Bệnh thần kinh quay là bệnh lý tổn thương dây thần kinh quay gây ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Điều trị bệnh thần kinh quay được thực hiện dựa trên sự phối hợp của nhiều biện pháp khác nhau như theo dõi, loại bỏ yếu tố nguy cơ, thuốc, tập vật lý trị liệu và phẫu thuật nếu cần thiết.
1. Bệnh thần kinh quay là gì?
Bệnh thần kinh quay là bệnh lý chỉ tình trạng tổn thương dây thần kinh quay ở dạng viêm do nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến nhất là chấn thương và chèn ép khiến dây thần kinh bị mắc kẹt lại tại một vị trí. Vị trí thường thấy xuất hiện bệnh thần kinh quay là mặt trước phía dưới khớp khuỷu hoặc đoạn trên cẳng tay.
Thần kinh quay là một dây thần kinh chính ở vùng cánh tay, chạy từ hõm nách xuống khuỷu, chia nhiều nhánh nhỏ chi phối vận động và cảm giác vùng cánh tay, cẳng tay và bàn tay ở người. Nhờ có thần kinh quay, con người có thể thực hiện được các động tác gấp duỗi cánh tay, duỗi các ngón tay thông qua các cơ duỗi ngón út, duỗi ngón cái ngắn, duỗi ngón trỏ, duỗi các ngón, dạng ngón cái dài. Vùng cảm giác của dây thần kinh quay bao gồm mặt sau cánh tay, nửa ngoài mu bàn tay từ mặt mu ngón cái đến mặt mu đốt 1, 2 ngón tay trỏ và một nửa đốt 1 ngón tay giữa. Vì thế, khi mắc phải bệnh thần kinh quay, người bệnh thường phải đối mặt với nhiều biểu hiện bất thường liên quan đến vận động và cảm giác của chi trên.
2. Nguyên nhân gây bệnh thần kinh quay
Bất kỳ tác nhân nào gây chấn thương hoặc chèn ép lên dây thần kinh quay tại một hoặc nhiều vị trí trên đường đi của nó đều có thể dẫn đến bệnh thần kinh quay. Một số nguyên nhân phổ biến trên lâm sàng được liệt kê bên dưới:
- Chấn thương trực tiếp tại vùng cánh tay như gãy xương cánh tay
- Chấn thương ở hõm nách, gây chèn ép đoạn cao thần kinh quay
- Chèn ép dây thần kinh quay tại rãnh dây thần kinh quay trong thời gian dài vì các tư thế không thích hợp như gác tay trong lúc ngủ, đè ép tay liên tục khi sử dụng xe lăn
- Dị vật hoặc mảnh xương gãy làm đứt dây thần kinh quay
- Trật khớp khủy dẫn đến tổn thương đoạn dây thần kinh quay phía trên xương cẳng tay
- Các thương tổn liên quan đến bao hoạt dịch vùng khớp khuỷu tay như viêm nhiễm cấp tính, u nang bao hoạt dịch, giãn rộng túi hoạt dịch
- Bệnh thần kinh quay ở trẻ sơ sinh thường do các tư thế bất thường trong tử cung hoặc tổn thương đám rối thần kinh cánh tay khi sinh có sử dụng phương tiện hỗ trợ.
- Ngộ độc chì cũng có thể gây bệnh thần kinh quay. Khi đó tổn thương xuất hiện ở cả hai dây thần kinh quay trái và phải.
Bệnh thần kinh quay có thể xuất hiện ở tất cả mọi người ở mọi độ tuổi. Tuy nhiên một số đối tượng có nguy cơ mắc bệnh thần kinh quay cao hơn người khác cần lưu ý như người mắc bệnh đái tháo đường nhiều năm, mắc các bệnh lý suy giảm chức năng thận hoặc vận động cánh tay nhiều, thường xuyên gặp chấn thương ở tay.
3. Triệu chứng bệnh thần kinh quay
Với chức năng của dây thần kinh quay, những triệu chứng bệnh thần kinh quay trên lâm sàng chủ yếu liên quan đến rối loạn vận động và cảm giác của chi trên, bao gồm:
- Cảm giác đau dọc theo đường đi dây thần kinh quay
- Dị cảm, tê rần hoặc giảm cảm giác nửa ngoài phía mu bàn tay, từ mặt mu ngón cái đến nửa ngoài đốt 1 ngón tay giữa.
- Hạn chế thực hiện động tác duỗi và gấp cánh tay tại khớp khuỷu
- Khó thực hiện duỗi các ngón tay và bàn tay.
- Tư thế đặc trưng khi liệt dây thần kinh quay là cẳng tay nửa gây, bàn tay rủ cò, các ngón tay gấp không tối đa và ngón tay cái khép.
- Không thực hiện được động tác dạng và duỗi bàn tay cùng một thời điểm.
- Triệu chứng phù ở mu bàn tay, da mỏng, hoặc teo các cơ do thần kinh quay chi phối, bàn tay teo nhỏ là biểu hiện của tình trạng rối loạn dinh dưỡng trong bệnh thần kinh quay.
4. Các phương pháp chẩn đoán bệnh thần kinh quay
Bệnh thần kinh quay được chẩn đoán dựa trên sự phối hợp các thông tin về triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và khai thác các yếu tố nguy cơ giúp định hướng nguyên nhân gây bệnh. Triệu chứng lâm sàng của bệnh bao gồm các rối loạn vận động, cảm giác và các bất thường liên quan đến rối loạn dinh dưỡng vùng cánh tay và bàn tay. Ngoài ra, một số phương pháp cận lâm sàng thường được sử dụng phối hợp để chẩn đoán bệnh thần kinh quay bao gồm:
- X quang cánh tay, bàn tay giúp phát hiện các trường hợp gãy xương cánh tay có di lệch, trật khớp khuỷu hoặc dị vật nghi ngờ chèn ép dây thần kinh quay
- Khảo sát hoạt động điện cơ của những vùng được chi phối bởi dây thần kinh quay cho thấy tình trạng giảm dẫn truyền hoạt động điện.
- Khảo sát hoạt động thần kinh cơ, đo tốc độ dẫn truyền tín hiệu trong dây thần kinh quay cũng cho thấy tốc độ dẫn truyền giảm.
5. Điều trị bệnh thần kinh quay
Điều trị bệnh thần kinh quay nhằm mục đích lấy lại tầm vận động và cảm giác bình thường của vùng cánh tay và bàn tay phía bên tổn thương dây thần kinh quay càng nhiều càng tốt. Bên cạnh việc điều trị các triệu chứng, phát hiện và giải quyết nguyên nhân là một trong những yếu tố giúp điều trị bệnh thần kinh quay được triệt để và giảm tỷ lệ tái phát.
Một số ít các trường hợp không cần can thiệp điều trị bệnh nhân sẽ tự phục hồi theo thời gian. Tập vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ khôi phục hoạt động của ban tay. Biện pháp điều trị này cần tiến hành trong thời gian dài cho tới khi những sợi thần kinh mới xuất hiện thay thế những sợi bị mất đi và nối dần lại với các tế bào cơ, vì thế cần sự kiên trì phối hợp giữa bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và nhân viên y tế. Bài tập trong vật lý trị liệu được ưu tiên lựa chọn vì tính hiệu quả của nó là các bài tập vận động thụ động nhằm tăng giới hạn hoạt động. Bên cạnh đó, ở những trường hợp đã phát hiện nguyên nhân do chèn ép hoặc chấn thương, phẫu thuật sẽ là lựa chọn tối ưu trong điều trị bệnh thần kinh quay giúp giải phóng dây thần kinh khỏi vị trí bị chèn ép hoặc nối dây thần kinh quay trong trường hợp bị đứt.
Những bệnh nhân mắc bệnh thần kinh ngoài được áp dụng các biện pháp điều trị có hoặc không can thiệp cần chủ động có những thay đổi trong chế độ sinh hoạt để hỗ trợ làm tăng hiệu quả điều trị và dự phòng tái phát như sau:
- Chế độ ăn khoa học, đầy đủ các chất dinh dưỡng, nhất là các loại vitamin thúc đẩy quá trình phục hồi của các dây thần kinh
- Không dùng rượu hoặc các loại thức uống có cồn vì gây độc cho tế bào thần kinh
- Tuân thủ tốt theo chế độ tập luyện tại nhà của bác sĩ phục hồi chức năng và bác sĩ điều trị.
XEM THÊM
- Đau thần kinh và tổn thương thần kinh
- Đau thần kinh không rõ nguyên nhân
- Viêm đa dây thần kinh có nguy hiểm? Cách chữa thế nào?
