Bệnh gút cấp (hay bệnh gout cấp) là một dạng viêm khớp phổ biến nhất ở nam giới trung niên và người cao tuổi. Cơn đau do bệnh gout cấp thường xuất hiện một cách nhanh chóng, thường bắt đầu vào ban đêm và có thể trở nên dữ dội chỉ trong vài giờ, làm cho khớp bị ảnh hưởng sưng, đỏ và cực kỳ nhạy cảm.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Oanh - Bác sĩ Nội Cơ xương khớp - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Bệnh gút cấp tính là gì?
Bệnh gút cấp xảy ra khi cơ thể gặp phải sự rối loạn trong quá trình chuyển hóa axit uric, dẫn đến sự hình thành và lắng đọng của tinh thể monosodium urate tại các khớp, xương, bao hoạt dịch và cả thận.
Tình trạng này ra cảm giác đau nhức dữ dội ở các khớp như ngón tay, ngón chân, cổ tay, khuỷu tay và mắt cá chân. Bệnh gút cấp đặc trưng bởi sự khởi phát đột ngột và dữ dội của các triệu chứng. Bệnh gout cấp cần được phát hiện và xử lý nhanh chóng để tránh chuyển biến thành mãn tính và gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
2. Triệu chứng của bệnh gout cấp
Triệu chứng điển hình của bệnh gout cấp tính bao gồm đau và sưng tại khớp bị ảnh hưởng. Các cơn đau do bệnh gout cấp thường xuất hiện một cách bất ngờ vào ban đêm, với cường độ đau dữ dội đến mức có thể làm người bệnh mất ngủ. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể trải qua một số triệu chứng khác khi bị bệnh gút cấp như:
- Các khớp bị ảnh hưởng chủ yếu bao gồm ngón chân cái, mắt cá chân và cổ chân.
- Các khớp bị sưng đau có da bề mặt căng đỏ, sưng mềm và đau rất dữ dội tại vị trí bị tổn thương.
- Bao hoạt dịch quanh khớp cũng bị tổn thương, không chỉ riêng các khớp.
- Người bệnh có thể gặp phải tình trạng sốt từ nhẹ đến trung bình, đi kèm với đau khớp.
- Triệu chứng của bệnh gút cấp thường kéo dài từ 5 đến 7 ngày, sau đó các dấu hiệu sưng đau sẽ giảm dần và biến mất.
- Cơn đau gút cấp thường dễ tái phát với mức độ nghiêm trọng hơn.
3. Nguyên nhân và các yếu tố khởi phát bệnh gút cấp
Bệnh gút chủ yếu xảy ra do sự rối loạn chuyển hóa axit uric trong cơ thể. Một trong những nguyên nhân phổ biến khác là chế độ ăn uống quá nhiều chất đạm.
Bình thường, axit uric được thận lọc và đào thải qua nước tiểu. Tuy nhiên, khi lượng axit uric trong máu quá cao sẽ kết tinh thành urat, lắng đọng ở các xương, khớp, bao hoạt dịch và thậm chí cả nhu mô thận, gây ra hiện tượng sưng và đau nhức. Sự tăng nồng độ axit uric trong máu là một yếu tố trực tiếp dẫn đến sự phát triển của bệnh gút.
Bên cạnh những nguyên nhân chính, một số yếu tố có thể dẫn đến khởi phát bệnh gout cấp, bao gồm:
- Chế độ ăn uống không cân bằng: Tiêu thụ nhiều hải sản, thịt đỏ, rượu bia, và nước ngọt có thể làm tăng nồng độ axit uric.
- Béo phì và thừa cân: Tình trạng này tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tiểu đường, rối loạn chuyển hóa cũng như các bệnh lý ở gan và thận.
- Tiền sử gia đình: Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh gút có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển bệnh gout cấp này.
- Sử dụng một số loại thuốc: Thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc ức chế men chuyển và aspirin ở liều thấp có thể làm tăng nồng độ axit uric và khởi phát bệnh gút cấp.
- Giới tính và tình trạng sức khỏe: Nam giới và những người mới trải qua chấn thương hoặc phẫu thuật có nguy cơ cao hơn.
- Thời tiết lạnh: Thời tiết, đặc biệt là khi trời lạnh, có thể ảnh hưởng đến tuần hoàn máu ở các khớp và khởi phát bệnh gout cấp.
4. Phương pháp chẩn đoán
Các phương pháp để xác định bệnh gout cấp bao gồm xét nghiệm gout và chẩn đoán hình ảnh, tùy thuộc vào triệu chứng và mức độ đau của bệnh nhân.
Ban đầu, bác sĩ sẽ thực hiện một cuộc kiểm tra sức khỏe tổng quát, bao gồm đánh giá các dấu hiệu lâm sàng để loại trừ các nguyên nhân khác gây đau khớp như viêm khớp, nhiễm trùng hoặc chấn thương.
Tiếp theo, bệnh gout thường được ưu tiên chẩn đoán thông qua xét nghiệm dịch khớp, trong đó bác sĩ lấy mẫu chất lỏng từ khớp bị ảnh hưởng để kiểm tra và phát hiện tinh thể acid uric dưới kính hiển vi.
Ngoài ra, các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm máu có thể được thực hiện để đo lường nồng độ acid uric và các chỉ số viêm như máu lắng và CRP. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, CT scan hoặc siêu âm cũng có thể được sử dụng để giúp bác sĩ quan sát cụ thể tình trạng và vị trí của các tinh thể acid uric trong khớp.
5. Cách giảm đau hiệu quả khi bị gút cấp
Như đã chia sẻ ở trên, bệnh gút cấp tính có thể gây ra các cơn đau nghiêm trọng. Để giảm nhanh cơn đau khi bệnh bùng phát đột ngột, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp dưới đây:
- Ngâm chân nước ấm: Khi bệnh gút cấp khởi phát, đặc biệt là ảnh hưởng lên ngón chân cái, việc ngâm chân trong nước ấm có thể giúp giảm đau hiệu quả. Bệnh nhân có thể sử dụng nước ấm thông thường hoặc thêm lá lốt, lá tía tô hay nước muối ấm vào để tăng cường hiệu quả giảm đau. Thực hiện ngâm chân vào mỗi tối trước khi đi ngủ trong khoảng 20 phút sẽ giúp ngăn ngừa cơn đau khởi phát.
- Chườm lạnh: Chườm lạnh cũng rất hữu ích khi bị bệnh gout cấp gây sưng đau. Đặt đá vào một chiếc khăn và chườm lên vùng khớp bị ảnh hưởng trong khoảng 20 - 30 phút để giảm đau và sưng.
- Nâng cao chỗ khớp bị sưng: Nếu bệnh gout cấp làm chân sưng đau, mọi người hãy nằm trên giường, kê cao chân bằng một cái gối. Điều này sẽ giúp máu lưu thông tốt hơn, chỗ sưng được thoáng mát, từ đó làm dịu cơn đau.
- Uống nhiều nước: Uống nhiều nước mỗi ngày khi bệnh gút cấp khởi phát cũng rất quan trọng để hỗ trợ thanh lọc và đào thải axit uric. Ngoài nước lọc, người bệnh cũng nên uống thêm các loại nước ép trái cây như cam, chanh, bưởi, hoặc dứa… Đây là những loại nước ép rất tốt dành cho người bệnh gout cấp.
6. Điều trị và ngăn ngừa bệnh gout cấp
Các phương pháp giảm đau đã kể trên chỉ là giải pháp nhất thời cho bệnh gút cấp. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là cần thiết để tránh cho bệnh gút cấp không chuyển sang giai đoạn mãn tính và gây ra những biến chứng lâu dài.
Để điều trị bệnh gút cấp, bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc sau:
- Colchicine: Thuốc này giúp giảm viêm và đau hiệu quả nhưng không được dùng với liều cao. Liều dùng khuyến cáo là 1mg/ngày và cần được uống trong vòng 12 giờ kể từ khi khởi phát cơn đau do bệnh gút cấp, uống càng sớm càng tốt. Để tăng hiệu quả giảm viêm, Colchicine thường được sử dụng kết hợp với các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), trừ khi có chống chỉ định.
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Loại thuốc này có thể được dùng riêng hoặc phối hợp với Colchicine để điều trị bệnh gout cấp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng NSAIDs có thể gây ra các tác dụng phụ như suy thận hoặc viêm loét dạ dày.
- Corticoid toàn thân: Đây là lựa chọn cho những trường hợp bệnh gout cấp không đáp ứng với Colchicine hoặc NSAIDs. Corticoid toàn thân nên được sử dụng trong một thời gian ngắn để tránh các tác dụng phụ.
Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, người mắc bệnh gút cần thực hiện những thay đổi lối sống sau để kiểm soát và ngăn ngừa bệnh tiến triển:
- Giảm tiêu thụ thực phẩm giàu đạm và purin: Đồng thời tăng cường ăn các thực phẩm chứa nhiều chất xơ.
- Uống đủ nước: Duy trì lượng nước uống hàng ngày từ 2 đến 2,5 lít để hỗ trợ thận loại bỏ axit uric.
- Không sử dụng thức uống có cồn (như rượu và bia) hoặc chứa chất kích thích. Đây là một trong những đồ uống có thể kích hoạt bệnh gút cấp.
- Duy trì hoạt động thể chất: Tập thể dục đều đặn để kiểm soát cân nặng để cơ thể không bị béo phì, một yếu tố nguy cơ của bệnh gút.
- Lao động vừa phải và nghỉ ngơi hợp lý. Tránh làm việc quá sức và giữ cho cơ thể không bị căng thẳng thường xuyên.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ khi sử dụng thuốc mới vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến bệnh gút.
- Kiểm soát và điều trị các bệnh lý như tiểu đường và cao huyết áp, để bệnh không làm ảnh hưởng đến quá trình điều trị gút.
Tóm lại, dấu hiệu của bệnh gút cấp bao gồm cơn đau đột ngột, thường xảy ra vào ban đêm và rất dữ dội. Để giảm đau nhanh, người bệnh có thể ngâm vùng sưng (thường là chân) trong nước ấm hoặc áp dụng chườm đá lên chỗ đau. Khi nhận thấy những dấu hiệu này, người bệnh cần đi khám và được điều trị kịp thời để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh gút cấp và tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
