Tuyến tùng hay con mắt thứ ba là một tuyến nội tiết nhỏ trong thần kinh. Nó tạo ra melatonin và chính là chìa khóa cho đồng bộ bên trong cơ thể giúp điều chỉnh nhịp sinh học bao gồm các tín hiệu như mệt mỏi, buồn ngủ, thức dậy, hay tỉnh táo ở các thời điểm khác nhau trong ngày.
1. Tuyến tùng
Tuyến tùng là một tuyến nhỏ, hình hạt đậu trong não. Nó được xem như một cơ quan bí ẩn vì chức năng của nó được phát hiện cuối cùng của tuyến nội tiết. Tuyến tùng được mệnh danh là con mắt thứ ba từ vị trí sâu trong trung tâm của bộ não được kết nối với ánh sáng. Các nhà nghiên cứu cho rằng nó sản xuất và điều chỉnh một số hormone bao gồm cả melatonin. Melatonin (hormone có nguồn gốc từ serotonin) được biết đến nhiều nhất với vai trò trong việc điều chỉnh giấc ngủ - duy trì nhịp sinh học, và điều chỉnh hormone sinh sản.
Tuyến tùng là một trong những cơ quan ngoại biên thần kinh kích thích bài tiết trong đó không tồn tại hàng rào máu não ở cấp độ mao mạch. Tuyến tùng thường xuất hiện vôi hoá trong tia X, là do các hợp chất fluor, canxi, phốt pho tích tụ theo tuổi.
Tuyến tùng cũng đóng vai trò trong việc điều chỉnh nồng độ hormone nữ và nó có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và chu kỳ kinh nguyệt. Đó là một phần do melatonin được sản xuất và bài tiết bởi tuyến tùng. Nhiều nghiên cứu cho kết quả, melatonin có tác dụng giúp bảo vệ chống lại các vấn đề về tim mạch như xơ vữa động mạch và tăng huyết áp. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm về các chức năng tiềm ẩn của melatonin.
2. Vai trò của tuyến tùng trong hệ thống nội tiết
Chức năng chính của tuyến tùng là sản xuất melatonin. Melatonin có nhiều chức năng khác nhau trong hệ thống thần kinh trung ương, trong đó quan trọng nhất là giúp điều chỉnh các kiểu ngủ. Sản xuất melatonin bị kích thích bởi bóng tối và bị ức chế bởi ánh sáng. Các tế bào thần kinh nhạy cảm ánh sáng trong võng mạc phát hiện ánh sáng và gửi tín hiệu đến các hạt nhân siêu âm (SCN), đồng bộ hoá các hạt siêu âm với chu kì ngày đêm. Các sợi thần kinh sau đó chuyển thông tin ánh sáng ban ngày từ các hạt siêu âm đến nhân trung tâm (PVN), sau đó đến tủy sống và thông qua hệ thống giao cảm đến hạch cổ tử cung (SCG) và từ đó vào tuyến tùng.
2.1. Điều tiết của tuyến yên
Các nghiên cứu trên động vật gặm nhấm cho thấy tuyến tùng ảnh hưởng đến bài tiết tuyến yên của hormone giới tính đó là hormone kích thích nang trứng (FSH) và và hormone Luteinizing (LH). Cắt bỏ niêm mạc thực hiện trên động vật gặm nhấm không tạo ra sự thay đổi về trọng lượng tuyến yên, nhưng gây ra sự gia tăng nồng độ của hormone kích thích nang trứng (FSH) và và hormone Luteinizing (LH) trong tuyến. Sử dụng melatonin đã không đưa nồng độ hormone kích thích nang trứng (FSH) về mức bình thường, cho thấy rằng tuyến tùng ảnh hưởng đến sự tiết tuyến yên của hormone kích thích nang trứng (FSH) và và hormone Luteinizing (LH) thông qua một phân tử truyền không được mô tả.
Tuyến tùng chứa các thụ thể cho sự điều chỉnh các hợp chất hoạt động như chất dẫn truyền thần kinh (là chuỗi polypeptide ngắn), endothelin khi được tiêm một lượng picomole vào tâm thất não. Nó sẽ gây ra sự gia tăng qua trung gian canxi trong chuyển hoá của glucose của tuyến tùng.
