Hệ thống nội tiết được tạo nên từ nhiều tuyến khác nhau. Vùng dưới đồi, tuyến yên và tuyến tùng ở trong bộ não. Tuyến giáp và tuyến cận giáp nằm trong cổ. Tuyến ức nằm giữa phổi, tuyến thượng thận nằm trên thận và tuyến tụy nằm sau dạ dày. Buồng trứng (nếu là phụ nữ) hoặc tinh hoàn (nếu là đàn ông) nằm trong vùng xương chậu.
1. Vai trò của hệ thống nội tiết
Hệ thống nội tiết được tạo thành từ các tuyến sản xuất và tiết ra hormone, các chất hoá học được sản xuất trong cơ thể để điều chỉnh hoạt động của các tế bào hoặc các cơ quan. Hormone là sứ giả hoá học được tạo ra bởi cơ thể. Chúng có tác dụng chuyển thông tin từ một tập hợp tế bào khác để phối hợp các chức năng của các bộ phận khác nhau trong cơ thể. Những hormone này điều chỉnh sự tăng trưởng, trao đổi chất của cơ thể và sự phát triển chức năng tình dục.
Hệ thống nội tiết được điều chỉnh bởi sự phản hồi theo cách tương tự như một bộ điều chỉnh nhiệt trong phòng nhiệt độ. Đối với các hormone được điều hòa bởi tuyến yên, tín hiệu được gửi từ vùng dưới đồi đến tuyến yên dưới dạng “hormone giải phóng”, kích thích tuyến yên sản sinh ra “hormone kích thích” vào hệ tuần hoàn.
Hormone kích thích sau đó báo hiệu cho tuyến đích tiết ra hormone của nó. Khi mức độ của hormone này tăng lên trong hệ tuần hoàn, vùng dưới đồi và tuyến yên sẽ ngừng sản sinh ra hormone giải phóng và hormone kích thích từ đó làm chậm sự tiết ra của tuyến đích. Hệ thống này dẫn đến sự ổn định của hormone trong máu và được điều hòa bởi tuyến yên.
2. Cấu tạo hệ thống nội tiết
Thành phần của tuyến nội tiết bao gồm các tuyến chính như: vùng dưới đồi, tuyến yên, tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến thượng thận, tuyến tùng và cơ quan sinh sản (buồng trứng và tinh trùng). Tuyến tuỵ cũng là một phần của hệ thống này, nó có vai trò trong việc sản xuất hormone cũng như tiêu hoá.
2.1. Vùng dưới đồi
Vùng dưới đồi nằm ở phần dưới trung tâm của não. Phần não này rất quan trọng trong việc điều hoà cảm giác no, trao đổi chất và nhiệt độ cơ thể. Ngoài ra, nó tiết ra các hormone kích thích hoặc ức chế sự giải phóng hormone trong tuyến yên.
Trong số các hormone được giải phóng thì các hormone tiết vào động mạch (hệ thống cổng thông tin sinh lý) mang chúng trực tiếp đến tuyến yên, những hormone giải phóng này báo hiệu sự tiết ra các hormone kích thích. Vùng dưới đồi cũng tiết ra một loại hormone gọi là somatostatin khiến cho tuyến yên ngừng sản sinh hormone tăng trưởng.
2.2. Tuyến yên
Tuyến yên nằm ở đáy não bên dưới vùng dưới đồi và không lớn hơn hạt đậu. Nó thường được coi là phần quan trọng của hệ thống nội tiết vì nó tạo ra các hormone kiểm soát nhiều chức năng của các tuyến nội tiết khác. Khi tuyến yên không sản xuất một hoặc nhiều hormone hoặc sản xuất không đủ, nó gây ra tình trạng suy tuyến yên.
Tuyến yên được chia thành hai phần: thuỳ trước và thuỳ sau. Thuỳ trước sản sinh ra hormone được điều chỉnh bởi vùng dưới đồi:
- Hormone tăng trưởng. Kích thích sự phát triển của xương và mô (thiếu hụt hormone tăng trưởng dẫn đến tăng trưởng bị lỗi). Thiếu hormone tăng trưởng ở người trưởng thành dẫn đến các vấn đề duy trì lượng mỡ trong cơ thể và khối lượng cơ, xương. Nó cũng liên quan đến trạng thái cảm xúc.
