Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là quá trình quan trọng trong việc xác định và điều trị các vấn đề liên quan đến cột sống. Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi một phần của đĩa đệm, bị dịch chuyển hoặc lồi ra ngoài gây chèn ép lên các dây thần kinh lân cận. Tình trạng này không chỉ gây ra cơn đau lưng dữ dội, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động người bệnh.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Lê Dương Tiến - CK Nội cơ xương khớp, Khoa Khám bệnh & Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ đã có 20 kinh nghiệm làm chuyên môn về chuyên khoa Nội. Đặc biệt bác sĩ Tiến có nhiều năm kinh nghiệm về nội cơ xương khớp, thần kinh, nội tiết và tim mạch.
1. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là gì?
Thoát vị đĩa đệm tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng vận động. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, đây là bệnh lý phổ biến nhất trong các vấn đề về cột sống, với tỷ lệ mắc ở người trưởng thành là 30%. Tại Việt Nam, căn bệnh này thường xuất hiện ở người từ 30 đến 60 tuổi và có xu hướng ngày càng trẻ hóa.
Nguyên nhân chính là do nhân nhầy đĩa đệm bị trượt khỏi vị trí hoặc bị mòn, khiến các đốt sống chèn ép vào dây thần kinh, gây ra cơn đau kéo dài. Thoát vị đĩa đệm có ba dạng phổ biến: thoát vị đĩa đệm cổ, cột sống thắt lưng và thoát vị mất nước.
Những dấu hiệu cho thấy cơ thể đang bị thoái hoá đĩa đệm cột sống thắt lưng bao gồm: yếu cơ, tê bì hoặc ngứa ran ở một hoặc cả hai chân; cơn đau lúc âm ỉ, lúc dữ dội và thậm chí ho hay hắt hơi cũng khiến tình trạng đau nặng hơn; đau vùng thắt lưng lan xuống mông và chân; ngồi hoặc đứng quá lâu làm cơn đau trầm trọng hơn; cầm nắm khó khăn, chân tay yếu dần; sức khỏe tổng thể giảm sút, việc đi lại trở nên khó khăn.
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thoát vị đĩa đệm ở cột sống thắt lưng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, làm giảm sức khỏe và hạn chế khả năng vận động.
2. Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là gì?
2.1 Chẩn đoán lâm sàng
Giai đoạn chèn ép rễ thường biểu hiện qua các triệu chứng như đau lan xuống chân, đau khi đi lại, đứng dậy, hắt hơi hoặc khi rặn. Lúc này, vòng sợi của đĩa đệm đã bị rách và nhân nhầy đã thoát ra phía sau, gây chèn ép lên rễ thần kinh. Các biến đổi thứ phát do thoát vị đĩa đệm bao gồm tình trạng phù nề mô xung quanh và ứ đọng tĩnh mạch.
Về mặt chẩn đoán, có thể nghi ngờ thoát vị đĩa đệm nếu bệnh nhân có ít nhất 4 trong 6 triệu chứng sau:
- Có tiền sử chấn thương cột sống.
- Đau vùng cột sống thắt lưng, lan theo đường đi của rễ thần kinh, đặc biệt là dây thần kinh tọa.
- Đau tăng lên khi ho, hắt hơi hoặc khi cố gắng rặn.
- Có tư thế làm giảm đau, thường là nghiêng người về một bên, khiến cột sống bị lệch.
- Xuất hiện dấu hiệu chuông bấm.
- Dấu hiệu Lasègue.
2.2 Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cận lâm sàng
2.1.1 Chụp X-Quang quy ước
Qua các hình ảnh chụp X-quang thông thường, bác sĩ sẽ phát hiện những dấu hiệu như lệch vẹo cột sống, mất độ cong tự nhiên của cột sống hoặc hẹp khoảng cách giữa các đốt sống để xác định vị trí thoát vị đĩa đệm. Ngoài ra, X-quang còn giúp chẩn đoán các tổn thương khác của cột sống như khuyết eo, mất vững hoặc trượt đốt sống.
2.1.2 Chẩn cộng hưởng từ (MRI)
MRI giúp xác định chính xác vị trí, hình dạng và số lượng đĩa đệm bị thoát vị. Đây được xem là phương pháp chẩn đoán hình ảnh tiên tiến và chính xác nhất trong việc chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
2.3 Chụp cắt lớp vi tính kết hợp chụp bao rễ cản quang
Trong trường hợp bệnh nhân nghi ngờ bị thoát vị đĩa đệm nhưng không thể thực hiện chụp cộng hưởng từ, bác sĩ sẽ chỉ định chụp cắt lớp vi tính (CT) kết hợp với chụp bao rễ thần kinh có cản quang. Kỹ thuật này cho phép xác định chính xác vị trí và mức độ thoát vị với độ nhạy cao.
3. Cách ngăn ngừa thoái hoá đĩa đệm cột sống thắt lưng
Các phương pháp phòng ngừa thoái hóa đĩa đệm cột sống thắt lưng bao gồm:
- Thay đổi tư thế thường xuyên: Những người phải làm việc lâu ở một tư thế nên thay đổi tư thế sau một khoảng thời gian để giảm áp lực lên đĩa đệm. Khi cảm thấy đau nhức cơ thể, nên nghỉ ngơi, chườm nóng, thư giãn, hoặc xoa bóp các khớp cổ, lưng, tay và chân.
- Tập thể dục đều đặn: Duy trì thói quen tập thể dục mỗi buổi sáng.
- Tránh mang vác quá sức: Cột sống và đĩa đệm có giới hạn chịu tải nhất định, vì vậy không nên mang vác vật nặng vượt quá khả năng của cơ thể. Cố gắng mang vác quá sức có thể gây tổn thương cấu trúc cơ thể và làm tăng nguy cơ cong vẹo cột sống hoặc thoát vị đĩa đệm.
- Hoạt động có kiểm soát: Tránh các hoạt động mạnh đột ngột, cần phân bổ lực từ từ để không làm sai tư thế.
- Giữ tư thế đúng: Luôn giữ thẳng cột sống khi thực hiện các công việc như mang vác, bưng bê, giặt giũ, bế trẻ em hay lái xe.
- Điều chỉnh chế độ làm việc: Cần sắp xếp thời gian làm việc hợp lý để giúp đĩa đệm có thời gian phục hồi. Xen kẽ thời gian làm việc và nghỉ ngơi giúp tránh được nguy cơ mắc bệnh thoát vị đĩa đệm trong tương lai.
Để điều trị bệnh thoái hóa đĩa đệm cột sống thắt lưng một cách hiệu quả, ngoài việc duy trì chế độ rèn luyện thể dục và ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, người bệnh cần thường xuyên đi khám sức khỏe định kỳ.
Điều này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh và có biện pháp điều trị kịp thời. Quan trọng nhất, bệnh nhân không nên tự ý điều trị bệnh mà chưa có sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
