Trượt cột sống lưng hay trật khớp lưng là bệnh lý xương khớp hay gặp và khiến bệnh nhân mất nhiều công sức và tiền bạc để chữa trị. Trật khớp sống lưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, do đó bệnh nhân cần được chẩn đoán và điều trị sớm để các biến chứng không xảy ra.
1. Trật khớp lưng là gì?
Trật khớp lưng là tình trạng đốt sống phía trên đi chệch ra phía sau hoặc trước so với đốt sống dưới. Người bị trật khớp lưng thường có những triệu chứng như đau nhiều vùng thắt lưng, di chuyển khó khăn và đôi khi đau lan xuống 1 hoặc cả 2 chân.
Theo các chuyên gia, trật khớp sống lưng được chia thành 6 loại:
- Trật khớp sống lưng bẩm sinh;
- Trật khớp sống lưng do khuyết eo;
- Trật khớp sống lưng do thoái hóa;
- Trật khớp sống lưng do bệnh lý;
- Trật khớp lưng do chấn thương;
- Trật khớp lưng sau phẫu thuật.
Mức độ trật khớp sống lưng được xác định theo tỷ lệ dựa trên kết quả chụp X quang quy ước ở tư thế nghiêng. Theo đó, tỷ lệ trật được xác định bằng khoảng cách trượt so với độ rộng của thân đốt sống trượt, bao gồm 5 mức độ như sau:
- Độ 1: Đốt sống trượt 0-25% thân đốt sống;
- Độ 2: Trượt 26-50% thân đốt sống;
- Độ 3: Trượt 51-75% thân đốt sống;
- Độ 4: Trượt 76-100% thân đốt sống;
- Độ 5: Trượt đốt sống hoàn toàn, đốt trên hoàn toàn rời khỏi bề mặt thân đốt dưới.
Mức độ trượt càng cao thì bệnh trật khớp sống lưng càng nghiêm trọng và cần phải tiến hành các biện pháp điều trị phù hợp, kịp thời và hạn chế mức độ trượt tăng thêm.
2. Nguyên nhân trật khớp lưng
Bệnh nhân bị trật khớp lưng dưới hoặc trên xuất phát từ những nguyên nhân sau đây:
- Trật khớp lưng do hở eo: Eo là phần giao nhau của gai ngang, mảnh và 2 mỏm khớp trên/dưới của 1 thân đốt sống, có nhiệm vụ tạo sự vững chắc cho cột sống. Nguyên nhân hở eo có thể là di truyền hoặc chấn thương, qua đó gây mất liên tục cung sau và dẫn đến trật đốt sống;
- Trật khớp sống lưng do thoái hóa đĩa đệm: Các bệnh lý thoái hóa, thường gặp nhất là thoái hóa đĩa đệm, có thể tác động lên cột sống trước và sau trượt đốt sống. Mấu khớp của các đốt sống thắt lưng có cấu tạo đặc biệt để đảm bảo duy trì chức năng của cột sống. Khi diện khớp kém phát triển hoặc tổn thương do thoái hóa sẽ khiến khe khớp thay đổi làm đốt sống trượt ra phía trước;
- Trật khớp lưng do chấn thương: Một số chấn thương cột sống có thể gây gãy cuống hoặc vỡ các mấu khớp, đồng thời làm cột trụ sau tổn thương, qua đó khiến cột sống mất độ vững chắc. Hệ quả sau cùng là tình trạng trượt đốt sống và trật khớp lưng;
- Trật khớp sống lưng do bệnh lý: Bao gồm bệnh nhiễm khuẩn, vôi hóa đốt sống hoặc ung thư đều có thể dẫn đến hoại tử hoặc phá hủy các cấu trúc của cột sống, khiến 2 trục vận động của của cột sống mất cân đối và tăng nguy cơ bị trượt đốt sống.
3. Triệu chứng trật khớp sống lưng
Người bị trật khớp lưng thường có các triệu chứng hoặc biểu hiện như sau:
- Đau âm ỉ hoặc đau nhức liên tục ở vùng cột sống thắt lưng;
- Mức độ đau tăng lên khi cột sống chịu áp lực do các hoạt động thường ngày (đi, đứng, cúi người, xoay người...), tuy nhiên khi bệnh nhân nằm nghỉ thì đau cũng sẽ giảm;
- Đau cột sống khi thay đổi tư thế: Bệnh nhân đang ngồi hoặc cúi gập người cần phải chống tay vào đùi trước khi đứng lên. Trật khớp lưng càng tiến triển nặng thì tư thế thân mình hoặc dáng đi đề thay đổi ít nhiều;
- Biến dạng lõm ở vùng cột sống thắt lưng, hay còn gọi là dấu hiệu nhát rìu hay dấu bậc thang...;
- Đau cách hồi, khi đi đứng hoạt động thấy đau phải dừng lại, sau đó hết đau mới có thể đi tiếp;
- Một số trường hợp chèn ép rễ thần kinh do hẹp lỗ ghép thần kinh, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa... đều sẽ gây đau đớn dù chỉ nằm nghỉ.
