Chẩn đoán loãng xương có thể được thực hiện chính xác để đánh giá nguy cơ gãy xương ở người bệnh bằng cách tiến hành xét nghiệm đo mật độ xương. Từ đó, bác sĩ có thể đề xuất phác đồ điều trị phù hợp nhất cho người bệnh. Xét nghiệm này nên được thực hiện hàng năm để theo dõi sự thay đổi của mật độ xương theo thời gian.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của Bác sĩ chuyên khoa II Mai Anh Kha, Bác sĩ ngoại Chấn thương chỉnh hình, tại Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Loãng xương là bệnh gì?
Loãng xương là một tình trạng sức khỏe đã được biết đến từ thời Ai Cập cổ đại, vào khoảng năm 990 trước Công Nguyên. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới chỉ mới chính thức công bố định nghĩa chính thức về loãng xương vào năm 1991 tại Thụy Sĩ và đã được cập nhật lại vào năm 2001.
Loãng xương là hiện tượng suy giảm khối lượng xương và sức mạnh của xương, làm tăng nguy cơ gãy xương. Tình trạng này thường gặp ở người già, đặc biệt là phụ nữ sau tuổi mãn kinh. Các triệu chứng của loãng xương thường không rõ ràng cho đến khi xảy ra tình trạng gãy xương như gãy xương cổ tay, xương háng, đau lưng hoặc thoái hóa đốt sống.
Sức mạnh của xương được đánh giá qua hai yếu tố chính: khối lượng xương và chất lượng xương. Khối lượng xương được xác định qua việc đo mật độ khoáng chất trong một đơn vị diện tích hoặc thể tích của xương. Phần chất lượng xương được đánh giá dựa trên các tiêu chí như cấu trúc xương, tốc độ chuyển hóa xương, mức độ khoáng hóa, mức độ tổn thương tích lũy và tính chất của các thành phần cơ bản của xương.
2. Xét nghiệm mật độ xương là gì?
Phương pháp xét nghiệm mật độ xương - còn được gọi là xét nghiệm DXA, là một kỹ thuật chẩn đoán loãng xương sử dụng tia X hai nguồn năng lượng để đo mật độ xương, chủ yếu ở hông và cột sống. Ngoài ra, có thể đo mật độ xương ngoại biên ở các bộ phận khác như phần dưới cánh tay, ngón tay, cổ tay và gót chân.
Xét nghiệm này thường được tiến hành ở các vùng xương có nguy cơ gãy cao như phía cuối cột sống, cẳng tay và xương đùi. Mật độ xương có thể khác nhau tùy theo từng vị trí trên cơ thể. Đây là một phương pháp hiệu quả để xác định hàm lượng canxi cũng như các khoáng chất trong xương. Vị trí được xét nghiệm để chẩn đoán loãng xương nhiều nhất chính là xương hông, xương cột sống, xương cẳng tay...
3.Tại sao cần xét nghiệm đo chẩn đoán loãng xương?
Xét nghiệm mật độ xương là một công cụ quan trọng trong chẩn đoán loãng xương, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng xương của người bệnh với nhiều mục đích như:
- Xác định liệu người bệnh có bị loãng xương hay không và mức độ loãng xương ra sao.
- Dự đoán nguy cơ gãy xương trong tương lai, giúp đề ra các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ xương.
- Đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị loãng xương.
- Chẩn đoán chính xác loãng xương để lên kế hoạch điều trị phù hợp và kịp thời cho người bệnh.
Dù xương có khả năng tự phục hồi và tái tạo, khả năng này có thể giảm dần theo thời gian, nhất là ở phụ nữ - thường có mật độ xương thấp hơn so với nam giới. Do đó, mọi phụ nữ từ 65 tuổi trở lên đều được khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm này. Ngoài ra, những người có nguy cơ cao gãy xương cũng nên tiến hành xét nghiệm mật độ xương.
Các trường hợp khác được khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm mật độ xương bao gồm:
- Người có kết quả chụp X quang cho thấy sự suy giảm xương hoặc gãy xương ở cột sống.
- Người thường xuyên bị đau lưng và có nguy cơ cao gãy đốt sống.
- Người có chiều cao giảm rõ rệt, ví dụ như thấp đi 1cm hoặc hơn mỗi năm.
Trắc nghiệm: Nguyên nhân gây loãng xương là gì?
