Công dụng thuốc Ribazid

Ribazid có chứa thành phần Ribavirin, là một nucleotide tổng hợp có cấu trúc giống guanosin. Thuốc có tác dụng kìm hãm sự nhân lên của virus bằng cách cản trở sự tổng hợp của ARN và ADN, cuối cùng là ức chế tổng hợp protein và sao chép của virus. Tác dụng kháng virus của Ribazid chủ yếu đối với những tế bào nhiễm virus nhạy cảm.

1. Công dụng điều trị bệnh của thuốc Ribazid

Ribazid có chứa thành phần Ribavirin, là một nucleotide tổng hợp có cấu trúc giống guanosin. Thuốc có tác dụng kìm hãm sự nhân lên của virus bằng cách cản trở sự tổng hợp của ARN và ADN, cuối cùng là ức chế tổng hợp protein và sao chép của virus. Tác dụng kháng virus của Ribazid chủ yếu đối với những tế bào nhiễm virus nhạy cảm.

Chỉ định dùng Ribazid trong những trường hợp sau:

• Người nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV) ở đường hô hấp dưới (bao gồm viêm tiểu phế quản và viêm phổi) ở trẻ em có nhiều nguy cơ ( đặc biệt là trẻ đẻ non, suy dinh dưỡng, dị dạng bẩm sinh ở tim, phổi, suy giảm miễn dịch,...) cần phải nằm viện. Tuy rằng có thể bắt đầu điều trị thuốc trước khi người bệnh có kết quả chẩn đoán, nhưng chỉ nên tiếp tục dùng Ribazid khi chắc chắn có nhiễm RSV. Do đó, người bệnh cần có kết quả chẩn đoán sớm.
• Một số trường hợp sốt xuất huyết do virus bao gồm sốt xuất huyết Lassa, sốt xuất huyết kèm hội chứng phổi (do nhiễm Hantavirus), hội chứng thận, sốt xuất huyết vùng Crimean-Congo.
• Người bệnh cúm virus A hoặc B: Nên điều trị bắt đầu sớm trong vòng 24 giờ đầu tiên. Tuy nhiên, Ribazid không phải là thuốc lựa chọn đầu tiên cho đối tượng này, chỉ nên dùng Ribazid khi bệnh vừa mới phát, tốt nhất là trong vòng 6 giờ đầu mắc bệnh.
• Người nhiễm virus viêm gan C mạn tính trên nền bệnh gan còn bù (chưa suy gan) và chưa điều trị với interferon hoặc tái phát sau điều trị interferon alpha-2b: Nên phối hợp Ribazid với interferon alpha-2b hoặc peginterferon alpha-2b để điều trị, còn nếu dùng riêng Ribazid không có tác dụng. Phác đồ này có hiệu quả với cả trường hợp viêm gan C mà đồng nhiễm HIV.

2. Chống chỉ định của Ribazid

Không sử dụng Ribazid trong những trường hợp sau:

• Người bệnh có tiền sử dị ứng hoặc mẫn cảm với ribavirin hoặc với bất kỳ thành phần nào khác của thuốc.
• Người thiếu máu cơ tim cục bộ hoặc người có bệnh tim nặng, bệnh tim chưa kiểm soát được hoặc chưa ổn định trong trong vòng 6 tháng.
• Người bị bệnh thận nặng, bao gồm cả những người được chẩn đoán suy thận mạn tính hoặc có độ thanh thải Creatinin (ClCr) < 50 ml/phút hoặc người bệnh đang phải lọc máu.
• Người bệnh thiếu máu hồng cầu liềm, bệnh thiếu máu địa trung hải (Thalassemia).

3. Liều lượng và cách sử dụng Ribazid

3.1. Liều dùng của Ribazid

Người lớn

Viêm gan C mạn tính:

• Dùng Ribazid phối hợp với interferon alpha-2b hoặc peginterferon alpha-2b.
• Liều uống trung bình là 800mg/ngày, chia làm 2 lần, liều có thể lên tới 1200mg/ngày với người có cân nặng trên 85kg.
• Luôn dùng Ribazid phối hợp với interferon (3 - 5 triệu đơn vị quốc tế/lần, tiêm 3 lần/tuần) hoặc peginterferon liều 1,5 microgam/kg/ lần (tiêm 1 lần/tuần).

Thời gian điều trị:

• Phụ thuộc vào kiểu gen (genotype) của virus viêm gan C và tùy thuộc trước đó người bệnh đã điều trị với interferon hay chưa. Nhiễm virus viêm gan C (mono) loại kiểu gen 1, 4 thì điều trị trong 48 tuần, loại 2 và 3 thì điều trị trong 24 tuần, còn loại 5 và 6 chưa có bằng chứng lâm sàng.
• Trường hợp người bệnh nhiễm viêm gan C mạn tính có đồng nhiễm HIV, điều trị liều như trên trong 48 tuần mà không phân biệt loại kiểu gen nào.
• Các trường hợp viêm gan C đã điều trị với interferon bị tái phát: Điều trị tiếp phối hợp interferon với Ribazid trong 24 tuần.
• Đến tuần 24 kể từ ngày điều trị, người bệnh cần được kiểm tra xem điều trị có đáp ứng không bằng cách đo nồng độ RNA HCV huyết thanh. Nếu không có đáp ứng điều trị, người bệnh nên ngừng thuốc, vì nhiều khả năng không hiệu quả nếu điều trị thêm nữa.

