Ung thư tiền liệt tuyến là tình trạng tăng sinh bất thường tế bào ở tuyến tiền liệt, vượt qua sự kiểm soát của cơ thể. Cũng như các bệnh lý ung thư khác, bệnh ung thư tuyến tiền liệt cũng phát triển tăng dần theo các giai đoạn bệnh và với mỗi giai đoạn lại có biện pháp can thiệp khác nhau.
1. Bệnh ung thư tuyến tiền liệt là gì?
Ung thư tiền liệt tuyến là sự phát triển bất thường của các tế bào tại tuyến tiền liệt, ngoài sự kiểm soát của cơ thể. Các tế bào này cũng có thể lan tới các cơ quan khác trong cơ thể.
Ung thư tuyến tiền liệt là loại ung thư được chẩn đoán phổ biến thứ hai ở nam giới trong các loại ung thư. Riêng năm 2018, gần 1,3 triệu trường hợp ung thư tuyến tiền liệt mới được báo cáo trên toàn thế giới.
Ung thư tuyến tiền liệt có xu hướng tiến triển chậm và ít nguy hiểm hơn so với nhiều loại ung thư khác. Nếu bạn được phát hiện ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn đầu thì khả năng sống sót là rất cao, với tỷ lệ sống trên 5 năm là gần 98%.
Ung thư tuyến tiền liệt có thể được phân loại thành bốn giai đoạn khác nhau, tùy thuộc vào mức độ tiến triển của nó. Trong ung thư tiền liệt tuyến giai đoạn 1, khối u chỉ ảnh hưởng đến tuyến tiền liệt và tế bào ung thư chưa lan sang các mô khác. Nhưng giai đoạn 4, khối u đã lan đến mô bên ngoài tuyến tiền liệt và có thể đến các bộ phận khác của cơ thể bạn, lúc này tiên lượng bệnh cũng khó hơn, tỷ lệ sống thấp hơn.
2. Cách chẩn đoán và phân giai đoạn ung thư tiền liệt tuyến
Việc phân giai đoạn ung thư tiền liệt tuyến giúp bạn và bác sĩ của bạn hiểu được mức độ tiến triển của bệnh ung thư và mức độ di căn của nó tại thời điểm được chẩn đoán. Biết được giai đoạn ung thư cũng giúp bác sĩ xác định các lựa chọn điều trị tốt cho bạn và ước tính chính xác hơn cơ hội được cứu sống của bạn.
Để phân giai đoạn ung thư tiền liệt tuyến người ta sử dụng các thông số như: Kích thước khối u và mức độ lan rộng của khối u; số lượng các hạch bạch huyết lân cận bị ảnh hưởng; mức độ di căn của bệnh. Ngoài ra, một thang điểm được đưa ra để có thể chẩn đoán bệnh ung thư tiền liệt tuyết đó là thang điểm TNM( đây là thang điểm được sử dụng cho nhiều loại ung thư) của Ủy ban Hỗn hợp Hoa Kỳ về Ung thư. Khi bác sĩ sử dụng thang điểm này để xác định giai đoạn ung thư tuyến tiền liệt của bạn, cần xem xét một số yếu tố khác, bao gồm:
- Mức độ kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt (PSA): PSA là một loại protein được tạo ra bởi cả tế bào bình thường và tế bào ung thư trong tuyến tiền liệt. Mức PSA cao hơn trong máu có liên quan đến việc tăng nguy cơ phát triển tình trạng ung thư tuyến tiền liệt. Nếu mức PSA của bạn cao hơn 4ng/ mL, bạn cần được thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu hơn. Theo hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ nếu bạn có mức PSA từ 4 đến 10ng/ mL, có 25% khả năng bạn bị ung thư tuyến tiền liệt; nếu mức PSA trên 10ng/ mL, thì có hơn 50% khả năng bị ung thư tuyến tiền liệt. Ngoài ra, các bác sĩ thường sử dụng xét nghiệm PSA để có thể tầm soát ung thư tuyến tiền liệt đặc biệt ở những đối tượng có nguy cơ cao.
- Điểm số ung thư tuyến tiền liệt Gleason: Tiến sĩ Donald Gleason đã phát triển điểm số ung thư tuyến tiền liệt Gleason từ những năm 1960 một cách để đo lường mức độ nguy hiểm của bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Để có thể xác định điểm Gleason này, các bác sĩ sẽ xem xét sinh thiết mô tuyến tiền liệt dưới kính hiển vi. Họ phân loại các tế bào trong sinh thiết theo thang điểm từ 1 đến 5. Tế bào cấp 1 là tuyến tiền liệt khỏe mạnh, trong khi tế bào cấp 5 là tế bào có tính đột biến cao và không giống với tế bào khỏe mạnh. Từ đó dựa vào sự đánh giá mà đưa ra điểm số cụ thể cho bệnh. Tuy nhiên, Hiệp hội Bệnh học Tiết niệu Quốc tế đã đưa ra một hệ thống phân loại ung thư tuyến tiền liệt sửa đổi mới hơn vào năm 2014. Hệ thống phân loại tìm cách đơn giản hóa điểm số Gleason, hình thành nhóm ung thư và đưa ra chẩn đoán chính xác hơn, tránh nhầm lẫn và cụ thể hoá chẩn đoán giai đoạn bệnh, với cách tính điểm như sau:
- Nguy cơ rất thấp: Thuộc nhóm 1 và điểm số Gleason dưới 6.
