Nhiều người thắc mắc: Rối loạn lo âu có mang tính di truyền không? Dù có vẻ như nhiều yếu tố có thể khiến bạn có nguy cơ phát triển các rối loạn lo âu, nghiên cứu cho thấy rối loạn lo âu ít nhất một phần có tính di truyền.
Nguyên nhân gây ra rối loạn lo âu
Các nhà nghiên cứu vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn về nguyên nhân gây ra rối loạn lo âu. Mỗi loại rối loạn lo âu có các yếu tố nguy cơ riêng, nhưng theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia (NIMH), bạn có nhiều khả năng phát triển rối loạn lo âu hơn nếu:
- Bạn đã trải qua các sự kiện cuộc sống đau thương.
- Bạn mắc các bệnh lý liên quan đến lo âu, chẳng hạn như rối loạn tuyến giáp.
- Người thân trong gia đình mắc rối loạn lo âu hoặc các bệnh tâm thần khác.
Nói cách khác, rối loạn lo âu có thể do di truyền và cả các yếu tố môi trường gây ra.
Hàng thập kỷ nghiên cứu đã khám phá mối liên hệ di truyền trong lo âu. Ví dụ, một nghiên cứu từ năm 2002 chỉ ra rằng một số đặc điểm nhiễm sắc thể liên quan đến ám ảnh sợ hãi và rối loạn hoảng loạn.
Một nghiên cứu năm 2015 về các bệnh tâm thần ở cặp song sinh phát hiện rằng gen RBFOX1 có thể làm tăng khả năng phát triển rối loạn lo âu lan toả (GAD). Một đánh giá năm 2016 cho thấy rối loạn lo âu xã hội, rối loạn hoảng loạn và rối loạn lo âu tổng quát đều liên quan đến các gen cụ thể.
Gần đây hơn, một đánh giá vào năm 2017 kết luận rằng rối loạn lo âu lan toả (GAD) có thể di truyền, và tình trạng này cùng các bệnh liên quan có liên quan đến nhiều gen khác nhau.
Hầu hết các nhà nghiên cứu đồng ý rằng rối loạn lo âu có tính di truyền nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường. Nói cách khác, có thể bị rối loạn lo âu mà không cần có tiền sử gia đình. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa gen và rối loạn lo âu vẫn còn nhiều điều chưa được hiểu rõ, và cần thêm nhiều nghiên cứu hơn.
Các triệu chứng của rối loạn lo âu
Lo âu tự thân là một cảm giác, không phải là bệnh tâm thần. Tuy nhiên, có nhiều tình trạng được phân loại là rối loạn lo âu, bao gồm:
- Rối loạn lo âu lan toả (GAD): Lo âu mãn tính về những trải nghiệm và tình huống hằng ngày.
- Rối loạn hoảng sợ: Các cơn hoảng loạn tái phát và thường xuyên.
- Ám ảnh sợ hãi: Sợ hãi mãnh liệt về một thứ hoặc tình huống cụ thể.
- Rối loạn lo âu xã hội: Sợ hãi và lo lắng mãnh liệt về các tình huống xã hội.
- Rối loạn lo âu chia ly: Sợ hãi mãnh liệt về việc mất đi người thân yêu hoặc những người quan trọng trong cuộc sống của bạn.
Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ, có một số tình trạng sức khỏe tâm thần khác không được phân loại là rối loạn lo âu nhưng vẫn bao gồm triệu chứng lo âu, chẳng hạn như:
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD).
- Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
- Rối loạn căng thẳng cấp tính.
- Rối loạn điều chỉnh.
Lo âu là cảm giác lo lắng hoặc bất an. Dù ai cũng có thể cảm thấy lo lắng đôi lúc, một số người mắc rối loạn lo âu. Các rối loạn này thường liên quan đến cảm giác lo âu mãnh liệt, gây khó khăn cho sinh hoạt hằng ngày, ngay cả khi những điều gây lo lắng không đáng kể.
Chẩn đoán rối loạn lo âu
Để được chẩn đoán rối loạn lo âu, bạn cần nói chuyện với chuyên gia sức khỏe tâm thần như bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học, cố vấn chuyên nghiệp (LPC), hoặc nhân viên xã hội.
Bạn sẽ thảo luận về suy nghĩ, cảm xúc, hành vi của mình. Họ cũng sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn và so sánh chúng với các tiêu chí được liệt kê trong Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê Các Rối loạn Tâm thần (DSM-5).
Điều trị rối loạn lo âu
Trị liệu
Trị liệu tâm lý có thể rất hữu ích đối với những người mắc rối loạn lo âu. Trị liệu giúp bạn học các công cụ và cách tiếp cận mới, khám phá cảm xúc, và hiểu rõ hơn về tác động của các trải nghiệm đã qua.
Một trong những phương pháp phổ biến nhất là Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT). Phương pháp này liên quan đến việc nói chuyện với nhà tâm lý học hoặc bác sĩ tâm thần về trải nghiệm của bạn. Thông qua CBT, bạn học cách nhận biết và thay đổi các suy nghĩ và hành vi tiêu cực.
Theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ, khoảng 75% người thử liệu pháp tâm lý nhận thấy nó mang lại lợi ích ở một mức độ nào đó.
Thuốc điều trị
Rối loạn lo âu cũng có thể được điều trị bằng thuốc, do bác sĩ kê đơn. Có nhiều loại thuốc điều trị rối loạn lo âu, mỗi loại có ưu và nhược điểm riêng. Thuốc không phải lúc nào cũng cần thiết, nhưng có thể giúp giảm bớt một số triệu chứng.
Thay đổi lối sống
Một số thay đổi trong lối sống cũng có thể giúp bạn kiểm soát rối loạn lo âu, bao gồm:
- Tăng cường vận động.
- Giảm tiêu thụ caffeine.
- Tránh sử dụng ma túy và rượu.
- Ăn uống cân đối.
- Ngủ đủ giấc.
- Sử dụng các kỹ thuật thư giãn như yoga và thiền.
- Quản lý thời gian để giảm căng thẳng.
- Giao lưu và chia sẻ với những người ủng hộ bạn về cảm giác lo âu.
- Viết nhật ký để bày tỏ và hiểu rõ cảm xúc của bản thân.
Hãy gặp bác sĩ hoặc nhà trị liệu nếu bạn cảm thấy lo âu không thể kiểm soát được hoặc nếu nó cản trở hoạt động hàng ngày của bạn.
Triển vọng dành cho người mắc rối loạn lo âu
Hầu hết các rối loạn lo âu là mãn tính, nghĩa là chúng không thực sự biến mất hoàn toàn. Tuy nhiên, có rất nhiều phương pháp điều trị hiệu quả. Thông qua trị liệu, thay đổi lối sống, và có thể là sử dụng thuốc, bạn có thể học cách đối phó tốt hơn để kiểm soát rối loạn của mình.
Kết luận
Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến rối loạn lo âu. Các vấn đề tâm lý liên quan đến lo âu có thể mang tính di truyền, nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác.
Nếu bạn cảm thấy lo âu đang cản trở cuộc sống hàng ngày của mình, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc nhà trị liệu. Dù nguyên nhân lo âu của bạn là gì, nó đều có thể được điều trị và kiểm soát.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline
