Sốc phản vệ nguy hiểm như thế nào? Đây là một tình trạng phản ứng dị ứng rất nguy hiểm và có thể đe dọa tới mạng sống của bệnh nhân nếu không được xử lý, cấp cứu sớm và đúng cách. Ngoài ra, tình trạng này có thể xảy ra rất nhanh chóng trong vòng vài giây hoặc vài phút ngay sau khi bệnh nhân tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Bị sốc phản vệ là gì?
Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng cấp tính với các biểu hiện rất đặc trưng như:
- Mạch máu giãn nở đột ngột.
- Tính thấm thành mạch tăng cao.
- Co thắt phế quản.
Đây là một trường hợp rất nghiêm trọng và cần phải được can thiệp y tế khẩn cấp. Nếu không, tính mạng của người bị sốc phản vệ có thể bị đe doạ.
2. Sự nguy hiểm của sốc phản vệ và các trường hợp phải cấp cứu
Vào cuối tháng 4/2018, một bệnh nhân đã tử vong do sốc phản vệ ngay sau khi ăn hải sản dù được đưa đến bệnh viện cấp cứu. Gần đây, một nữ bệnh nhân tại Đồng Nai cũng được chuyển lên Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) trong tình trạng nguy kịch do sốc phản vệ sau khi ăn cá ngừ.
Ngày 7/5/2019, một trường hợp khác ghi nhận nữ bệnh nhân 23 tuổi, vừa sinh con được 1 tháng đã tử vong sau khoảng 10 giờ điều trị. Nguyên nhân là sốc phản vệ sau khi tiêm thuốc cản quang để chụp cắt lớp.
Trên thực tế, nhiều bệnh nhân tử vong do sốc phản vệ vì không được xử lý cấp cứu kịp thời. Khi được nhập viện, tình trạng đã quá nghiêm trọng và dù được điều trị tích cực nhưng không thể qua khỏi.
3. Sốc phản vệ nguy hiểm như thế nào?
Chỉ trong vòng vài phút hoặc vài giờ, tình trạng này có thể lấy đi mạng sống của người bệnh. Điều này cho thấy được sốc phản vệ nguy hiểm như thế nào. Tình trạng này cũng là một loại tai biến gây hoang mang cho cả bệnh nhân và y bác sĩ.
Vậy sốc phản vệ nguy hiểm như thế nào? Tình trạng này có thể xuất hiện rất nhanh, tuy nhiên vẫn có những trường hợp xuất hiện các dấu hiệu sau khoảng 30 phút kể từ khi dùng thuốc hoặc xét nghiệm. Nếu triệu chứng xuất hiện càng sớm thì tình trạng càng nặng, đi cùng với đó là tỷ lệ tử vong sẽ càng cao.
Vì vậy, việc hiểu rõ nguyên nhân sốc phản vệ, cụ thể là các dị nguyên là điều tiên quyết để có thể cấp cứu nhanh chóng và chính xác nhất cho người bệnh.
Diễn biến của tình trạng sốc phản vệ có thể được chia thành 3 mức độ: Nhẹ, trung bình và nặng. Cụ thể:
3.1 Diễn biến nhẹ
Lo lắng, sợ hãi, đau đầu và chóng mặt là những dấu hiệu thường gặp nhất. Nổi mề đay cũng có thể xuất hiện và đi kèm mẩn ngứa, buồn nôn, nôn mửa, phù Quincke, tê ngón tay, ho, khó thở, đau quặn vùng bụng, mệt mỏi và tiểu tiện không tự chủ.
Ngoài ra, một số biểu hiện khác bao gồm:
- Phổi có ran rít, ran ngáy tương tự hen phế quản.
- Không nghe rõ tiếng tim đập.
- Huyết áp tụt.
- Nhịp tim của bệnh nhân rất nhanh (từ 130 lần đến 150 lần/phút), có thể xuất hiện ngoại tâm thu.
3.2 Diễn biến trung bình
Một số biểu hiện bao gồm:
- Hoảng hốt, choáng váng, sợ chết.
- Ngứa ran và nổi mày đay khắp người.
- Khó thở, co giật và đôi khi hôn mê.
- Chảy máu mũi.
- Xuất huyết dạ dày và ruột.
- Khi kiểm tra thì phát hiện da tái nhợt, môi thâm, niêm mạc tím tái và giãn đồng tử.
- Tiếng tim đập yếu.
- Mạch nhanh, nhỏ và khó bắt.
- Không thể đo huyết áp.
3.3 Diễn biến nặng
Ở mức độ nặng, tình trạng này xuất hiện ngay từ những phút đầu với tốc độ rất nhanh. Từ đó, bệnh nhân có thể hôn mê, nghẹt thở, da tím tái, co giật và không đo được huyết áp.
