Dị ứng da là tình trạng phổ biến với nhiều dạng và triệu chứng dị ứng khác nhau tùy thể trạng của từng cá nhân. Đây là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng. Hãy cùng tìm hiểu về một số loại dị ứng da thường gặp cũng như các tác nhân phổ biến trong bài viết dưới đây.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ Phạm Thị Hải Yến, chuyên ngành Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Thế nào là bệnh dị ứng da?
Hầu hết mọi người đều từng trải qua cảm giác ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ trên da vào một thời điểm nào đó và nguyên nhân phổ biến nhất chính là dị ứng da.
Tình trạng này xảy ra khi cơ thể tiếp xúc hoặc tiếp nhận một chất lạ mà hệ thống miễn dịch cho là có hại. Kết quả là hệ miễn dịch phản ứng quá mức, giải phóng kháng thể và gây ra các dấu hiệu bị dị ứng da như phát ban, sưng tấy hoặc ngứa rát trên da.
2. Các loại dị ứng da thường gặp
Một số loại dị ứng da phổ biến có thể kể đến như:
2.1 Viêm da tiếp xúc
Viêm da tiếp xúc là khi bệnh nhân bị phát ban ngứa do tiếp xúc một cách trực tiếp với một chất hoặc có phản ứng dị ứng với chất này. Phát ban dù không lây nhiễm nhưng có thể rất khó chịu đối với người bệnh.
Các tác nhân gây viêm da tiếp xúc phổ biến bao gồm mỹ phẩm, nước hoa, đồ trang sức và một số loại thực vật. Triệu chứng thường xuất hiện trong vòng vài ngày sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.
2.2 Nổi mề đay
Nổi mề đay là tình trạng da xuất hiện các vết ban đỏ, sưng phù, kèm theo cảm giác ngứa ngáy. Nguyên nhân có thể do tiếp xúc với chất gây dị ứng, phản ứng với vết côn trùng cắn hoặc sử dụng thuốc và thực phẩm. Mề đay thường xuất hiện đột ngột nhưng có xu hướng tự biến mất trong vòng vài giờ hoặc vài ngày mà không để lại dấu vết.
2.3 Bệnh chàm
Bệnh chàm hay viêm da cơ địa dị ứng là một dạng bệnh viêm da mãn tính thường khởi phát từ khi còn nhỏ. Bệnh gây ngứa, da đỏ, khô và nứt nẻ. Các yếu tố kích thích viêm da cơ địa dị ứng thường gặp bao gồm lông động vật, sản phẩm tẩy rửa và bụi bẩn. Chăm sóc da đúng cách và tránh tiếp xúc với các tác nhân kích ứng là điều cần thiết để kiểm soát tình trạng này.
3. Các tác nhân gây ra tình trạng dị ứng da
Các tác nhân gây ngứa rất đa dạng, với hơn 3.700 chất gây dị ứng da tiềm ẩn đã được khoa học kiểm chứng. Tuy nhiên, một số chất gây dị ứng phổ biến có thể được liệt kê như sau:
3.1 Độc trong cây thường xuân, cây sồi
Khi lá của các loại cây như cây thường xuân và cây sồi bị rách, chúng tiết ra một chất dầu gọi là Urushiol. Chất này có thể gây dị ứng da với các triệu chứng bao gồm mẩn đỏ, ngứa, sưng tấy, hoặc mụn nước.
Khi bị dị ứng bởi chất này, bệnh nhân có thể dùng kem thuốc Calamine, bột yến mạch hoặc kem bôi da Hydrocortisone để giảm triệu chứng. Nếu phản ứng nghiêm trọng hoặc nếu vô tình hít phải khói từ việc đốt lá cây, cần liên hệ ngay với bác sĩ để được hỗ trợ.
3.2 Niken
Niken là một kim loại phổ biến, thường được sử dụng trong sản xuất đồ trang sức, thắt lưng, gọng kính, kẹp giấy và nhiều sản phẩm khác. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng dị ứng da.
Những người làm việc hoặc thường xuyên tiếp xúc với kim loại như nhà tạo mẫu tóc, nhân viên bán lẻ, người cung cấp thực phẩm, hoặc nhân viên dọn dẹp là những đối tượng có nguy cơ cao nhất mắc phải dị ứng niken.
Khi tiếp xúc với Niken, bệnh nhân có thể bị ngứa, mẩn đỏ hoặc phát ban tại khu vực da tiếp xúc. Vì thế, việc nhận biết và tránh tiếp xúc với các tác nhân này là bước quan trọng để bảo vệ da khỏi các phản ứng dị ứng.
