Phẫu thuật nội soi khớp háng điều trị hội chứng chạm trong khớp (hội chứng impingement)

Bài viết của BSCKII Phạm Trung Hiếu - Trưởng khoa Phẫu thuật khớp háng và khung chậu - Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Nội soi khớp háng là phẫu thuật chẩn đoán, can thiệp, sửa chữa các thương tổn bên trong khớp háng sử dụng dụng cụ nội soi mà không cần vết rạch rộng để vào khớp. Phẫu thuật nội soi khớp háng thường được áp dụng để hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý trong khớp háng mà các công cụ chẩn đoán hình ảnh khác khó phát hiện hoặc để phẫu thuật các bệnh lý như hội chứng chạm trong khớp (hội chứng impingement), sửa các vết rách của sụn viền ổ cối, cắt lọc các màng hoạt dịch viêm, lấy bỏ dị vật nội khớp, sửa chữa một số bệnh lý bẩm sinh và nhiều ứng dụng khác.

1. Tổng quan về nội soi khớp háng

• Tên khoa học: Nội soi khớp háng – Hip Arthroscopy
• Tên thường gọi: Nội soi háng
• Mô tả sơ bộ kỹ thuật:

Nội soi khớp háng là phẫu thuật chẩn đoán, can thiệp, sửa chữa các thương tổn bên trong khớp háng sử dụng dụng cụ nội soi mà không cần vết rạch rộng để vào khớp. Phẫu thuật nội soi khớp háng thường được áp dụng để hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý trong khớp háng mà các công cụ chẩn đoán hình ảnh khác khó phát hiện hoặc để phẫu thuật các bệnh lý như hội chứng chạm trong khớp (hội chứng impingement), sửa các vết rách của sụn viền ổ cối, cắt lọc các màng hoạt dịch viêm, lấy bỏ dị vật nội khớp, sửa chữa một số bệnh lý bẩm sinh và nhiều ứng dụng khác. Hiện nay ở Việt Nam, đây vẫn được coi là một kỹ thuật mới, phức tạp và chưa được triển khai rộng rãi.

2. Đối tượng chỉ định nội soi khớp háng do hội chứng chạm trong khớp

Các bệnh nhân được chẩn đoán Hội chứng chạm trong khớp háng thường thấy với biểu hiện khó khăn và đau đớn khi làm một số động tác như ngồi xổm, ngồi khoanh chân, ngồi vắt chân chữ ngũ. Những bệnh nhân này được chỉ định nội soi khớp háng gồm các thể bệnh:

• Hội chứng impingement thể móc kẹp (thể Pincer) xảy ra khi phần xương viền ổ cối phát triển phì đại, gây va chạm với chỏm xương đùi và làm hạn chế vận động của khớp háng. Bệnh hay xảy ra ở phụ nữ, lứa tuổi trung niên, và có thể liên quan tới các chấn thương vùng khớp háng hoặc bệnh lý viêm khớp trong quá khứ.
• Hội chứng impingement thể phì đại cổ - chỏm xương đùi (thể Cam) xảy ra khi có hiện tượng phì đại phần xương của cổ và chỏm xương đùi. Bình thường, chỏm xương đùi là khối cầu nối với cổ xương đùi như một cần trục, vì bệnh lý mà phần nối giữa chỏm và cổ phì đại và gây va chạm với bờ ổ cối khi vận động. Bệnh lý này thường gặp ở nam giới và hay gặp ở độ tuổi thanh thiếu niên, ở những người có hoạt động thể thao vận động mạnh. Do đó, nhóm đối tượng hay gặp bệnh lý này là các thanh thiếu niên chơi thể thao chuyên nghiệp có cường độ tập luyện mạnh.
• Thể chạm kết hợp (thể Combined) Là sự kết hợp của cả 2 thể bệnh trên, khi khớp háng bị phì đại phần xương ở cả viền ổ cối lẫn chỏm xương đùi. Đây là thể bệnh phức tạp khiến bệnh nhân hạn chế vận động gần như tuyệt đối và thường xuyên phải chịu đau đớn khi vận động. Về lâu dài, thể bệnh này sẽ gây ra biến chứng thoái hóa khớp háng.

3. Các hình thức phẫu thuật nội soi khớp háng phổ biến

• Phẫu thuật nội soi khớp háng chẩn đoán: Đây là phẫu thuật nội soi khớp háng đơn giản nhất và thường được tiến hành khi các công cụ chẩn đoán khác như lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh không đưa ra chính xác kết luận về thương tổn bệnh nhân mắc phải. Đây cũng là phẫu thuật ít thương tổn, nhẹ nhàng và thời gian thực hiện cũng như thời gian phục hồi rất ngắn. Khi đưa dụng cụ nội soi vào khớp để thám sát, nếu phát hiện tổn thương, các phẫu thuật viên có thể tiến hành xử lý ngay như các phẫu thuật tiếp sau đây.Ngoài ra, đối với các tổn thương ở trong khớp nghi ngờ là ác tính, các bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết tổ chức thương tổn nghi ngờ để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.
• Phẫu thuật nội soi khớp háng bơm rửa khớp và cắt lọc màng hoạt dịch viêm: Là phẫu thuật được lựa chọn sử dụng khi khớp háng có tình trạng sưng, đau viêm mà không đáp ứng với điều trị nội khoa do các nguyên nhân khác nhau như viêm khớp tự miễn, viêm màng hoạt dịch thể lông nốt sắc tố, viêm khớp nhiễm khuẩn, viêm sụn màng hoạt dịch, ... Các bác sĩ sẽ bơm rửa khớp háng nhiều lần bằng dung dịch nước muối sinh lý, đồng thời cắt lọc các vị trí viêm, tổn thương của màng hoạt dịch và lấy bỏ những dị vật trôi nổi trong khớp nếu có.
• Phẫu thuật nội soi khớp háng sửa chữa sụn viền: Sụn viền bao quanh ổ cối khớp háng là một thành phần giúp cho khớp háng tăng tính vững chắc và linh hoạt khi vận động. Tuy nhiên, sụn viền có thể bị dập, rách một phần hay toàn bộ khi khớp háng bị chấn thương hoặc hay gặp trong hội chứng chạm trong khớp. Phẫu thuật nội soi là giải pháp tối ưu giúp sửa chữa những thương tổn này bằng khâu đính với chỉ neo, từ đó giúp bệnh nhân giảm đau và cải thiện tầm vận động.
• Phẫu thuật nội soi khớp háng tạo hình xương: Nguyên nhân chính dẫn tới hội chứng chạm trong khớp háng là do sự phì đại bất thường của các thành phần xương trong khớp. Phẫu thuật nội soi khớp háng giúp tạo hình lại những bất thường này bằng cách dùng các đầu mài xương “gọt” tròn lại bề mặt xương quá phát, giúp các thành phần của khớp có thể di chuyển vận động trơn tru.
• Phẫu thuật nội soi khớp háng sửa chữa tổn thương sụn: Tổn thương sụn (gồm: bong, lóc hoặc mất sụn) là những bệnh lý dần dần dẫn tới làm khớp háng hư hỏng hoàn toàn, cũng như là nguyên nhân gây ra những cơn đau nhói mỗi khi bệnh nhân đi lại. Phẫu thuật nội soi có thể giúp sửa chững những thương tổn này bằng cách khoan kích thích tạo sụn mới, hoặc bơm huyết tương giàu tiểu cầu, tế bào gốc vào những vùng mất sụn, và cao hơn là tiến hành ghép, vá lại bằng những mảnh ghép sụn tự thân hoặc sụn tổng hợp.
• Phẫu thuật nội soi khớp háng điều trị các bệnh lý tổn thương xương dưới sụn: Tổn thương xương dưới sụn có nhiều bệnh lý và mức độ khác nhau, một trong những bệnh lý hay được nhắc tới chính là Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi hoặc là di chứng của Hội chứng chạm trong khớp. Ở giai đoạn muộn, những bệnh lý này làm cho chỏm xương đùi khớp háng như một căn nhà bị mục ruỗng trụ cột và có nguy cơ sập xuống bất kể khi nào. Do đó, ở giai đoạn sớm, phẫu thuật nội soi khớp háng giúp lấy bỏ phần xương bị hoại tử và thay thế vào đó bằng những mảnh xương ghép khỏe mạnh được lấy từ chính cơ thể bệnh nhân; qua đó ngăn cho bệnh tiến triển nặng lên.

