Dị ứng tôm là một trong những dị ứng thực phẩm phổ biến nhất. Việc nhận biết các triệu chứng và hiểu rõ cách xử lý khi có phản ứng dị ứng là cực kỳ quan trọng. Bài viết này sẽ chỉ ra nguyên nhân, các triệu chứng và cách xử lý hiệu quả tình trạng dị ứng tôm, từ đó giúp độc giả có thêm kiến thức để bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ Đỗ Thiên Ân, chuyên khoa Nội cơ xương khớp và Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
1. Dị ứng tôm là gì?
Vào năm 2004, các nhà khoa học đã xác định tám loại thực phẩm chính gây dị ứng phổ biến nhất, bao gồm các loại như đậu phộng, sữa và trứng. Trong số này, tôm và các loại động vật có vỏ khác được đặc biệt lưu ý vì chúng gây ra phản ứng dị ứng ở nhiều người.
Dị ứng với tôm là một dạng của dị ứng với động vật có vỏ, có hai nhóm chính trong đó:
- Giáp xác (Crustaceans): Nhóm này bao gồm các loài động vật sống cả trên cạn và dưới nước. Chúng có thân phân đốt và thường có một lớp vỏ cứng bảo vệ. Ví dụ phổ biến bao gồm tôm, tép, cua, tôm hùm và tôm càng xanh.
- Thân mềm: Khác với giáp xác, thân mềm là các loài động vật không có xương sống như ốc sên, sò điệp, hàu, ngao và mực.
Khi một người dị ứng tôm, cơ thể của người bệnh sẽ xem một loại protein cụ thể trong tôm là mối đe dọa và phản ứng quá mức với loại protein đó. Để phòng vệ, cơ thể sẽ sản xuất kháng thể, histamin và các chất hóa học khác, gây ra các triệu chứng dị ứng.
Trong hầu hết các trường hợp, các phản ứng do nhạy cảm với thức ăn sẽ bắt đầu xuất hiện gần như ngay lập tức, mặc dù có thể mất đến vài giờ trước khi người bệnh bắt đầu có triệu chứng. Đối với những người dị ứng nghiêm trọng, chỉ cần chạm vào những động vật có vỏ cũng đủ gây ra phản ứng.
2. Các triệu chứng khi bị dị ứng tôm
2.1 Ngứa
Ngứa là một trong những biểu hiện thường gặp của dị ứng tôm. Tình trạng này có thể xuất hiện ở dạng phát ban trên nhiều vùng da. Các khu vực cụ thể mà người dị ứng có thể cảm thấy ngứa bao gồm:
- Da.
- Mắt.
- Miệng.
2.2 Mề đay
Mề đay là một dạng phản ứng dị ứng thường gặp khi tiêu thụ tôm. Người bệnh sẽ thấy xuất hiện các mảng mẩn đỏ, nổi cộm và ngứa trên da, có thể có kích thước và hình dạng khác nhau.
Trong suốt quá trình phản ứng, các vết mề đay này có thể tạm thời biến mất và sau đó xuất hiện trở lại. Không chỉ giới hạn ở da, phản ứng dị ứng từ tôm còn có thể gây sưng tấy và đau đớn ở một số vùng khác của cơ thể, bao gồm:
- Môi.
- Mắt.
- Họng.
2.3 Chàm
Chàm, còn được gọi là viêm da cơ địa dị ứng, là một tình trạng xuất hiện các đốm da khô, màu nâu xám và gây ngứa dữ dội. Các mảng da này thường xuất hiện ở những vùng như tay, chân, mắt cá chân, cổ tay, ngực, mặt trong của khuỷu tay và đầu gối. Ngoài ra, chàm còn có một số đặc điểm đáng chú ý khác:
- Các mụn nước nhỏ.
- Da nứt nẻ và bong tróc.
- Da dày lên.
2.4 Ngứa ran và sưng miệng
Các triệu chứng dị ứng tôm thường gặp nhất bao gồm ngứa ran và sưng tại khu vực miệng, điều này có thể xuất hiện tại những vùng cụ thể hoặc lan rộng ra nhiều nơi trong miệng. Những khu vực thường bị ảnh hưởng bao gồm:
- Môi.
- Lưỡi.
- Họng.
2.5 Vấn đề về hô hấp và khó thở
Những vấn đề về đường hô hấp là các triệu chứng phổ biến khác của dị ứng tôm, bao gồm:
- Thở khò khè.
- Ho.
- Khó thở.
- Hụt hơi.
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể cảm nhận được lồng ngực bị thắt chặt dai dẳng, làm tăng thêm cảm giác khó chịu.
2.6 Chóng mặt và ngất xỉu
Những người bị dị ứng tôm không chỉ đối mặt với các triệu chứng thông thường liên quan đến da và đường hô hấp mà còn có thể gặp phải các vấn đề nghiêm trọng về tuần hoàn và thần kinh như chóng mặt hoặc ngất xỉu. Các triệu chứng này tăng nguy cơ gặp phải các tình huống nguy hiểm như té ngã và chấn thương nặng.
Cụ thể, các triệu chứng của dị ứng tôm có thể bao gồm:
- Cảm giác lâng lâng.
- Nhịp tim đập chậm lại.
- Mất ý thức.
2.7 Sốc phản vệ
Sốc phản vệ là một tình trạng y tế cần cấp cứu kịp thời, đặc trưng bởi phản ứng dị ứng nghiêm trọng và toàn thân, thường xảy ra với các dị ứng thực phẩm như tôm hoặc động vật có vỏ. Nếu không được điều trị kịp thời, sốc phản vệ có thể đe dọa tính mạng.
Khi bị sốc phản vệ, các đường dẫn khí trong cơ thể có thể bị sưng và hẹp lại, gây khó thở do lượng không khí đến phổi không đủ. Một đặc điểm của sốc phản vệ là tình trạng huyết áp bị giảm đi đáng kể.
Các dấu hiệu của sốc phản vệ bao gồm:
- Mạch yếu nhưng nhanh.
- Viêm da.
- Buồn nôn và nôn mửa
3. Đối tượng nào có thể bị dị ứng tôm
Dị ứng tôm là một tình trạng mà bất kỳ ai cũng có thể gặp phải. Tuy nhiên, khác biệt với một số dị ứng thường gặp ở trẻ em như đậu phộng hay sữa, dị ứng tôm lại có xu hướng xuất hiện ở người lớn.
Thống kê cho thấy, trong số khoảng sáu triệu người bị dị ứng với tôm hoặc các loại động vật có vỏ, phần lớn (khoảng 60%) chỉ bắt đầu gặp các triệu chứng khi đã ở tuổi trưởng thành.
4. Loại thực phẩm cần tránh nếu bị dị ứng với tôm
Để kiểm soát và phòng ngừa các phản ứng dị ứng tôm, bệnh nhân nên loại bỏ các thực phẩm chứa protein gây dị ứng khỏi chế độ ăn. Người dị ứng không chỉ tránh các món ăn có chứa tôm mà còn tránh cả các loại động vật có vỏ khác. Thêm vào đó, người dị ứng tôm cũng có thể phát triển dị ứng với các loại hải sản khác khi bước vào tuổi trưởng thành.
4.1 Giáp xác
Tôm là một loại giáp xác, vì vậy nếu bản thân bị dị ứng tôm, bệnh nhân tốt nhất nên tránh ăn bất kỳ thứ gì thuộc họ giáp xác như:
- Cua.
- Tôm hùm đất và tôm càng xanh.
- Tôm hùm.
- Tép.
4.2 Thân mềm
Nếu bị dị ứng với tôm, người bệnh cũng có thể dị ứng với các loại động vật có vỏ khác, không chỉ giới hạn ở giáp xác. Để tránh các triệu chứng dị ứng nghiêm trọng, bệnh nhân cần loại bỏ các loại động vật thân mềm khỏi chế độ ăn uống. Những loại động vật thân mềm mà người bệnh nên tránh bao gồm:
- Ngao.
- Bạch tuộc.
- Sò điệp.
- Ốc sên.
- Mực.
4.3 Các loại hải sản khác
Tùy theo mức độ dị ứng và độ nghiêm trọng của dị ứng, người dị ứng tôm có thể cần phải tránh thêm một số loại hải sản khác để giảm thiểu nguy cơ phản ứng. Các loại hải sản này có thể bao gồm ốc xà cừ, các loại sò và bào ngư, do chúng có thể chứa các protein tương tự như trong tôm và động vật có vỏ.
Bên cạnh việc tránh ăn các động vật có vỏ và hải sản khác, những người bị dị ứng cũng cần thận trọng đọc kỹ thành phần trên bao bì thực phẩm trước khi dùng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các sản phẩm chế biến sẵn hoặc thực phẩm đóng gói, vì trong đó có thể chứa tôm hoặc động vật có vỏ.
5. Làm gì khi bị dị ứng tôm
Nếu gặp phản ứng dị ứng nhẹ với tôm, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp tự nhiên tại nhà để giảm nhẹ các triệu chứng, nhưng phải luôn thận trọng và chú ý đến tình trạng của mình. Dưới đây là một số phương pháp mọi người có thể thử:
- Sử dụng mật ong: Pha vài thìa mật ong vào ly nước ấm và uống có thể giúp giảm ngứa, cảm giác khó chịu. Mật ong có tính kháng khuẩn và chứa các chất kháng viêm tự nhiên có thể hỗ trợ làm dịu các triệu chứng.
- Sử dụng nước chanh tươi: Uống một cốc nước chanh tươi không chỉ giúp cung cấp vitamin C mà còn có thể hỗ trợ phục hồi các tổn thương trên cơ thể, giúp giảm nhẹ các triệu chứng dị ứng khó chịu.
- Sử dụng gừng: Cách thực hiện vô cùng đơn giản, mọi người chỉ cần cho vài lát gừng tươi pha nước ấm để uống hoặc dùng trà gừng pha sẵn, kết hợp gừng tươi với lá tía tô và đậu xanh.
Tuy nhiên, những phương pháp này chỉ phù hợp cho các triệu chứng nhẹ, không thể thay thế cho sự can thiệp y tế khi gặp các phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Nếu người bệnh bị dị ứng nặng, cần phải:
- Đến cơ sở y tế: Gặp bác sĩ ngay lập tức để được khám và điều trị phù hợp.
- Không tự điều trị: Không tự ý sử dụng thuốc hoặc các phương pháp điều trị không được chỉ định bởi chuyên gia y tế.
- Mang theo thuốc khẩn cấp: Luôn mang theo thuốc chống dị ứng như epinephrine auto-injector để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp, đặc biệt nếu có nguy cơ bị sốc phản vệ.
Bài viết đã cung cấp các thông tin cơ bản về dị ứng tôm, một tình trạng phổ biến trong cuộc sống hằng ngày. Việc hiểu biết về các dấu hiệu và cách xử lý khi có triệu chứng dị ứng sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của mình và những người xung quanh.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