Không có cách điều trị dứt điểm dị ứng niken, vì vậy người bị dị ứng chỉ có thể tránh tiếp xúc với các sản phẩm chứa niken. Một mẹo hữu ích là sơn một lớp sơn móng tay lên đồ trang sức để tạo lớp ngăn cách giữa niken và da, giúp giảm nguy cơ dị ứng.
3.3 Mủ hoặc cao su
Mủ từ cây cao su khi kết hợp với các hóa chất khác sẽ tạo ra các sản phẩm quen thuộc như găng tay cao su, cục tẩy, bóng bay và bao cao su. Chất này có thể gây dị ứng da nhẹ, ví dụ như phát ban trên tay khi tháo găng cao su.
Tuy nhiên, dị ứng cao su có thể nghiêm trọng và dẫn đến sốc phản vệ (một tình trạng đe dọa tính mạng). Nhân viên chăm sóc sức khỏe là nhóm đối tượng dễ bị dị ứng cao su nhất do tiếp xúc thường xuyên với bao tay cao su.
3.4 Một số loại quần áo cũng có thể gây dị ứng da
Phát ban trên da sau khi mặc quần áo có thể là dấu hiệu của tình trạng này do các hóa chất dùng trong nhuộm vải hoặc xử lý vải. Một số trường hợp dị ứng cũng có thể do sợi vải gây ra.
Để phòng tránh dị ứng, nên giặt quần áo mới trước khi mặc, giúp loại bỏ các hóa chất dư thừa còn sót lại trên vải.
3.5 Các chất bảo quản
Paraben và các chất giải phóng formaldehyde được sử dụng rộng rãi trong mỹ phẩm để kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm. Những chất bảo quản này có thể được liệt kê trong bảng thành phần của sản phẩm dưới các tên như Bronopol, Diazolidinyl Ure, Isothiazolinone, PABA và Quaternium-15.
Những chất này thường có mặt trong các sản phẩm như dầu gội, dầu xả, kem chống nắng, kem dưỡng ẩm, lotion, mỹ phẩm trang điểm, thuốc nhuộm tóc hoặc hình xăm dán. Nếu một sản phẩm gây ra dị ứng, người bệnh cần ngừng sử dụng sản phẩm đó ngay lập tức.
3.6 Hương liệu
Hương liệu là thành phần thường thấy trong nước hoa, chất khử mùi và xà phòng. Tuy nhiên, hương liệu là tác nhân khá khó nhận diện vì các thành phần cụ thể không phải lúc nào cũng được ghi rõ trên nhãn sản phẩm.
Thậm chí, ngay cả những sản phẩm không mùi cũng có thể chứa hương liệu. Những người làm trong nghề xoa bóp hoặc vật lý trị liệu có xu hướng bị dị ứng da với hương liệu nhiều hơn so với người khác, do tiếp xúc thường xuyên với các sản phẩm chứa thành phần này.
4. Xét nghiệm chẩn đoán dị ứng da tại Vinmec
Patch Test (Test áp da) là phương pháp kiểm tra dị ứng hiệu quả, trong đó các dị nguyên đã chuẩn bị sẵn được áp lên vùng da không bị tổn thương. Mỗi dị nguyên sẽ được áp dụng ở một khu vực da riêng biệt. Sau khoảng 48 đến 96 giờ, nếu có dấu hiệu dị ứng như phát ban, đỏ da, hoặc sưng tấy tại vị trí tiếp xúc, người bệnh sẽ được chẩn đoán dị ứng với dị nguyên đó.
Một tình trạng phổ biến mà Patch Test giúp phát hiện chính là viêm da tiếp xúc, xảy ra khi da phản ứng với các chất như nước hoa, mỹ phẩm, thuốc hoặc hóa chất. Tình trạng này thường gặp ở những người có cơ địa nhạy cảm và có tiền sử dị ứng với các tác nhân tương tự.
Phương pháp tốt nhất để ngăn ngừa viêm da tiếp xúc là tránh xa các chất gây dị ứng. Tuy nhiên, nhiều người không biết rõ mình bị dị ứng với chất gì và trong những trường hợp này, Patch Test sẽ là phương pháp lý tưởng để xác định chính xác tác nhân gây dị ứng. Điều này giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp giúp giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.
Tổng kết lại, dị ứng da là một tình trạng khá phổ biến với nhiều tác nhân khác nhau. Nếu triệu chứng dị ứng kéo dài hơn vài tuần, người bệnh nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời cũng như được kê đơn thuốc trị dị ứng chính xác.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