Bệnh loãng xương là một trong số các bệnh xương khớp thường gặp hiện nay, và đang có xu hướng gia tăng. Bệnh gặp nhiều ở người cao tuổi, trong đó nữ giới chiếm tỷ lệ cao nhất. Vậy đâu là nguyên nhân gây loãng xương và ai là người dễ bị loãng xương?
Nội dung trắc nghiệm được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II, Phạm Trung Hiếu , chuyên khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình , Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
4. Quy trình đo mật độ xương
Quy trình xét nghiệm mật độ xương khá đơn giản, nhanh chóng và không xâm lấn, không gây đau đớn cho người bệnh. Người bệnh không cần chuẩn bị đặc biệt trước khi thực hiện xét nghiệm này.
Quá trình đo mật độ xương thường kéo dài từ 20 đến 30 phút. Các vị trí xương thường được đo bao gồm xương đốt sống dưới (cột sống thắt lưng), cổ xương đùi, cạnh xương khớp hông, xương cẳng tay - những nơi có nguy cơ cao bị loãng xương.
Khi thực hiện xét nghiệm tại bệnh viện, người bệnh sẽ được đặt nằm trên một bàn phẳng và máy đo sẽ di chuyển qua cơ thể. Thiết bị này phát ra một lượng rất nhỏ phóng xạ, an toàn và không có tác dụng phụ sau xét nghiệm.
Đối với những vị trí xương xa hơn như cổ tay, ngón tay, gót chân, có thể sử dụng một thiết bị di động nhỏ để đo. Các thiết bị ngoại vi này thường có sẵn ở các hiệu thuốc và chi phí thực hiện thấp hơn so với máy đo trung tâm tại bệnh viện. Đây là lựa chọn phù hợp cho những ai cần kiểm tra mật độ xương ở những vị trí này một cách tiện lợi và kinh tế.
Sau khi tiến hành xét nghiệm đo mật độ xương, bác sĩ sẽ phân tích kết quả dựa trên điểm số T, so sánh mật độ xương của người bệnh với mật độ xương của người trưởng thành khỏe mạnh ở tuổi 30. Các mức độ được đánh giá như sau:
- Mật độ xương bình thường: điểm số T từ 1 đến -1.
- Khối lượng xương thấp: điểm số T từ -1 đến -2,5.
- Loãng xương: điểm số T từ -2,5 trở xuống.
- Loãng xương nặng kèm theo gãy xương: điểm số T từ -2,5 trở xuống với tình trạng gãy xương.
Bên cạnh chỉ số T, xét nghiệm cũng cung cấp chỉ số Z (Z-score), so sánh mật độ xương của người bệnh với mức trung bình của những người cùng tuổi. Tuy nhiên, cả hai chỉ số T và Z không đủ để dự đoán chính xác nguy cơ gãy xương.
Tùy vào kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm chẩn đoán loãng xương khác hoặc hướng điều trị phù hợp. Loãng xương thường tiến triển âm thầm và khi có dấu hiệu rõ ràng thì người bệnh đã mất một lượng xương đáng kể. Chính vì vậy, việc đo mật độ xương định kỳ là cần thiết để đánh giá tình trạng xương, chẩn đoán loãng xương chính xác và phát hiện sớm bệnh lý.
Nếu có bất kỳ vấn đề nào liên quan đến xương khớp, người bệnh nên gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, đánh giá và nhận lời khuyên chính xác. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, người bệnh cần thực hiện xét nghiệm tại các cơ sở y tế uy tín và bác sĩ chuyên khoa có trình độ chuyên môn cao.
Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang ứng dụng phương pháp đánh giá mật độ xương trong chẩn đoán loãng xương hoặc nguy cơ gãy xương. Đội ngũ y bác sĩ thực hiện tại Vinmec có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm; thiết bị y tế được trang bị đầy đủ, hiện đại, trong đó có máy đo độ loãng xương DEXA giúp phát hiện và đánh giá chính xác tình trạng bệnh, sử dụng liều tia X ít hơn so với chụp X quang, do đó an toàn hơn cho bệnh nhân.
Với hơn 22 năm tuổi nghề, Bác sĩ Mai Anh Kha từng đảm nhiệm vị trí Trưởng khoa và Phó khoa Ngoại - Bỏng tạo hình bệnh viện Trung ương Huế và công tác tại các đơn vị y tế lớn khác như Bệnh viện Đà Nẵng, Bệnh viện Giao thông 5. Hiện tại, đang là Bác sĩ Ngoại chấn Thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
