Viêm xoang mũi dị ứng là một tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến nhiều người, đặc biệt trong những thời điểm giao mùa hoặc khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng. Bệnh không chỉ gây khó chịu mà còn có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Việc hiểu rõ về bệnh lý này rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe hiệu quả, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ chuyên ngành Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Viêm xoang mũi dị ứng là bệnh gì?
Tình trạng viêm xoang mũi dị ứng xảy ra khi niêm mạc mũi bị viêm và kích thích bởi các yếu tố dị ứng từ môi trường bao gồm phấn hoa, lông động vật, hóa chất, khói bụi, mạt nhà,... chứ không phải do tác nhân như vi khuẩn, virus hoặc nấm.
Trong đó, bệnh được chia thành hai loại chính:
1.1 Viêm mũi dị ứng theo mùa (thể có chu kỳ)
Viêm mũi xoang dị ứng theo mùa hay viêm mũi dị ứng do thời tiết là tình trạng thường xuất hiện vào những thời điểm cụ thể trong năm.
1.2 Viêm mũi dị ứng quanh năm (thể không có chu kỳ)
Viêm mũi xoang dị ứng diễn ra liên tục trong năm, không liên quan đến thời tiết hay mùa mà xuất hiện ngay khi tiếp xúc với yếu tố kích ứng.
2. Nguyên nhân gây bệnh
Những yếu tố gây dị ứng tồn tại trong môi trường sống là nguyên nhân chính gây ra viêm xoang mũi dị ứng, bao gồm:
- Thay đổi thời tiết.
- Phấn hoa.
- Lông động vật hoặc phân của chúng.
- Bụi mịn trong nhà hoặc ngoài trời.
- Ô nhiễm không khí.
- Hóa chất trong mỹ phẩm, đặc biệt là xà phòng và dầu gội.
- Nấm mốc.
3. Dấu hiệu viêm xoang mũi dị ứng
Những triệu chứng của viêm xoang mũi dị ứng có thể kéo dài từ một vài ngày đến cả tuần hoặc chỉ diễn ra trong thời gian ngắn trước khi giảm dần. Mặc dù không phải là vấn đề quá nghiêm trọng nhưng nếu tình trạng này kéo dài sẽ khiến cơ thể mệt mỏi, khó chịu, suy giảm khả năng miễn dịch, ảnh hưởng đến giấc ngủ sinh hoạt hàng ngày và quá trình học tập.
Viêm mũi xoang dị ứng thường biểu hiện qua các triệu chứng phổ biến sau:
- Nghẹt mũi.
- Có thể đi kèm với ngứa mắt, chảy nước mắt, ngứa họng và ho.
- Ngứa mũi.
- Liên tục hắt xì.
- Chảy nước mũi.
- Khạc đờm trong.
Khi bệnh tiến triển thành viêm xoang, người bệnh có thể gặp các biểu hiện như đau đầu, đau mặt và suy giảm khứu giác. Theo nhận định của bác sĩ, triệu chứng của viêm mũi dị ứng thường được chia thành hai nhóm khác nhau.
3.1 Triệu chứng bệnh theo chu kỳ
Vào khoảng đầu mùa hè hoặc mùa đông, các triệu chứng của bệnh thường xuất hiện. Người bệnh có thể gặp phải tình trạng hắt hơi liên tục, ngứa mũi, ngứa mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt và tiết ra nhiều dịch mũi trong suốt.
Bên cạnh đó, bệnh có thể kèm theo các triệu chứng khác như cảm giác rát bỏng ở kết mạc và vòm họng, tình trạng mệt mỏi kéo dài và đau đầu. Những triệu chứng này thường kéo dài trong khoảng vài ngày đến một tuần trước khi suy giảm. Một đặc điểm đáng chú ý là bệnh có xu hướng xuất hiện lặp lại vào cùng một thời điểm hàng năm, kéo dài trong nhiều năm và gây ra tình trạng sưng phù niêm mạc mũi, phì đại cuốn mũi cùng với nghẹt mũi.
3.2 Triệu chứng bệnh không theo chu kỳ
Tình trạng này xảy ra khá thường xuyên, biểu hiện qua các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, nhất là vào buổi sáng khi mới ngủ dậy. Mặc dù triệu chứng giảm dần theo thời gian trong ngày nhưng vẫn có thể xuất hiện lại nếu gặp phải không khí lạnh hoặc bụi.