4. Ưu điểm và nhược điểm của phẫu thuật nội soi khớp háng điều trị hội chứng chạm trong khớp (hội chứng impingement)

Ưu điểm:

• Tỷ lệ thành công cao, xử lý được tối đa các thương tổn về xương và sụn viền.
• Là phẫu thuật ít xâm lấn với sẹo mổ thẩm mỹ và hạn chế tối đa thương tổn phần mềm quanh khớp như phẫu thuật mổ mở.
• Giúp bệnh nhân nhanh chóng phục hồi vận động và quay trở lại cuộc sống bình thường. Sau khi phẫu thuật 24 giờ bệnh nhân đã có thể tập đi lại và quay trở lại cuộc sống bình thường chỉ sau từ 4 – 6 tuần.
• Hạn chế tối đa các biến chứng như tổn thương mạch máu, thần kinh quanh khớp.

Nhược điểm:

• Thời gian thực hiện ca mổ tương đối dài, tùy theo mức độ phức tạp của tổn thương. Thời gian này có thể kéo dài từ 2 – 3 tiếng cho mỗi ca mổ.
• Muốn thực hiện bắt buộc cần có đầy đủ các dụng cụ phẫu thuật và thiết bị phụ trợ chuyên biệt, do đó không thể thực hiện ở mọi cơ sở y tế.
• Cần được thực hiện bởi một số ít phẫu thuật viên có kinh nghiệm và được đào tạo bài bản về phẫu thuật nội soi khớp háng.
• Chỉ định phẫu thuật tương đối chặt chẽ, vì chỉ có một số tổn thương, bệnh lý nêu trên mới có thể xử lý hoàn hảo bởi phẫu thuật nội soi khớp háng.

5. Quy trình thực hiện phẫu thuật nội soi khớp háng điều trị hội chứng chạm trong khớp (hội chứng impingement)

Bước 1: Người bệnh sẽ được thăm khám lâm sàng và làm các xét nghiệm cần thiết để đánh giá điều kiện an toàn phẫu thuật. Thăm khám lâm sàng ở đây chủ yếu để đánh giá về khả năng đi lại, vận động và biên độ, tư thế của khớp háng nhằm tìm ra những dấu hiệu nghi ngờ tới bệnh.

Bước 2: Người bệnh sẽ được chụp các phim X- quang hoặc cắt lớp vi tính để phát hiện các bất thường về cấu trúc xương, chụp phim cộng hưởng từ để phát hiện các thương tổn về sụn khớp và sụn viền bao khớp.

Bước 3: Sau khi phát hiện tổn thương và khẳng định có hội chứng chạm ở trong khớp háng qua các công cụ nêu trên, các bác sĩ sẽ tiến hành số hóa dữ liệu phim chụp của bệnh nhân thành mô hình 3D trên máy tính. Từ dữ liệu này, các bác sĩ tiến hành mô phỏng chuyển động của bệnh nhân để xác định các vùng tổn thương trong khớp do va chạm, đồng thời lên kế hoạch cụ thể để can thiệp sửa chữa tùy theo thương tổn.

Bước 3: Tiến hành phẫu thuật.

Hầu hết bệnh nhân sẽ được vô cảm bằng phương pháp gây mê và sử dụng thuốc giãn cơ để cơ thể thả lỏng hoàn toàn, giúp thao tác phẫu thuật thuận lợi.

Ở bước chuẩn bị, bệnh nhân sẽ được cố định phần dưới cơ thể trên một khung kéo chỉnh hình. Khung kéo này ngoài việc kéo giãn làm rộng khoảng cách ổ khớp tạo phẫu trường thì còn có thể di động 2 chân theo cả 3 chiều không gian, giúp bác sĩ có thể dễ dàng can thiệp vào nhiều khu vực của khớp háng.

Lựa chọn đường vào khớp háng: tùy theo thương tổn, các bác sĩ sẽ xác định trên bề mặt da vùng hông bệnh nhân các cổng vào trong khớp, số lượng cổng vào dao động từ 2 tới 5 cổng, và chiều dài mỗi vết rạch chỉ khoảng 0,5cm. Đôi khi, đối với các tổn thương lấy dị vật lớn, các bác sĩ sẽ cần rạch cổng vào lớn hơn, khoảng 3cm.