4. Chẩn đoán trật khớp sống lưng
Để xác định người bệnh có bị trật khớp lưng hay không, bên cạnh việc quan sát và theo dõi các triệu chứng, sau đó tiến hành các phương pháp chẩn đoán sau:
- X quang quy ước ở tư thế thẳng, nghiêng, cúi tối đa và ưỡn tối đa. Một số bệnh nhân trật khớp sống lưng có thể chụp thêm film X quang tư thế chếch 3⁄4 (phải, trái). Phim X quang quy ước giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác vị trí, mức độ trật khớp sống lưng;
- Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan): Là công cụ được dùng để chẩn đoán và đánh giá cấu trúc xương, xác định vị trí, mức độ trật cũng như các tổn thương eo, mấu khớp, hẹp ống sống...;
- Cộng hưởng từ (MRI): MRI là công cụ lý tưởng để đánh giá tổn thương về mô mềm và sự chèn ép thần kinh trong bệnh lý này. Trên phim cộng hưởng từ, bác sĩ có thể phát hiện thêm các nguyên nhân gây chèn ép thần kinh như thoát vị đĩa đệm, các tổ chức xơ sẹo, dây chằng dày hoặc hẹp lỗ ghép.
5. Hậu quả trật khớp lưng là gì?
Có rất nhiều bệnh nhân bị trượt đốt sống gây trật khớp lưng đến bác sĩ gặp bác sĩ để xác định có nghiêm trọng không hay hậu quả để lại như nào. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết không thể trả lời một cách chính xác về tình trạng này sẽ gây ra hậu quả gì. Do đó tùy vào thể trạng từng người cũng như mức độ trật khớp mà hậu quả để lại cho từng người sẽ khác nhau.
Nếu chỉ tổn thương dưới 50% đốt sống do khuyết eo đốt sống thì cũng không quá nghiêm trọng trong trật khớp lưng. Các trường hợp này khiến bệnh nhân đau thắt lưng và lan dần xuống chân, đặc biệt đau tăng khi di chuyển. Hầu hết bệnh nhân bị bệnh ở mức độ nhẹ do khuyết eo đốt sống (trong trường hợp đã chụp X quang) thì sẽ không thấy đau, thậm chí là không cần điều trị.
Tuy nhiên, một số trường hợp cần điều trị nếu có biểu hiện đau hoặc khó khăn đi lại. Bệnh nhân ban đầu có những biểu hiện như cơn đau ở thắt lưng khi di chuyển hoặc đứng quá lâu, sau đó bị căng căng cơ, đau đùi, mông và cẳng chân. Khi thực hiện động tác cúi, ngửa hay những hành động liên quan trực tiếp tới đốt sống, bệnh nhân có thể cảm nhận rõ ràng các đốt sống bị trượt.
Bệnh trật khớp lưng do khuyết eo ở cấp độ nặng sẽ khiến bề mặt thân đốt sống lệch hơn 50% và gây gù. Biến chứng này hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 10% và thường xuất hiện ở độ tuổi thanh thiếu niên.
Vì trật khớp sống lưng nếu không điều trị kịp thời thì sẽ dẫn đến nhiều hậu quả khác nhau, 2 cơ bên mông teo đi do không hoạt động.
6. Điều trị trật khớp lưng
Hiện nay, tình trạng trật khớp lưng được can thiệp điều trị bằng những biện pháp phổ biến như sau:
6.1. Điều trị nội khoa
Đa số bệnh nhân trật khớp sống lưng sẽ được bác sĩ chỉ định điều trị nội khoa nhằm cải thiện các cơn đau. Đối với bệnh nhân thiếu niên, khi nằm nghỉ nên mặc áo cố định và hạn chế các hoạt động nhằm cải thiện các các triệu chứng. Với bệnh nhân là người trưởng thành, điều trị bảo tồn trật khớp sống lưng như sau:
- Cố định ngoài và hướng dẫn bệnh nhân vận động;
- Nằm nghỉ trong các đợt đau cấp;
- Đang sử dụng sử dụng thuốc giảm đau, chống viêm;
- Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng kết hợp tập thể dục để tăng cường sức cơ lưng, đùi, bụng;
- Giảm cân nếu béo phì.
6.2. Phẫu thuật
Bác sĩ chỉ tiến hành phẫu thuật trật khớp lưng nếu động tác trượt cỏ thất bại.
- Trật khớp lưng đã được điều trị bảo tồn ít nhất 6 tuần trước và thường sau 6 – 12 tháng điều trị bảo tồn mà không hiệu quả;
- Bệnh nhân đau nhiều, không đáp ứng với các biện pháp nghỉ ngơi và dùng thuốc.
Trật khớp sống lưng gây các biến chứng nguy hiểm như liệt vận động, teo cơ hoặc rối loạn cơ vòng bàng quang. Vì vậy, khi có dấu hiệu của bệnh, bạn cần đến các trung tâm y tế để bác sĩ thăm khám và điều trị.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
