Dị ứng hải sản và động vật có vỏ là một phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch đối với các protein có trong hải sản. Khi tiếp xúc với các chất gây dị ứng này, cơ thể sẽ sản sinh ra kháng thể IgE, gây ra các phản ứng viêm và giải phóng histamin. Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng dị ứng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng cá nhân và lượng hải sản tiêu thụ.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Miễn Dịch Dị Ứng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Dị ứng hải sản và động vật có vỏ là bệnh gì?
Dị ứng hải sản và động vật có vỏ xảy ra khi hệ miễn dịch nhận diện protein trong các loài hải sản như tôm, cua, hàu, tôm hùm, mực, bạch tuộc và sò điệp là nguy hiểm, dẫn đến các phản ứng bất thường.
Một vài người bị dị ứng với tất cả các loại hải sản có vỏ nhưng cũng có người chỉ bị dị ứng với một số loại cụ thể, chẳng hạn như dị ứng vỏ tôm. Các biểu hiện dị ứng có thể dao động từ mức độ nhẹ, như phát ban hay nghẹt mũi, đến những triệu chứng nghiêm trọng hơn, bao gồm khó thở, tụt huyết áp và thậm chí nguy hiểm đến tính mạng nếu xảy ra sốc phản vệ.
Nếu mọi người cảm thấy mình có khả năng bị dị ứng hải sản, hãy tới cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra bằng những phương pháp xét nghiệm chuyên biệt. Một khi đã biết chắc mình bị dị ứng với động vật có vỏ, mọi người có thể tự chủ động phòng ngừa về sau.
Các loại hải sản có vỏ thường là nguyên nhân hàng đầu gây dị ứng thực phẩm. Vì vậy, việc chẩn đoán chính xác và áp dụng các biện pháp phòng tránh phù hợp là điều cần thiết.
2. Triệu chứng dị ứng
Các triệu chứng dị ứng hải sản và động vật có vỏ thường gặp gồm:
- Nổi phát ban trên da, cảm giác ngứa ngáy hoặc bị chàm (viêm da cơ địa).
- Sưng môi, mặt, lưỡi hoặc vùng cổ họng.
- Khó thở, nghẹt mũi, thở khò khè.
- Các vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy.
- Hoa mắt, chóng mặt hoặc bị ngất.
Dị ứng hải sản hay thực phẩm khác có khả năng kích hoạt sốc phản vệ, một phản ứng nguy hiểm và có nguy cơ tử vong. Trong trường hợp này, người nhà cần tiêm epinephrine (adrenaline) cho người bị dị ứng ngay và đưa họ đến phòng cấp cứu càng sớm càng tốt.
Sốc phản vệ thường đi kèm các dấu hiệu và triệu chứng như sau:
- Cổ họng bị sưng hoặc nghẹn (co thắt đường thở), gây khó thở.
- Huyết áp giảm đột ngột gây sốc.
- Tim đập nhanh.
- Hoa mắt, chóng mặt hoặc bất tỉnh.
3. Nguyên nhân gây ra dị ứng hải sản
Tất cả các loại dị ứng thực phẩm bao gồm cả dị ứng với hải sản có vỏ, đều xuất phát từ việc hệ miễn dịch phản ứng quá mức trước tác nhân gây dị ứng. Khi tiếp xúc lần đầu, hệ miễn dịch nhận diện một loại protein trong hải sản có vỏ là "nguy hiểm", từ đó kích hoạt quá trình tạo ra kháng thể để chống lại protein này, xem protein đó như một kháng nguyên gây dị ứng.
Khi cơ thể tiếp xúc lại với protein từ hải sản hoặc động vật có vỏ, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt histamin cùng các chất trung gian hóa học khác, dẫn đến các biểu hiện dị ứng.
Thực tế cho thấy, mỗi loại hải sản có vỏ đều chứa các dạng protein riêng biệt:
- Nhóm hải sản thuộc lớp giáp xác gồm có cua, tôm hùm, tôm càng, tôm hồng và tôm loại nhỏ.