Thao tác trong khớp: vì khớp háng nằm rất sâu, được bao phủ bởi lớp cơ vô cùng dày và chắc khỏe, do đó các dụng cụ nội soi khớp háng thường được chế tạo dài hơn so với thiết bị nội soi khớp gối. Ngoài ra, đầu của ống kính soi cũng ở dạng nghiêng 70 độ, do đó cần có phẫu thuật viên có kinh nghiệm mới làm quen được với góc nhìn này.

Ngoài ra, để định vị đường vào khớp cũng như đánh giá các thương tổn tổng thể về xương, xuyên suốt phẫu thuật các bác sĩ cần sử dụng máy chụp X- quang trong mổ C-arm để đánh giá.

Sau khi nội soi thăm dò, đánh giá thương tổn cụ thể, các bác sĩ tiến hành sửa chữa các thương tổn. Đối với hội chứng chạm ở trong khớp, các bác sĩ thường sẽ tiến hành 2 thì là: mài tạo hình xương của ổ cối, chỏm xương đùi và khâu, sửa sụn viền rách.

Kết thúc phẫu thuật, các bác sĩ kiểm tra lại biên độ vận động khớp xem đã đạt yêu cầu về tầm vận động hay chưa. Sau đó đặt 1 dẫn lưu áp lực âm để theo dõi chảy máu vào khớp, lưu trong 48 giờ và đóng lại vết mổ.

Bước 4: Kết thúc phẫu thuật.

Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được chăm sóc và hướng dẫn tập phục hồi chức năng tại viện trong khoảng từ 5 – 10 ngày. Sau mổ 12-24 tiếng bệnh nhân đã có thể xuống giường để tập đi lại với nạng trợ đỡ. Các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân chụp phim kiểm tra lại sau mổ và cho bệnh nhân trực tiếp xem sự so sánh trên phim về tính chính xác giữa bản kế hoạch và kết quả thực tế.

Sau khi ra viện, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn lịch khám lại để cắt chỉ sau 2 tuần và lịch tập phục hồi chức năng để cải thiện biên độ khớp. Thông thường chỉ sau 4 tuần, bệnh nhân đã có thể bỏ nạng để đi lại và nhanh chóng quay trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường. Sau thời điểm này, các bác sĩ vẫn sẽ dặn bệnh nhân quay lại khám đều đặn ở các mốc 3 tháng, 6 tháng, 1 năm.

6. Kỹ thuật nội soi khớp háng điều trị hội chứng chạm trong khớp (hội chứng impingement) tại Vinmec

Từ tháng 8/2021 đến nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã bắt đầu triển khai phương pháp phẫu thuật nội soi khớp háng. Phẫu thuật này trong 3 năm trở lại đây đã được các bác sĩ, chuyên gia tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình và Y học thể thao Vinmec miền bắc nghiên cứu và triển khai một cách thường quy. Đây là một trong những phẫu thuật vô cùng tiên tiến trên thế giới và mới chỉ được thực hiện thường quy ở một số quốc gia có nền Y học phát triển.

Ưu điểm của nội soi khớp háng tại Vinmec bao gồm:

• Quy trình chuẩn: Các bác sĩ tại Vinmec luôn có sự cẩn trọng, tận tình và uy tín chuyên môn quốc tế cao nên có thể đưa ra chẩn đoán chính xác và phương án toàn diện về quy trình phẫu thuật nội soi khớp háng. Đặc biệt, hiểu được tầm quan trọng của việc lên kế hoạch cẩn thận, chu đáo, phẫu thuật can thiệp chính xác tổn thương khớp nhằm tăng tối đa hiệu quả điều trị, Vinmec luôn nâng cao trang thiết bị y tế cũng như trình độ chuyên môn của bác sĩ.
• Tư vấn trực quan và khuyến khích tối đa người bệnh tham gia vào quá trình điều trị: Nhờ công cụ thiết kế và lên kế hoạch điều trị 3D, người bệnh nội soi khớp háng tại Vinmec được biết và hiểu rõ chính xác mình sẽ được phẫu thuật thế nào. Ngoài ra, bệnh nhân còn nắm rõ và cùng tham gia với các bác sĩ trong suốt quá trình tập luyện, phục hồi chức năng sau mổ.
• Là cơ sở duy nhất trên cả nước sử dụng công nghệ 3D trong nội soi khớp háng: trung tâm Chấn thương chỉnh hình và Y học thể thao tự hào là đơn vị đầu tiên và duy nhất triển khai bài bản, thường quy và chuyên nghiệp kỹ thuật nội soi khớp háng. Càng tự hào hơn, công nghệ này tại Vinmec vẫn đang được tiếp tục phát triển, hoàn thiện, có thể đủ khả năng sánh ngang với công nghệ đang được sử dụng tại các nước như Mỹ, Nhật, Đức. Giá trị đem lại lớn nhất của phẫu thuật này đó là sự yên tâm và tin tưởng cho người bệnh, giúp giảm thiểu tối đa các biến chứng có thể xảy ra với người bệnh sau phẫu thuật nội soi khớp háng.
• Phục hồi nhanh và hạn chế không cần truyền máu hay sử dụng kháng sinh sau phẫu thuật: Do quy trình chuẩn hóa điều trị bằng phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, các công nghệ, thiết bị cập nhật thế giới cùng việc chăm sóc sau mổ, thuốc điều trị và môi trường sạch sẽ, chất lương tốt, vì vậy quy trình nội soi khớp háng tại Vinmec luôn mang đến kết quả chính xác, kịp thời và hiệu quả. Từ đó, khả năng phục hồi sau ca mổ nhanh chóng. Đặc biệt, theo thống kê, ở Vinmec việc kiểm soát nhiễm khuẩn, kiểm soát đau, kiểm soát ngã và an toàn người bệnh rất tốt nên tỉ lệ các biến chứng sau mổ là cực kỳ thấp.
• Thời gian nằm viện được rút ngắn tối đa: Tại Vinmec với quy trình chăm sóc tốt, hiệu quả và nhanh chóng, số ngày nằm viện cho người bệnh nội soi khớp háng được rút ngắn tối đa. Số ngày nằm viện của người bệnh sau thay khớp chỉ là từ 5 - 10 ngày (các bệnh viện khác từ 7 - 15 ngày). Cùng với lộ trình phục hồi chức năng chuyên biệt với các máy móc tập hiện đại, càng giúp cải thiện chất lượng và hiệu quả điều trị.
• Chi phí hợp lý: Chi phí nội soi khớp háng tại Vinmec luôn hợp lý, không cao hơn bên ngoài (nếu tính toán chi ly, nếu cùng điều kiện chăm sóc và phương pháp điều trị tương tự như ở Vinmec thì các cơ sở y tế khác có giá thành thường bằng hoặc thâm chí cao hơn. Ngoài ra, nếu bệnh nhân ra nước ngoài thì chi phí còn cao hơn nữa. Nếu như có bảo hiểm y tế chi trả, thì chi phí bệnh nhân phải đóng cũng tương đương chi phí đi mổ ở các bệnh viện công lập. Trường hợp có chương trình hỗ trợ phẫu thuật thì chi phí tại Vinmec còn thấp hơn so với một số bệnh viện khác), dao động từ 120 – 150 triệu cho toàn bộ một ca phẫu thuật, tùy mức độ nặng của bệnh nhân.
• Không bị mất máu hay phải truyền máu sau mổ: Do kỹ thuật phẫu thuật ít xâm lấn, ít tổn thương các cấu trúc quanh khớp nên các ca mổ nội soi khớp háng tại Vinmec được kiểm soát lượng máu mất ở mức tối thiểu. Ngoài ra, trong mổ, các bác sĩ còn thường xuyên sử dụng các giải pháp hiện đại như huyết thanh bảo vệ sụn, công nghệ áp lạnh độc quyền cũng giúp việc tỷ lệ bệnh nhân mất máu, sưng nề, bầm tím sau mổ là cực kỳ thấp. Việc hạn chế mất máu và sưng nề giúp cơ thể bệnh nhân hồi phục nhanh hơn, giúp đem lại hiệu quả điều trị cao hơn.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.