thường là từ vài giờ hoặc 2 đến 3 ngày. Trong trường hợp nghiêm trọng, dị ứng có thể kéo dài hơn 3 ngày và yêu cầu can thiệp y tế ngay lập tức.

Bên cạnh đó, thời gian hồi phục sau khi bị dị ứng cũng sẽ khác nhau tùy vào mức độ nặng nhẹ của triệu chứng và khả năng miễn dịch của bệnh nhân. Đồng thời, việc áp dụng đúng phương pháp điều trị và tuân thủ chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý cũng ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hồi phục.

5. Phòng ngừa bệnh

• Ăn chín uống sôi là cách hiệu quả để phòng ngừa dị ứng hải sản.
• Tuyệt đối không tiêu thụ cá mực hoặc các loại cá biển sống, tái hoặc chưa được nấu chín, đặc biệt là cá hồi, cá mòi, cá thu. Bên cạnh đó, mọi người cần tránh sử dụng hải sản đã hư hỏng trong quá trình bảo quản vì có thể tạo ra các hóa chất giống histamine gây những triệu chứng tương tự dị ứng.  
• Không ăn hải sản chung với những loại thực phẩm giàu vitamin C. Hải sản chứa lượng lớn asen pentavenlent. Thông thường, asen pentavenlent không gây hại, nhưng nếu được ăn cùng với thực phẩm chứa vitamin C, chất này có thể chuyển hóa thành asen trioxide, dẫn đến ngộ độc thạch tín cấp tính, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng bệnh nhân.
• Mọi người không nên tiêu thụ hải sản từ vùng có thủy triều đỏ vì chúng có thể mang tảo độc và gây ngộ độc, đặc biệt là các loài động vật thân mềm có hai mảnh vỏ như sò, trai, ngao,...
• Khi thử các món hải sản mới lạ, mọi người nên ăn một ít mỗi lần.
• Việc giới thiệu thực phẩm mới cho trẻ em cần được thực hiện cẩn thận, khởi đầu bằng một lượng ít và sau đó tăng dần dần.
• Mọi người nên hạn chế ăn uống tại các nhà hàng hải sản hoặc mua bán tại chợ cá. Một số người có thể bị phản ứng ngay lập tức khi hít phải hơi nước hoặc hơi nấu từ các loại hải sản có vỏ. Ngoài ra, các cơ sở phục vụ hải sản cũng có nguy cơ lây nhiễm chéo.
• Một số thực phẩm có thể chứa những thành phần không rõ ràng như “hương vị hải sản” hay “nguồn từ cá”. Do đó, mọi người nên đọc kỹ nhãn thực phẩm.
• Mọi người nên thông báo với mọi người rằng bản thân bị dị ứng.  

Dị ứng hải sản là một vấn đề sức khỏe phổ biến mà nhiều người gặp phải. Các triệu chứng thường chỉ là những dấu hiệu nhẹ như ngứa, sưng tấy nhưng cũng có thể dẫn đến những tình huống nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, những ai có cơ địa dễ bị dị ứng với hải sản cần thận trọng khi lựa chọn thực phẩm và cần biết cách xử lý kịp thời nếu xảy ra phản ứng dị ứng. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

Hướng dẫn sơ cứu khi nổi mẩn ngứa do dị ứng thức ăn

Vì sao thay đổi thời tiết dễ kích thích dị ứng?