Lúc đầu, dịch mũi có màu trong suốt nhưng theo thời gian có thể đặc lại và chảy thành từng đợt. Khi bệnh nhân hắt hơi liên tục trong nhiều giờ, các triệu chứng thường nặng thêm, khiến dịch mũi tích tụ ở vòm họng, buộc người bệnh phải khạc nhổ thường xuyên, dẫn đến tổn thương niêm mạc mũi họng.
Trong đó, nghẹt mũi xảy ra do tình trạng ứ đọng và tích tụ dịch khiến người bệnh phải thở bằng miệng, điều này có thể dẫn đến các bệnh như viêm họng hoặc viêm thanh quản.
Các bác sĩ cho biết, khi viêm mũi xoang dị ứng tái phát hoặc kéo dài, niêm mạc mũi có thể bị phù nề, thoái hóa và dẫn đến hình thành polyp mũi, khiến người bệnh bị nghẹt mũi ngay cả khi không có các triệu chứng đặc trưng của dị ứng mũi.
4. Các cách chẩn đoán bệnh
Các dấu hiệu đặc trưng của bệnh viêm xoang mũi dị ứng cùng với phản ứng tích cực khi sử dụng thuốc kháng histamin hoặc corticoid dạng xịt là cơ sở chính để chẩn đoán bệnh. Việc xác định bệnh trở nên đơn giản hơn nếu bệnh nhân xuất hiện triệu chứng theo chu kỳ hoặc khi xác định rõ nguyên nhân gây kích ứng, kể cả các chất gây dị ứng. Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định nội soi mũi hoặc chụp CT để đánh giá mức độ bệnh.
Trong đó, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm châm chích da để tìm ra nguyên nhân gây dị ứng. Cách thực hiện là đưa một số chất lên da và quan sát phản ứng của cơ thể. Nếu dị ứng xảy ra, da sẽ bị đỏ và có thể sưng lên.
Ngoài phương pháp trên, xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm hấp thụ chất phóng xạ (RAST) cũng được áp dụng để tìm ra nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng. Xét nghiệm RAST giúp xác định lượng kháng thể immunoglobulin E đặc hiệu với các dị nguyên tồn tại trong máu bệnh nhân.
5. Cách chữa viêm xoang mũi dị ứng tại nhà
Trong những trường hợp viêm xoang nhẹ và không có biến chứng, người bệnh có thể sử dụng các phương pháp chữa viêm xoang mũi dị ứng tại nhà dưới đây để làm giảm triệu chứng như:
- Xông hơi ấm.
- Sử dụng các loại tinh dầu như bạc hà hoặc khuynh diệp.
- Thay đổi tư thế ngủ.
- Bổ sung vitamin C.
- Rửa mũi và xoang bằng nước muối.
- Dùng trà thảo mộc.
- Điều trị viêm xoang mũi dị ứng bằng men vi sinh.
- Chườm ấm.
- Tập Yoga.
6. Biện pháp phòng ngừa bệnh
Các bác sĩ nhấn mạnh rằng, để phòng tránh viêm xoang mũi dị ứng, người bệnh cần chú trọng vào việc hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng và tăng cường hệ miễn dịch.
Để phòng ngừa, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Giữ gìn vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, hút bụi mỗi ngày.
- Không nuôi thú cưng trong nhà.
- Khi ra ngoài, đặc biệt vào các mùa dễ gây dị ứng, mọi người cần đeo khẩu trang.
- Nếu dị ứng với phấn hoa, mọi người cần xác định loại hoa gây kích ứng và loại bỏ chúng khỏi môi trường sống.
- Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá.
- Tiêm vắc xin phòng cúm.
- Cải thiện hệ miễn dịch bằng chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng và vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Để ngăn ngừa dị ứng theo mùa, mọi người nên thực hiện các biện pháp miễn dịch từ trước khi thời điểm chuyển mùa xảy ra.
- Xịt rửa mũi thường xuyên giúp loại bỏ các tác nhân gây dị ứng và cải thiện chức năng thanh thải của niêm mạc mũi xoang.
Nhìn chung, viêm xoang mũi dị ứng có thể biểu hiện theo mùa (vào thời điểm đầu mùa hè hoặc mùa đông) hoặc xuất hiện bất chợt vào buổi sáng khi thức dậy hay khi tiếp xúc với các tác nhân như phấn hoa, bụi.
Mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng các triệu chứng này có thể kéo dài, khiến người bệnh khó chịu, mệt mỏi và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Để hạn chế biến chứng cũng như tác dụng phụ không mong muốn do tự ý sử dụng thuốc, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhằm xác định nguyên nhân và áp dụng phác đồ điều trị phù hợp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
