Ung thư máu hay còn gọi là bệnh bạch cầu, là một nhóm các bệnh ác tính bắt nguồn từ các tế bào máu chưa trưởng thành trong tủy xương. Chẩn đoán chính xác bệnh này đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp xét nghiệm. Hãy cùng tìm hiểu về cách biện pháp cần làm để phát hiện ung thư máu ngay bài viết bên dưới!
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Ung Bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Ung thư máu là gì?
Ung thư máu (bạch cầu cấp) là căn bệnh phát sinh khi các tế bào máu trở thành tế bào ung thư trong quá trình sản sinh, dẫn đến sự tăng trưởng nhanh chóng của chúng. Nếu không được điều trị kịp thời, các tế bào này sẽ tích tụ trong tủy xương, làm gián đoạn quá trình sản xuất các tế bào máu khỏe mạnh.
Ung thư máu không phải chỉ là một bệnh lý duy nhất mà là sự kết hợp của nhiều loại bệnh khác nhau, trong đó có hai loại chính:
- Bạch cầu cấp dòng tủy (AML): Xảy ra khi các tế bào dòng tủy như bạch cầu hạt, hồng cầu và tiểu cầu bị ung thư hóa, không liên quan đến lympho.
- Bạch cầu cấp dòng lympho (ALL): Là tình trạng tế bào lympho bị ung thư hóa.
Hiện tại, khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh ung thư máu. Quá trình điều trị căn bệnh này rất phức tạp, đòi hỏi chi phí lớn và có tỷ lệ tử vong cao.
2. Những dấu hiệu cho thấy bệnh nhân đã mắc bệnh
Các dấu hiệu ung thư máu ở bệnh nhân thường bao gồm:
- Sốt hoặc cảm giác ớn lạnh.
- Cảm giác mệt mỏi, suy nhược kéo dài.
- Thường xuyên bị nhiễm trùng.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Sưng hạch bạch huyết, gan hoặc lá lách lớn.
- Dễ bị chảy máu hoặc xuất hiện vết bầm tím.
- Những đốm đỏ nhỏ xuất hiện trên da (petechiae).
- Mồ hôi ra nhiều, đặc biệt là vào ban đêm.
- Đau xương, đặc biệt ở khớp chân, đầu gối, cánh tay, lưng: Do tổn thương tủy xương.
- Đau đầu dữ dội, kèm đổ mồ hôi và da xanh xao: Do suy giảm lưu lượng máu lên não.
- Chảy máu cam nhiều, kéo dài: Do giảm số lượng tiểu cầu.
- Đau bụng, đầy hơi, chán ăn, buồn nôn: Do gan và lá lách bị tổn thương.
Ung thư máu có triệu chứng thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn. Các dấu hiệu trong giai đoạn đầu có thể giống với cúm hoặc những bệnh thông thường khác.
3. Chẩn đoán ung thư máu
Những cách để chẩn đoán ung thư máu bao gồm:
3.1 Phát hiện ung thư máu dựa vào triệu chứng lâm sàng
Bệnh bạch cầu cấp gây ra nhiều triệu chứng không chỉ vì tủy không sản xuất đủ các loại tế bào máu bình thường, mà còn do sự di căn của các tế bào ung thư trong cơ thể. Các triệu chứng liên quan đến sự thiếu hụt tế bào máu bình thường bao gồm:
3.1.1 Dễ bị nhiễm khuẩn
- Sốt là một dấu hiệu phổ biến, thường đi kèm với sự giảm số lượng bạch cầu trong máu ngoại vi.
- Tình trạng này có thể do nhiễm trùng ở một số cơ quan như đường hô hấp, tiết niệu hoặc da. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, không tìm ra ổ nhiễm trùng cụ thể.
- Nhiễm trùng này thường không đáp ứng tốt với các loại kháng sinh.
Bạch cầu có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi các yếu tố gây bệnh bên ngoài, chẳng hạn như vi khuẩn. Do đó, khi số lượng bạch cầu giảm, khả năng bảo vệ cơ thể bị suy giảm, khiến bệnh nhân ung thư máu dễ bị nhiễm trùng.
3.1.2 Triệu chứng thiếu máu
Tính chất của thiếu máu không thể phục hồi có những đặc điểm sau:
- Thiếu máu phát triển nhanh và ngày càng trầm trọng.
- Mức độ thiếu máu không tương xứng với mức độ xuất huyết.
- Bệnh nhân gặp khó khăn trong việc thích nghi với tình trạng thiếu máu vì bệnh diễn biến cấp tính.
- Mức độ đáp ứng với việc truyền máu kém.
- Các triệu chứng thường gặp là hoa mắt, chóng mặt, tim đập nhanh, ngất xỉu. Da và niêm mạc có màu xanh nhợt.
Triệu chứng này xảy ra khi số lượng hồng cầu giảm sút. Hồng cầu có vai trò chuyển oxy đến các bộ phận trong cơ thể. Vì vậy khi thiếu hụt hồng cầu, các cơ quan trong cơ thể sẽ thiếu oxy, dẫn đến các biểu hiện như khó thở, thở gấp khi vận động, hoa mắt, cảm giác mệt mỏi và da nhợt nhạt.
3.1.3 Nguy cơ chảy máu
- Xuất huyết tự phát đặc trưng bởi tình trạng giảm tiểu cầu.
- Xuất huyết dưới da là dạng phổ biến nhất, có thể xuất hiện ở nhiều nhóm tuổi và với nhiều hình thức khác nhau.
- Chảy máu niêm mạc thường gặp ở các vị trí như nướu, mũi và ở nữ có thể xảy ra chảy máu từ niêm mạc tử cung, chẳng hạn như rong kinh hoặc rong huyết.
- Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể bị xuất huyết ở các tạng như tiêu hóa, tiết niệu, cơ tim, màng tim, não và màng não. Khi có xuất huyết ở các tạng này, nguy cơ tử vong là rất cao và tiên lượng sức khỏe rất xấu.
Khi số lượng tiểu cầu trong máu giảm, các triệu chứng liên quan sẽ xuất hiện. Tiểu cầu có vai trò cầm máu, vì vậy sự thiếu hụt tiểu cầu có thể làm tăng nguy cơ chảy máu, kể cả khi bị thương nhẹ. Biến chứng có thể xuất hiện là các chấm xuất huyết nhỏ, vết bầm dưới da hoặc chảy máu từ mũi, lợi. Xuất huyết nội tạng có thể xảy ra trong các trường hợp nghiêm trọng.
3.1.4 Hội chứng thâm nhiễm
- Gan và lách thường chỉ phình ra ở mức độ nhẹ đến trung bình (khoảng 3 – 4 cm dưới bờ sườn). Những trường hợp to hơn tuy có nhưng khá hiếm gặp.
- Sưng hạch tại nhiều vị trí như cổ, nách và bẹn.
- Đau xương do sự xâm nhập vào lớp màng xương.
- Phì đại lớn.
- Có thể xuất hiện u hạt dưới da.
Khi tế bào ung thư xâm nhập vào các cơ quan như gan, lách và hạch, chúng có thể làm tăng kích thước các cơ quan này. Đặc biệt, trong một số tình huống, tế bào ung thư có thể di căn đến hệ thần kinh trung ương, gây kích thích màng não và dẫn đến các triệu chứng như đau đầu và nôn mửa.
3.1.5 Hội chứng loét và hoại tử miệng, họng
Bệnh nhân không đáp ứng tốt với kháng sinh.
3.1.6 Thể không điển hình
Vì các triệu chứng có thể không rõ ràng hoặc không xuất hiện, việc bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm là điều dễ xảy ra. Ngoài ra, một số triệu chứng hiếm gặp như liệt nửa người, viêm khớp, sưng mào tinh hoàn, u xương và u dưới da cũng có thể xuất hiện do sự thâm nhiễm của tế bào ung thư.
3.2 Chẩn đoán ung thư máu dựa vào các kết quả xét nghiệm
3.2.1 Xét nghiệm tế bào máu
Một trong những cách phát hiện ung thư máu là nhận thấy sự xuất hiện của các tế bào bất thường. Lượng bạch cầu có thể tăng hoặc giảm, đồng thời số lượng tiểu cầu cũng bị giảm. Trong một số tình huống, tế bào ung thư có thể được phát hiện trong máu ngoại vi.
3.2.2 Xét nghiệm tủy - chọc hút tủy xương
Chọc hút tủy xương là phương pháp thu thập một lượng nhỏ mô tủy dạng lỏng để kiểm tra sự xuất hiện của các tế bào ung thư, đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán bệnh bạch cầu cấp.
3.2.3 Phân tích huyết thanh và nước tiểu - xét nghiệm hóa sinh
Kết quả xét nghiệm này sẽ kiểm tra các yếu tố trong máu và nước tiểu. Nồng độ acid uric trong huyết tương và nước tiểu, cũng như mức độ LDH, sẽ tăng lên khi chúng ta mắc bệnh ung thư máu.
3.2.4 Xét nghiệm phân loại tế bào - kháng nguyên bề mặt tế bào
Những kháng nguyên xuất hiện trên bề mặt tế bào phản ánh đặc điểm riêng của mỗi loại tế bào.
3.2.5 Xét nghiệm tìm bất thường gen - tìm bất thường nhiễm sắc thể
Các tế bào bạch cầu ác tính có thể mang những bất thường về gen và nhiễm sắc thể.
4. Cách điều trị
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh và sức khỏe tổng thể của người bệnh, các phương pháp điều trị ung thư máu có thể khác nhau. Các phương pháp phổ biến bao gồm:
- Xạ trị: Sử dụng các tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp này cũng được dùng để chuẩn bị trước khi ghép tủy xương, giúp cơ thể dễ dàng tiếp nhận tế bào mới.
- Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Thuốc có thể được uống, tiêm hoặc truyền trực tiếp vào dịch não tủy.
- Ghép tủy xương/Cấy tế bào gốc: Sau khi hóa trị và xạ trị, các tế bào gốc khỏe mạnh sẽ được truyền vào cơ thể người bệnh qua đường tĩnh mạch. Đây là một trong những phương pháp có hiệu quả cao nhất, giúp kéo dài cuộc sống cho khoảng 50% bệnh nhân.
Bệnh ung thư máu rất nguy hiểm, vì vậy chúng ta cần tự giác kiểm tra sức khỏe định kỳ mỗi năm và đi khám ngay khi có bất kỳ triệu chứng nào. Việc phát hiện sớm sẽ giúp có biện pháp điều trị hiệu quả và kịp thời.
Gói khám sức khỏe tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec mang đến cho khách hàng nhiều quyền lợi trong việc khám, khác biệt hoàn toàn so với các phương thức kiểm tra sức khỏe thông thường.
Chương trình này được xây dựng dựa trên nền tảng khoa học và thực tế, giúp đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, đồng thời phát hiện sớm các vấn đề và can thiệp kịp thời để giảm thiểu tối đa các biến chứng nguy hiểm. Để đảm bảo sức khỏe tốt nhất, mọi người nên khám sức khỏe tổng quát định kỳ từ 6 tháng đến 1 năm một lần, giúp phát hiện và ngăn ngừa bệnh tật một cách sớm nhất.
Mọi người có thể đăng ký gói kiểm tra sức khỏe tổng quát tại hệ thống bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec ngay tại đây.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