- Hormone kích thích tuyến giáp (TSH). Kích thích tuyến giáp sản sinh hormone tuyến giáp (thiếu hormone tuyến giáp hoặc khiếm khuyết ở tuyến yên hoặc chính tuyến giáp sẽ được gọi là suy giáp).
- Hormone Adrenocorticotropin (ACTH). Kích thích tuyến thượng thận sản xuất một số hormone steroid liên quan.
- Hormone kích thích hoàng thể (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH). Hormone kiểm soát chức năng tình dục và sản xuất ra các steroid sinh dục, estrogen và progesterone ở nữ hoặc testosterone ở nam.
- Prolactin. Hormon kích thích sản xuất sữa ở nữ
Thuỳ sau sản sinh ra các hormone không được điều chỉnh bởi vùng dưới đồi:
- Hormone giãn niệu. Kiểm soát mất nước của thận
- Oxytocin. Hormone kích thích sản xuất sữa
Các hormone do tuyến yên tiết ra thực sự được sản xuất trong não và được đưa đến tuyến yên qua các dây thần kinh và chúng được lưu trữ ở trong tuyến yên.
2.3. Tuyến giáp
Tuyến giáp nằm ở phần dưới phía trước của cổ. Tuyến này sản xuất hormone tuyến giáp điều chỉnh sự trao đổi chất trong cơ thể. Nó cũng đóng vai trò trong sự tăng trưởng và phát triển của xương, hệ thần kinh của trẻ em. Tuyến yên kiểm soát sự giải phóng hormone tuyến giáp đồng thời giúp duy trì huyết áp bình thường, nhịp tim, tiêu hoá, trược lực cơ và chức năng sinh sản.
2.4. Tuyến cận giáp
Các tuyến cận giáp là hai cặp tuyến nhỏ được lồng vào bề mặt của tuyến giáp. Chúng giải phóng hormone tuyến cận giáp và có vai trò điều chỉnh nồng độ canxi trong máu và chuyển hoá xương.
2.5. Tuyến thượng thận
Hai tuyến thượng thận là các tuyến hình tam giác nằm trên đỉnh của mỗi quả thận. Các tuyến thượng thận được tạo thành từ hai phần. Phần bên ngoài được gọi là vỏ thượng thận và phần bên trong được gọi là tủy thượng thận.
Phần bên ngoài sản xuất hormone corticosteroid điều chỉnh sự trao đổi chất của cơ thể, cân bằng muối và nước trong cơ thể, hệ thống miễn dịch và chức năng tình dục. Phần bên trong hoặc tủy thượng thận sản sinh hormone catecholamine (ví dụ adrenaline). Những hormone này giúp cơ thể đối phó với căng thẳng về thể chất và tinh thần bằng cách tăng nhịp tim và huyết áp.
2.6. Tuyến tùng
Tuyến tùng nằm sâu trong trung tâm của bộ não. Chức năng của nó là điều chỉnh một số hormone trong đó có melatonin - hormone giúp điều chỉnh giấc ngủ hay còn được gọi là nhịp sinh học.
Ngoài ra, tuyến tùng đóng vai trò trong việc điều hoà nội tiết tố nữ, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản.
2.7. Tuyến tụy
Tuyến tụy là một cơ quan dài và phẳng nằm trong bụng, được tạo thành từ hai tuyến ngoại tiết và nội tiết. Tuyến tụy được bao quanh bởi ruột non, dạ dày, gan, túi mật và lá lách.
Tuyến tụy đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi thức ăn thành nhiên liệu cho các tế bào của cơ thể. Nó thực hiện điều này bằng cách sản xuất các enzyme tiêu hoá được giải phóng vào ruột để tiêu hoá thức ăn. Nó cũng làm cho các hormone khác kiểm soát lượng đường trong máu.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
Bài viết tham khảo nguồn: webmd.com, emedicinehealth.com, healthline.com
XEM THÊM:
