Quy trình xạ trị là thông tin bệnh nhân cần hiểu rõ, đặc biệt là các bước cần thực hiện trong quá trình điều trị. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh của mỗi người mà kế hoạch điều trị sẽ có sự khác nhau. Vì thế, bệnh nhân đừng nên lo lắng và hãy chủ động trao đổi với bác sĩ điều trị để hiểu cụ thể hơn. Bài viết dưới đây sẽ cho chúng ta cái nhìn chi tiết về quá trình xạ trị này.
Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi các bác sĩ làm việc tại Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
1. Khi nào thì bệnh nhân nên thực hiện xạ trị?
Khi tham gia tư vấn với bác sĩ, bệnh nhân sẽ được tư vấn về liệu trình điều trị hợp lý, tuy nhiên, thường thì xạ trị sẽ được khuyên khi lợi ích mang lại nhiều hơn là tác dụng phụ.
Nếu bệnh nhân là phụ nữ trong độ tuổi sinh sản thì không nên mang thai trước hoặc trong khi xạ trị vì việc điều trị có thể gây hại cho thai nhi, đặc biệt là trong ba tháng đầu của thai kỳ. Vì vậy, nếu bệnh nhân đang hoặc có ý định mang thai nên thảo luận kỹ với bác sĩ, y tá, điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên xạ. Bác sĩ cũng sẽ tư vấn cụ thể về thời gian nên chờ đợi trước khi mang thai.
Ngoài ra, điều trị bằng xạ trị sẽ không làm cho bệnh nhân bị nhiễm phóng xạ hoặc gây nguy hiểm khi ở gần. Đồng thời, bệnh nhân có thể yên tâm giao tiếp với trẻ em và phụ nữ mang thai sau khi rời khỏi phòng xạ trị, vì điều này hoàn toàn an toàn.
2. Quy trình xạ trị
2.1. Đồng ý thực hiện xạ trị
Bệnh nhân sẽ được yêu cầu ký vào một mẫu đơn đồng ý sau khi đã tham khảo ý kiến của bác sĩ. Đồng thời, bệnh nhân đã chắc chắn rằng mọi thắc mắc được giải đáp và có đầy đủ thông tin cần thiết. Đây là một văn bản xác nhận rằng, người bệnh đã được giải thích rõ ràng và đồng ý với phương pháp xạ trị theo kế hoạch mà bệnh nhân và đội ngũ điều trị đã thảo luận.
2.2. Đội ngũ nhân viên y tế hỗ trợ thực hiện xạ trị
Trong suốt quy trình xạ trị, bệnh nhân sẽ gặp nhiều thành viên khác nhau của đội ngũ y tế, thường được gọi là Nhóm Xạ trị, bao gồm một bác sĩ chuyên khoa ung thư (bác sĩ xạ trị), điều dưỡng xạ trị hoặc kỹ thuật viên xạ trị.
Các kỹ thuật viên có nhiệm vụ vận hành các máy xạ để thực hiện xạ trị theo chỉ định của bác sĩ và cung cấp cho bệnh nhân phương pháp xạ trị. Mặc dù bệnh nhân sẽ không gặp nhân viên lập kế hoạch và kỹ sư vật lý, nhưng đây là những thành viên quan trọng của nhóm lên kế hoạch điều trị xạ trị.
Tất cả các thành viên của Nhóm Xạ trị làm việc chặt chẽ với nhau để hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình thực hiện xạ trị. Ngoài ra, người bệnh được giúp đỡ và nhận lời khuyên về mọi khía cạnh trong quá trình điều trị từ những nhân viên y tế này. Vì thế, bệnh nhân đừng ngần ngại hỏi bất cứ điều gì đang quan tâm hoặc lo lắng.
2.3. Lập kế hoạch điều trị
Lập kế hoặc điều trị là một bước quan trọng trong quy trình xạ trị. Bác sĩ sẽ phải đảm bảo rằng tất cả các tế bào ung thư và bất kỳ khu vực nào có thể ẩn chứa các tế bào ung thư đều được phát hiện và điều trị. Đồng thời, việc điều trị sẽ được tiến hành cẩn thận để tránh nhắm tia xạ vào các tế bào khỏe mạnh.
Lập kế hoạch trong quy trình xạ trị thường được thực hiện trên một máy quét CT, được gọi là CT mô phỏng. Nhờ vào hình ảnh từ CT mô phỏng, bác sĩ có thể xác định chính xác vị trí cần xạ.
Khi đến trung tâm điều trị, bệnh nhân nên thông báo tại bàn tiếp tân và đưa phiếu hẹn. Bệnh nhân có thể sẽ phải sử dụng mặt nạ được cố định trong quá trình điều trị để giữ yên cơ thể và đảm bảo chùm tia xạ được cung cấp chính xác cho cùng một khu vực mỗi ngày. Mặt nạ là một phần quan trọng cho việc lập kế hoạch trong quy trình xạ trị, có thể mất một thời gian để thiết kế phù hợp với từng bệnh nhân. Sau khi mặt nạ sẵn sàng thì kế hoạch điều trị sẽ bắt đầu được tiến hành.
Mặt nạ không phải là lá chắn hay rào cản đối với tác động của bức xạ. Nhiều bệnh nhân cảm thấy ngột ngạt hoặc lo lắng khi đeo mặt nạ, nhưng bệnh nhân hãy yên tâm, hầu hết bệnh nhân đều được chăm sóc rất tốt và luôn có sẵn sự hỗ trợ khi người bệnh cần.
Tuy nhiên, nếu bệnh nhân có râu hoặc ria mép thì nên cạo sạch trước khi sử dụng mặt nạ trong quá trình điều trị. Mặt nạ được đo và chế tạo để phù hợp với vùng đầu và cổ của mỗi bệnh nhân. Vì thế, nếu có râu, mặt nạ có thể không vừa. Bệnh nhân nên thảo luận với bác sĩ xạ trị nếu có bất kỳ thắc mắc nào.
Hầu hết bệnh nhân xạ trị vùng đầu cổ đều được làm mặt nạ. Để làm mặt nạ này, vật liệu nhựa ấm được đúc trực tiếp trên da của bệnh nhân và giữ cho đến khi đông cứng. Vật liệu này có thể hơi ấm nhưng sẽ không làm bệnh nhân cảm thấy quá nóng.
Sau khi tất cả các lần quét, hình ảnh và đo đạc được thực hiện, phần còn lại của kế hoạch điều trị sẽ được tiến hành trong vài tuần tới với sự giúp đỡ của kỹ sư vật lý hoặc người lập kế hoạch. Những nhân viên y tế này sẽ hỗ trợ các bác sĩ để đảm bảo chất lượng xạ trị tốt nhất cho bệnh nhân.
2.4. Đánh giá của chuyên gia dinh dưỡng
Trong quy trình xạ trị, một chuyên gia dinh dưỡng có thể tham gia vào đội ngũ chăm sóc y tế để giúp bệnh nhân duy trì cân nặng tốt, khỏe mạnh và đưa ra các lời khuyên về dinh dưỡng trong quá trình điều trị. Duy trì cân nặng ổn định trong quá trình điều trị là rất quan trọng để bệnh nhân hồi phục tốt trong và sau khi điều trị.
2.5. Đánh giá của bác sĩ ung bướu nội khoa
Chuyên gia tư vấn có thể đề xuất một số phương pháp hóa trị kết hợp với xạ trị. Bệnh nhân có thể nhận được lời khuyên này trước và/hoặc trong quá trình xạ trị. Nếu bác sĩ nhận thấy rằng người bệnh có thể được lợi từ phương pháp điều trị kết hợp này, họ sẽ thảo luận chi tiết với bệnh nhân.
3. Quá trình điều trị diễn ra như thế nào?
3.1. Thời gian bắt đầu điều trị
Sau khi tìm hiểu về quy trình xạ trị, bệnh nhân nên hiểu rõ hơn quá trình điều trị như thế nào. Quá trình điều trị thường bắt đầu từ 2 - 4 tuần sau cuộc hẹn lên kế hoạch xạ trị. Bệnh nhân sẽ được cung cấp các khung thời gian điều trị khác nhau, và lý do cho việc này sẽ được bác sĩ xạ trị giải thích chi tiết trong buổi tư vấn quy trình điều trị.
3.2. Trong quá trình thực hiện xạ trị
Trước mỗi lần điều trị, các kỹ thuật viên xạ trị sẽ hướng dẫn bệnh nhân vào phòng điều trị và đảm bảo rằng tư thế nằm đúng vị trí để nhận các tia xạ hiệu quả nhất. Sau khi kiểm tra mọi thứ, các kỹ thuật viên xạ trị sẽ rời khỏi phòng trong một khoảng thời gian ngắn để bắt đầu điều trị.
Trong quá trình này, bệnh nhân sẽ không cảm thấy gì nhưng có thể nghe thấy một chuỗi âm thanh nhỏ liên tục dồn dập, điều này là hoàn toàn bình thường và chỉ ra rằng điều trị đang được thực hiện.
Các kỹ thuật viên xạ trị sẽ theo dõi quá trình qua màn hình truyền hình và có thể nói chuyện với bệnh nhân thông qua một máy liên lạc. Bệnh nhân có thể yêu cầu nhân viên y tế mở nhạc yêu thích của mình để nghe trong khi đang được điều trị. Mỗi lần điều trị có thể kéo dài từ 10 đến 20 phút. Trong quá trình điều trị, việc quét hoặc chụp X-quang sẽ thường xuyên được thực hiện để theo dõi vị trí của người bệnh và vùng cơ thể đang được điều trị.
Bệnh nhân cần giữ nguyên vị trí nằm yên lặng cho mỗi lần điều trị. Điều này sẽ khá thoải mái vì thường người bệnh sẽ nằm ngửa suốt quá trình.
Trong một số ngày, người bệnh có thể thấy có một vài thay đổi trong cách các kỹ thuật viên xạ trị tiếp cận. Ví dụ, kỹ thuật viên có thể thực hiện quét, đo lường hoặc điều chỉnh góc của máy. Tất cả các thay đổi này nhằm đảm bảo rằng điều trị đạt được kết quả tốt nhất có thể, và người bệnh sẽ được giải thích trước khi thực hiện. Nếu có bất kỳ lo lắng nào, bệnh nhân nên trao đổi kỹ hơn.
Ngoài ra, trong suốt quy trình xạ trị, người bệnh có thể gặp nhiều bệnh nhân khác trong khu vực chờ mỗi ngày. Mặc dù bệnh nhân có thể nghĩ rằng phương pháp điều trị của tất cả bệnh nhân đều giống nhau, nhưng mỗi lần điều trị cho từng bệnh nhân thường khác nhau. Vì vậy, nếu bệnh nhân so sánh bệnh lý của bản thân và cảm thấy lo lắng, nên trao đổi với bác sĩ hoặc nhân viên chuyên môn.
Dù việc điều trị chỉ mất khoảng 10 - 20 phút mỗi ngày, bệnh nhân có thể phải chờ lâu hơn khi gặp bác sĩ, điều dưỡng hoặc bất kỳ chuyên gia chăm sóc sức khỏe nào để được tư vấn về quy trình điều trị.
Hãy yên tâm rằng, trung tâm điều trị luôn cố gắng giảm thiểu thời gian chờ đợi. Nếu việc điều trị của người bệnh bị hủy vào bất kỳ ngày nào do vấn đề dịch vụ hoặc sự cố máy móc, bệnh nhân sẽ được sắp xếp lại để được điều trị lại, đảm bảo đủ số liệu điều trị mà bác sĩ đã dự tính.
Bệnh nhân sẽ gặp các bác sĩ hoặc điều dưỡng của mình một đến hai tuần một lần và hàng ngày sẽ được chăm sóc bởi các kỹ thuật viên. Điều này giúp quy trình xạ trị của bệnh nhân diễn ra thuận lợi.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