- Nguy cơ trung gian: Thuộc nhóm 2, 3 và điểm số Gleason 7.
- Nguy cơ cao đến rất cao: Thuộc nhóm 4,5 và điểm Gleason từ 8 đến 10.
3. Lộ trình phát triển của ung thư tiền liệt tuyến
Ung thư tiền liệt tuyến được chia thành 4 giai đoạn phát triển.
3.1. Ung thư tiền liệt tuyến giai đoạn 1
Giai đoạn 1 là dạng ung thư tiền liệt tuyến ít tiến triển nhất. Ung thư trong giai đoạn này kích thước còn nhỏ và chưa di căn khỏi tuyến tiền liệt. Nó được đặc trưng bởi chỉ số PSA dưới 10ng/ mL, thuộc nhóm 1 và điểm Gleason là 6.
Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 1 có tỷ lệ sống sót sau 5 năm là gần 100%.
Điều trị ung thư tiền liệt tuyến giai đoạn 1, bao gồm:
- Giám sát tích cực và quản lý được khuyến nghị cho gần như tất cả bệnh nhân có điểm Gleason là 6, loại trừ những bệnh nhân có nhiều bệnh lý nặng khác, những người không muốn hoặc không thể làm thêm sinh thiết thì cần được thực hiện điều trị. Giám sát tích cực có nghĩa là theo dõi và đánh giá mức độ phát triển ung thư theo thời gian để xem có thực sự cần điều trị thêm hay không.
- Một lựa chọn điều trị khác cho ung thư tiền liệt tuyến giai đoạn 1 là phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt hoàn toàn hoặc đôi khi xạ trị cũng có thể được khuyến nghị.
3.2. Ung thư tiền liệt tuyến giai đoạn 2
Ở giai đoạn 2, khối u vẫn giới hạn trong tuyến tiền liệt và chưa lan đến các hạch bạch huyết hoặc các bộ phận khác của cơ thể. Bác sĩ khi thăm khám có thể có hoặc không thể sờ thấy khối u và nó thường có thể xuất hiện trên hình ảnh siêu âm. Tỷ lệ sống sót ở giai đoạn này vẫn là gần 100%.
Đối với giai đoạn này được chia thành 3 giai đoạn nhỏ hơn, gồm:
- Giai đoạn 2A: PSA nhỏ hơn 20ng/ mL, thuộc nhóm 1, điểm Gleason từ 6 trở xuống.
- Giai đoạn 2B: Chỉ số PSA dưới 20ng/mL, nhóm 2, điểm Gleason 7.
- Giai đoạn 2C: Chỉ số PSA dưới 20ng/mL, nhóm 3 hoặc 4, điểm Gleason 7 hoặc 8.
Biện pháp điều điều trị ở giai đoạn 2 được lựa chọn, bao gồm:
- Phẫu thuật loại bỏ tuyến tiền liệt và có thể cần loại bỏ một số hạch bạch huyết xung quanh.
- Liệu pháp hormone: Thường được kết hợp với xạ trị ở một số bệnh nhân như nhóm cấp 3 hoặc những người có lõi sinh thiết dương tính trên 50%.
- Xạ trị dưới dạng chùm tia bên ngoài, có thể kết hợp hoặc không với liệu pháp điều trị bằng tia cực tím cho một số bệnh nhân
- Đôi khi việc áp dụng giám sát tích cực mà chưa điều trị cũng được lựa chọn: Nhưng điều này chỉ được áp dụng cho các giai đoạn 2A và 2B
3.3. Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3
Đối với giai đoạn ung thư tiền liệt tuyến 3, các tế bào ung thư có thể chưa lan ra ngoài hoặc đã lan ra ngoài tuyến tiền liệt đến các mô khác. Tỷ lệ sống sót của bệnh ung thư tuyến tiền liệt chưa di căn đến các bộ phận xa của cơ thể bạn vẫn là gần 100%, nhưng nếu đã di căn thì tỷ lệ này hạn chế hơn.
Cũng như trong giai đoạn 2, giai đoạn 3 ung thư tuyến tiền liệt được chia thành ba nhóm nhỏ:
- Giai đoạn 3A: Trong giai đoạn này, tế bào ung thư chưa lan ra ngoài tiền liệt tuyến hoặc đến bất kỳ hạch bạch huyết nào. Ở giai đoạn này chỉ số PSA là 20ng/ mL hoặc cao hơn, nhóm từ 1 đến 4, điểm Gleason 8 điểm trở xuống.