Sốt xuất huyết (sốt xuất huyết Lassa):

• Dự phòng: Khi có nguy cơ phơi nhiễm cao, uống Ribazid liều 500 - 600 mg, uống 4 lần/ngày kéo dài trong 7 - 10 ngày.

Trẻ em

• Ribazid không được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em và thanh thiếu niên (<18 tuổi) do không đủ dữ liệu nghiên cứu về tính an toàn và hiệu quả khi kết hợp với các sản phẩm thuốc khác để điều trị viêm gan C. Chỉ có một số ít dữ liệu được nghiên cứu về thuốc an toàn và hiệu quả ở trẻ em và thanh thiếu niên (6-18 tuổi) khi kết hợp với peginterferon alfa-2a. Đối tượng trẻ em cần dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ sau khi đã được đánh giá lợi ích, nguy cơ theo từng trường hợp liên quan đến việc sử dụng Ribazid.

Viêm gan C mạn tính:

• Dùng Ribazid phối hợp với interferon alpha-2b hoặc peginterferon alpha-2b.
• Trẻ em trên 3 tuổi: Dùng liều 15 mg/kg cân nặng/ngày, chia làm 2 lần.

Sốt xuất huyết (sốt Lassa, sốt do virus):

• Liều điều trị ở trẻ em trên 10 tuổi: Dùng giống liều người lớn.
• Liều dự phòng đối với trẻ em 6 - 9 tuổi: 400mg/lần, uống 4 lần/ngày kéo dài trong 7 - 10 ngày.

Đối tượng khác

Người suy thận: Cần giảm liều Ribazid đối với bệnh nhân suy thận có độ thanh thải creatinin (ClCr) ≤ 50ml/phút.

• Độ thanh thải Creatinin (ClCr) từ 30 – 50 ml/phút: Dùng liều luân phiên mỗi ngày là 200 mg và 400 mg.
• Độ thanh thải Creatinin (ClCr) < 30ml/phút và chạy thận nhân tạo chu kỳ: Dùng liều 200mg/ngày.

Người suy gan còn bù: Không phải điều chỉnh liều Ribazid.

Người cao tuổi: Cần tính độ thanh thải Creatinin trước khi điều trị Ribazid

3.2. Cách sử dụng Ribazid

Thuốc Ribazid được sản xuất dưới dạng viên nén bao phim với hàm lượng mỗi viên chứa 600mg Ribavirin, dùng đường uống. Trước khi sử dụng, người bệnh cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên tờ hướng dẫn sử dụng thuốc. Khi uống, người bệnh nuốt nuốt cả viên với một ly nước đầy, có thể kèm hoặc không kèm thức ăn. Nếu người bệnh quên uống một liều thuốc Ribazid thì uống lại càng sớm càng tốt ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu liều thuốc Ribazid này quá gần với liều kế tiếp, người bệnh có thể bỏ qua liều thuốc đã quên và uống Ribazid liều kế tiếp vào thời điểm đã chỉ định. Không uống gấp đôi liều Ribazid đã quy định trong cùng một thời gian.

4. Tác dụng không mong muốn của thuốc Ribazid

Tác dụng không mong muốn thường gặp của Ribazid là:

• Hệ thần kinh: Nhức đầu, mệt mỏi, loạn cảm, cơn bốc hỏa, lú lẫn, tăng cảm giác, chóng mặt.
• Toàn thân và trên da: sốt, triệu chứng giả cúm, giảm cân, rụng tóc, ngứa, da khô, nổi mẩn, nổi ban, tăng tiết mồ hôi, nhiễm nấm, nhiễm virus khác.
• Hệ cơ xương khớp: Nhược cơ, đau cơ, đau khớp, đau cơ vân, , run cơ,
• Máu: Thiếu máu, giảm hemoglobin, giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu đa nhân trung tính.
• Hệ tiêu hóa: Buồn nôn, chán ăn, tiêu chảy, đau bụng, nôn, khô miệng, táo bón, chướng bụng, chảy máu lợi, viêm loét miệng, viêm tụy, rối loạn vị giác.
• Hệ tim mạch: Nhịp tim nhanh, tăng hoặc hạ huyết áp.
• Hệ tâm thần: Trầm cảm, mất ngủ, lo âu, đãng trí, giảm tập trung, dễ xúc cảm, dễ bị kích thích.
• Hệ hô hấp: Ho, viêm họng, viêm mũi, viêm xoang, khó thở, đau tức ngực.
• Ngũ quan: Thị giác, ù tai, giảm thính lực.
• Hệ nội tiết - sinh dục: Thiểu năng hoặc cường năng tuyến giáp, giảm ham muốn tình dục cả 2 giới, rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới.