2.2. Điều hoà chuyển hoá xương
Các nghiên cứu trên chuột cho thấy rằng melatonin có nguồn gốc từ tuyến tùng để điều chỉnh sự lắng đọng xương. Melatonin làm trung gian hoạt động thông qua thụ thể MT2. Quá trình này có thể làm một mục tiêu mới tiềm năng trong điều trị loãng xương. Bởi vì, nghiên cứu cho thấy các tác dụng chữa bệnh của việc sử dụng melatonin điều trị bằng đường uống trong mô hình chuột loãng xương sau mãn kinh.
2.3. Nhịp sinh học
Nhịp sinh học là một chu kỳ sinh học 24 giờ được đặc trưng bởi các kiểu thức-ngủ. Ánh sáng ban ngày và bóng tối giúp điều chỉnh nhịp sinh học. Tiếp xúc với ánh sáng ngăn chặn sự giải phóng melatonin và kiểm soát nhịp sinh học
Sự tiết melatonin thấp vào ban ngày và cao vào ban đêm, có thể sẽ ảnh hưởng đến phản ứng của cơ thể với chu kỳ ánh sáng (độ dài của ngày so với đêm). Chu kỳ ánh sáng ảnh hưởng đến các kiểu ngủ, nhưng mức độ ảnh hưởng của melatonin đối với các kiểu ngủ vẫn đang còn nhiều tranh cãi.
2.4. Sinh sản
Melatonin ngăn chặn sự tiết ra của tuyến yên trước kích thích hoạt động của tuyến sinh dục (hormone kích thích nang trứng (FSH) và và hormone Luteinizing (LH). Những hormone này hỗ trợ sự phát triển và hoạt động thích hợp của buồng trứng và tinh hoàn.
3. Một số vấn đề sức khỏe liên quan đến tuyến tùng
3.1 Tuyến tùng và sức khỏe tim mạch
Nghiên cứu hồi cứu về mối liên hệ giữa melatonin và sức khỏe tim mạch cho thấy bằng chứng rằng melatonin được sản xuất bởi tuyến tùng có thể tác động tích cực đến tim và huyết áp. Và nghiên cứu đã kết luận rằng melatonin có thể được sử dụng để điều trị bệnh tim mạch.
3.2. Tuyến tùng và nội tiết tố nữ
Có một số bằng chứng cho rằng việc tiếp xúc với ánh sáng và mức độ melatonin có liên quan có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ. Lượng melatonin giảm cũng có thể đóng vai trò trong sự phát triển của chu kỳ kinh nguyệt không đều.
3.3. Tuyến tùng và sự ổn định tâm trạng
Kích thước của tuyến tùng có thể cho thấy nguy cơ mắc một số rối loạn tâm trạng nhất định. Nghiên cứu gần đây cho thấy, một khối lượng tuyến tùng thấp hơn có thể làm tăng nguy có phát triển tâm thần phân liệt và các rối loạn tâm trạng khác.
3.4. Tuyến tùng và ung thư
Một số nghiên cứu cho rằng, có thể có mối liên hệ giữa chức năng của tuyến tùng bị suy yếu và nguy cơ ung thư. Nghiên cứu trên chuột đã tìm thấy bằng chứng của việc hạ thấp chứng năng của tuyến tùng thông qua việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng dẫn đến tổn thương tế bào và tăng nguy cơ ung thư kết tràng.
3.5. Tuyến tùng và melatonin
Nếu bị rối loạn giấc ngủ thì có thể đó là dấu hiệu tuyến tùng không sản xuất đúng lượng melatonin. Để kiểm soát lượng melatonin trong cơ thể, có thể sử dụng các chất bổ sung melatonin. Chúng sẽ giúp cơ thể sắp xếp lại nhịp sinh học và bổ sung chất này sẽ giúp cho cơ thể đi vào giấc ngủ nhanh hơn. Tuy nhiên, bổ sung melatonin có thể gây ra các tác dụng phụ như: buồn ngủ, lảo đảo vào buổi sáng, tăng huyết áp, nhiệt độ cơ thể giảm nhẹ, lo lắng, hoang mang. Để sử dụng tối ưu những loại thuốc này nên được tư vấn bởi các bác sĩ để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.
Nguồn tham khảo: webmd.com, endocrineweb.com, healthline.com, en.wikipedia.org
XEM THÊM