- Giai đoạn 3B: Ung thư tiền liệt tuyến ở giai đoạn này đã phát triển bên ngoài tuyến tiền liệt của bạn và có thể đã xâm lấn đến túi tinh hoặc các mô xung quanh khác. Nó chưa lây lan đến các hạch bạch huyết hoặc các bộ phận khác của cơ thể. Chỉ số PSA có thể ở bất kỳ cấp độ nào, nhóm 1 đến 4, điểm Gleason từ 8 trở xuống.
- Giai đoạn 3C: Ung thư có thể hoặc chưa phát triển ra bên ngoài tuyến tiền liệt của bạn, chẳng hạn như các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan lân cận khác. Chỉ số PSA có thể ở bất kỳ cấp độ nào, nhóm 5, điểm Gleason là 9 hoặc 10.
Các lựa chọn điều trị ở ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn 3 bao gồm:
- Cắt bỏ tuyến tiền liệt triệt để, thường là kết hợp với việc loại bỏ các hạch bạch huyết vùng chậu;
- Điều trị bức xạ từ bên ngoài kết hợp với liệu pháp hormone sau khi phẫu thuật
- Giám sát tích cực thường không phải là một lựa chọn phù hợp cho bệnh ở giai đoạn 3 do nguy cơ tiến triển của bệnh rất cao nếu mà không được điều trị.
3.4. Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 4
Ung thư tiền liệt tuyến giai đoạn 4 là giai đoạn nặng nhất hay giai đoạn cuối của ung thư tuyến tiền liệt và được chia thành hai nhóm nhỏ. Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 4 có thể có bất kỳ nhóm, giá trị PSA và điểm Gleason nào.
Ở giai đoạn 4, ung thư thường di căn đến các bộ phận xa của cơ thể. Nếu nó đã lan sang các cơ quan khác bên trong cơ thể thì tỷ lệ sống sót sau 5 năm giảm xuống khoảng 30%.
Dưới đây là các phân loại nhỏ hơn của ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 4.
- Giai đoạn 4A: Tế bào ung thư đã di căn đến các hạch bạch huyết ở gần đó nhưng không có ở nơi nào khác trên cơ thể.
- Giai đoạn 4B: Tế bào ung thư có thể đã di căn đến các hạch bạch huyết ở xa, cũng như đã các bộ phận khác của cơ thể chẳng hạn như các cơ quan khác hoặc xương.
Các lựa chọn điều trị ở giai đoạn 4 này bao gồm:
- Sử dụng liệu pháp hormone.
- Hóa trị liệu.
- Điều trị bằng bức xạ tia bên ngoài, bức xạ nhằm vào xương (nếu ung thư đã lan đến mô xương).
- Phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn hay một phần của tuyến tiền liệt: Điều này có thể được thực hiện, nhưng hiệu quả không còn cao như các giai đoạn sớm.
4. Khi bị ung thư tiền liệt tuyến phải làm sao?
Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Thì bạn có thể gặp khó khăn trong việc chấp nhận hay biết lộ trình tiếp theo mình cần làm gì. Dưới đây là một số hướng dẫn:
- Nghiên cứu về bệnh của bạn, giai đoạn mà bạn đang mắc và các lựa chọn điều trị khác nhau với tình trạng bệnh.
- Nói chuyện với những người thân của bạn về việc bạn đã được chẩn đoán bệnh, để được giúp đỡ và hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị.
- Cố gắng giảm căng thẳng, nghỉ ngơi nhiều hơn.
- Lối sống tích cực: Chế độ ăn uống điều độ, ngủ đủ giấc và tập thể dục thường xuyên.
- Khi thăm khám bác sĩ hãy cố gắng ghi chú những điều bạn cần hỏi và bạn quan tâm để được bác sĩ giải thích kỹ càng.
- Kết nối với một nhóm người hỗ trợ hay nhóm người cũng mắc bệnh để có thể được chia sẻ, giảm bớt căng thẳng khi được chẩn đoán bệnh.
- Thăm khám định kỳ nếu như bạn đang được áp dụng biện pháp giám sát và theo dõi tích cực. Điều này có nghĩa là chưa thực sự áp dụng điều trị, mà chỉ tiến hành theo dõi.
Bệnh ung thư tiền liệt tuyến phát triển theo từng giai đoạn bệnh, những giai đoạn này thường kéo dài vì bệnh được biết đến là tiến triển chậm, ít ác tính hơn so với ung thư khác. Các giai đoạn càng cao thì tiến triển nhanh hơn các giai đoạn thấp. Biết được bệnh ung thư tiền liệt tuyến đang ở giai đoạn nào sẽ giúp bác sĩ xác định các lựa chọn điều trị tốt và phát hiện càng sớm thì tỷ lệ sống càng cao.
Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