Bệnh nhân có thể tử vong sau ít phút, trong một số trường hợp sẽ tử vong sau vài giờ.
Khi tiến hành đo áp lực tĩnh mạch trung tâm và áp lực động mạch phổi bít cho người mắc sốc phản vệ mức độ nặng, các kết quả đều cho ra những chỉ số thấp. Ngoài ra, tình trạng này còn gây ra thiếu oxy trong máu, giảm thể tích tuần hoàn và từ đó gây ra toan lactic cũng như giảm co bóp cơ tim.
Sốc giảm thể tích là trường hợp gây giãn mạch và mất máu tràn vào trong các khoang chứa ngoài thành mạch, đồng thời làm cơ tim giảm co bóp. Do đó, cấp cứu sốc giảm thể tích là phương pháp cấp cứu cần được ưu tiên thực hiện.
Đôi khi, tình trạng này lại tiến triển với tốc độ trung bình. Bệnh nhân lúc này sẽ có các biểu hiện như:
- Nóng ran và ngứa ngáy toàn thân.
- Mệt mỏi, ù tai.
- Ngứa mũi, mắt đỏ, chảy nước mắt.
- Ho khan, khó thở.
- Đau quặn tại vùng bụng.
Khi tiến hành chẩn đoán, bác sĩ có thể phát hiện một số biểu hiện đặc trưng như:
- Sung huyết ở da
- Phù nề tại khu vực mi mắt và vành tai
- Nổi ban hoặc nổi mày đay
- Viêm kết mạc dị ứng
- Ran rít, ran ngáy khắp phổi, viêm mũi
- Mạch nhanh, tiếng tim đập yếu (nhỏ), huyết áp tụt
- Sau đó, ý thức của người bệnh có thể mù mờ hoặc thậm chí hôn mê, đồng tử cũng không phản ứng với ánh sáng
Đáng chú ý là các biến chứng sau sốc phản vệ có thể xảy ra khá muộn, ví dụ như viêm cầu thận, viêm thận hoặc viêm cơ tim dị ứng. Đây cũng là những biến chứng có thể dẫn đến tử vong.
Một số trường hợp bệnh nhân đã được điều trị, nhưng 1-2 tuần sau đó mới xuất hiện những biểu hiện như phù Quincke, hen phế quản, mày đay tái phát hoặc thậm chí là những bệnh tạo keo như Lupus ban đỏ hệ thống hay viêm nút quanh động mạch.
4. Tầm quan trọng của cấp cứu sốc phản vệ
Một số dấu hiệu nhận biết tình trạng này, bao gồm:
- Dạ nhợt nhạt, ẩm, nhớt và lạnh.
- Khó thở, mạch đập rất nhanh.
- Người yếu ớt, lú lẫn và mất đi ý thức.
Nếu thấy ai đó đang gặp các dấu hiệu này và ngay cả khi không chắc chắn có phải là sốc phản vệ hay không, mọi người vẫn cần được thực hiện những điều sau:
- Gọi 115 hoặc các số điện thoại cấp cứu tại địa phương hay bất kỳ sự trợ giúp y tế nào.
- Để nạn nhân nằm ở một tư thế thoải mái và nâng cao chân của họ lên.
- Kiểm tra mạch và nhịp thở. Nếu được, hãy tiến hành hồi sức tim phổi (CPR) cho nạn nhân cũng như các biện pháp sơ cứu khác.
- Tiêm thuốc điều trị cho nạn nhân, ví dụ như thuốc tiêm epinephrine tự động hoặc thuốc kháng histamin nếu như nạn nhân có mang theo bên người.
Nhìn chung, sốc phản vệ rất nguy hiểm nên những người có nguy cơ cao cần phải mang theo dụng cụ tiêm bên mình. Đây là một thiết bị y tế đặc biệt kết hợp ống tiêm và kim tiêm ẩn, có thể tiêm được một liều thuốc duy nhất khi ấn thiết bị này vào đùi. Thuốc này có thể giúp làm chậm hoặc thuyên giảm triệu chứng, từ đó tăng khả năng sống sót của bệnh nhân.
Qua những điều vừa được liệt kê, mọi người có thể thấy được sốc phản vệ nguy hiểm như thế nào. Vì thế, việc cấp cứu kịp thời cho người bị sốc phản vệ là rất cần thiết để đảm bảo tính mạng cho nạn nhân.
Thạc sĩ, Bác sĩ Mỹ hiện có trên 6 năm làm việc với tư cách bác sĩ Nội khoa tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Trung Ương huế, Bệnh viện Đại học Y dược Huế, Bệnh viện Tâm Trí Đà nẵng và Bệnh viện Đà Nẵng. Hiện tại Thạc sĩ, Bác sĩ Mỹ đang là Bác sĩ Nội Khoa Nội tổng hợp của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