Tác dụng không mong muốn hiếm gặp của Ribazid là:

• Máu: Thiếu máu tán huyết.
• Hệ hô hấp: co thắt phế quản (ở người có tiền sử hen, bị hội chứng thông khí tắc nghẽn), viêm phổi kẽ tiến triển nặng.

5. Thận trọng khi sử dụng thuốc Ribazid

Người bệnh sử dụng thuốc Ribazid cần lưu ý những thông tin dưới đây:

• Ribazid không được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em và thanh thiếu niên (<18 tuổi) do không đủ dữ liệu nghiên cứu về tính an toàn và hiệu quả khi kết hợp với các sản phẩm thuốc khác để điều trị viêm gan C. Chỉ có một số ít dữ liệu được nghiên cứu về thuốc an toàn và hiệu quả ở trẻ em và thanh thiếu niên (6-18 tuổi) khi kết hợp với peginterferon alfa-2a. Đối tượng trẻ em cần dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ sau khi đã được đánh giá lợi ích, nguy cơ theo từng trường hợp liên quan đến việc sử dụng Ribazid.
• Ở những bệnh nhân dùng Ribazid phối hợp với interferon alpha-2b có thể xảy ra một số triệu chứng rối loạn tâm thần như trầm cảm, mất ngủ, dễ kích thích muốn tự sát, kể cả người bệnh có tiền sử hoặc không có tiền sử bệnh tâm thần trước đó. Vì vậy, cần phải theo dõi sát người bệnh và dùng liều thận trọng khi sử dụng phối hợp Ribazid với Interferon alpha-2b, đặc biệt ở đối tượng người bệnh có tiền sử rối loạn tâm thần, trầm cảm.
• Chống chỉ định dùng đồng thời Ribazid và peginterferon alfa ở người bệnh viêm gan tự miễn, xơ gan mất bù, xơ gan có nhiễm HCV mạn tính, xơ gan mất bù đồng nhiễm HIV, suy gan nặng.
• Chống chỉ định dùng đồng thời Ribazid và didanosin, vì có thể xảy ra tác dụng không mong muốn nghiêm trọng.
• Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ: Vì thuốc có tiềm năng gây quái thai, cho nên phụ nữ dùng thuốc Ribazid chắc chắn là đang không mang thai hoặc không có ý định mang thai trong thời gian điều trị và 6 tháng sau thời gian điều trị.
• Không dùng thuốc Ribazid ở đối tượng nghiện rượu nặng vì nguy cơ làm tăng tổn thương ở gan.
• Ribazid có thể gây những rối loạn bất thường về máu, cho nên phải xét nghiệm công thức máu ( chỉ số hồng cầu, bạch cầu, công thức bạch cầu, tiểu cầu, thời gian máu đông) trước khi dùng thuốc và trong quá trình sử dụng thuốc. Theo dõi và xét nghiệm máu định kỳ vào các tuần điều trị thứ 2, thứ 4 và sau đó thì tùy theo tình trạng bệnh nhân để làm xét nghiệm với mục đích kịp thời phát hiện tình trạng thiếu máu.
• Lưu ý đối với phụ nữ có thai: Ribazid gây độc cho thai và gây ra quái thai. Tuyệt đối không được dùng Ribazid cho phụ nữ mang thai. Trước khi cho phụ nữ dùng thuốc Ribazid cần phải xét nghiệm chắc chắn không mang thai.
• Nam giới được điều trị bằng Ribazid cũng phải áp dụng các biện pháp tránh thai khi quan hệ tình dục trong thời gian điều trị và trong ít nhất 6 tháng sau khi ngừng thuốc.
• Lưu ý với phụ nữ cho con bú: Hiện chưa có đủ bằng chứng nghiên cứu thuốc Ribazid có được bài tiết vào sữa mẹ hay không. Vì vậy, để tránh tác dụng phụ của thuốc Ribazid lên đối tượng trẻ đang bú mẹ, không dùng thuốc cho phụ nữ cho con bú, hoặc bà mẹ cần ngừng cho con bú trước khi bắt đầu dùng thuốc.
• Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc: Ribazid không gây ảnh hưởng hoặc ảnh hưởng không đáng kể đến khả năng lái xe và sử dụng máy móc. Tuy vậy, khi phối hợp Ribazid với thuốc khác có thể gây tác dụng phụ như mệt mỏi, buồn ngủ hoặc lú lẫn, vì thế người bệnh trong quá trình điều trị phải thận trọng để tránh lái xe, vận hành máy móc hoặc làm những công việc cần sự tỉnh táo.

Hy vọng bài viết trên đây sẽ giúp người đọc hiểu rõ hơn về thuốc Ribazid. Chỉ sử dụng thuốc Ribazid khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và trong quá trình dùng thuốc người bệnh cần trao đổi thường xuyên với bác sĩ điều trị để quá trình dùng thuốc đạt hiệu quả tốt nhất và tránh các tác dụng phụ không mong muốn.

Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.