- Nhóm hải sản thân mềm bao gồm mực, bạch tuộc, nghêu, sò điệp, ốc và hàu.
Do đó, một số người dị ứng với một loại hải sản cụ thể vẫn có thể tiêu thụ các loại hải sản khác nhưng cũng có những người không thể ăn bất kỳ loại hải sản có vỏ nào.
4. Ai là đối tượng dễ bị dị ứng hải sản và động vật có vỏ?
Người có tiền sử gia đình bị dị ứng với động vật có vỏ thường có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này.
Mặc dù dị ứng hải sản có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, tình trạng này phổ biến hơn ở người lớn, nhất là ở phụ nữ. Mặt khác, các bé trai thường dễ bị dị ứng với động vật có vỏ hơn.
5. Chẩn đoán dị ứng động vật có vỏ
Bác sĩ cần hỏi kỹ về triệu chứng và tiền sử bệnh để xác nhận liệu bệnh nhân có dị ứng hải sản hay không. Nếu cần thiết, các xét nghiệm như test lẩy da và kiểm tra IgE đặc hiệu sẽ được áp dụng.
6. Cách xử lý dị ứng hải sản
Khi bị dị ứng hải sản và động vật có vỏ, cách trị dị ứng hải sản tốt nhất là không ăn tôm, tôm hùm, cua và các loài động vật giáp xác khác vì có thể gây dị ứng. Nếu có nguy cơ phản ứng dị ứng nghiêm trọng dẫn đến sốc phản vệ, người bệnh cần tránh tiêu thụ hải sản hoàn toàn.
Vậy, dị ứng hải sản uống thuốc gì? Nếu người bệnh vô tình tiêu thụ hải sản và có triệu chứng dị ứng, epinephrine (adrenaline) là lựa chọn đầu tiên để xử lý sốc phản vệ. Đối với những phản ứng nhẹ hơn như ngứa hoặc phát ban da, thuốc kháng histamin có thể được sử dụng. Hiện nay, có nhiều loại thuốc kháng histamin không cần kê đơn, bệnh nhân có thể chuẩn bị trước để sử dụng khi có dấu hiệu dị ứng sau khi ăn hải sản hoặc động vật có vỏ.
7. Cách phòng ngừa
Trước khi ăn, hãy tìm hiểu kỹ về các món ăn, nhất là những món mới.
- Nên hạn chế ăn ở các nhà hàng hải sản hoặc mua hải sản từ chợ cá, vì một số người có thể gặp phản ứng dị ứng chỉ qua việc ngửi mùi hải sản khi chế biến.
- Khi đọc nhãn thực phẩm hoặc đồ ăn đóng hộp, mọi người có thể gặp các thành phần chứa hải sản có vỏ. Tuy nhiên, nếu là hải sản thân mềm như sò điệp hay hàu không được liệt kê trong thành phần. Do đó, hãy chú ý đến những thuật ngữ không rõ ràng như “hương vị hải sản” hoặc “có nguồn gốc từ cá”, vì có thể khiến chúng ta gặp phản ứng dị ứng.
- Người bệnh nên thông báo cho mọi người biết về tình trạng dị ứng hải sản của mình. Trong các chuyến bay có bữa ăn, hãy nhớ hỏi tiếp viên xem trong thực đơn có món cá hoặc hải sản có vỏ không. Khi được mời tham gia một buổi tiệc, người bệnh cần thông báo cho người tổ chức biết về tình trạng dị ứng của mình. Nếu trẻ bị dị ứng với hải sản, hãy báo trước cho nhà trường, giáo viên hoặc người chăm sóc trẻ.
Hải sản là món ăn phổ biến và yêu thích của nhiều người, thường xuyên xuất hiện trong các bữa ăn. Tuy nhiên, đối với những ai bị dị ứng hải sản hay động vật có vỏ, cần phải hết sức cẩn thận và chuẩn bị sẵn sàng các biện pháp xử lý khẩn cấp cùng thuốc men.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org
