Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Tập luyện thể dục thể thao giúp cho mọi người có một sức khỏe tốt hơn. Tuy nhiên nếu như chúng ta luyện tập không đúng có thể gây ra những chấn thương, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.
1. 4 nhóm chấn thương thể thao thường gặp nhất
1.1. Căng cơ
Căng cơ là một chấn thương thể thao thường gặp nhất. Đây là tình trạng cơ hoặc gân bị giãn căng hoặc bị rách. Thường gặp ở các cơ là cơ đùi sau, cơ tứ đầu (cơ đùi trước), cơ háng, cơ bắp chân, cơ bả vai và cơ lưng.
Khi bị căng cơ, bệnh nhân sẽ có các triệu chứng như: Sưng, đau nhức và khó cử động tại vùng cơ bị căng. Trong trường hợp cơ bị căng ít, người bệnh sẽ thấy đỡ hơn khi cơ được nghỉ ngơi vài ngày. Với những trường hợp nặng hơn, bệnh nhân có thể bị đau trong nhiều ngày, khiến cho việc vận động gặp khó khăn.
Khi bị căng cơ, người bệnh có thể dùng đá để chườm và băng ép vùng cơ bị căng lại. Trong trường hợp đau nhiều, bạn có thể sử dụng thuốc giảm đau. Nếu như tình trạng căng cơ không giảm, các triệu chứng tăng lên, người bệnh nên đến các cơ sở y tế ngay.
1.2. Bong gân
Bong gân là chấn thương xảy ra ở dây chằng - là mô nối hai hoặc nhiều xương tại một khớp. Khi bị bong gân có nghĩa là có một hoặc nhiều dây chằng bị giãn hoặc rách.
Bong gân là tình trạng tổn thương thường gặp phải khi vận động quá mức gây ảnh hưởng đến xương khớp. Tình trạng này hay xảy ra ở vùng cổ chân, khi bàn chân quay vào trong làm dây chằng phía ngoài mắt cá bị căng quá mức dẫn tới bong gân mắt cá chân. Gây ảnh hưởng rất lớn đến các hoạt động sinh hoạt trong cuộc sống hàng ngày và sức khỏe của người bệnh.
Khi bị bong gân, bệnh nhân sẽ có các biểu hiện đó là sưng tím, tụ máu tại vị trí dây chằng bị tổn thương, khi ấn vào sẽ thấy đau, rất khó chịu, hạn chế vận động tại vùng bị tổn thương. Nếu gặp phải chấn thương này, người bệnh nên đi khám, để được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám, kiểm tra, đánh giá mức độ tổn thương, từ đó có hướng điều trị phù hợp. Với loại chấn thương này, người bệnh cần vận động hợp lý, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ vật lý trị liệu để không làm mất đi tính linh hoạt và dẻo dai của dây chằng.
1.3. Chấn thương ở đầu gối
Trong quá trình luyện tập thể dục thể thao có thể gặp phải các loại chấn thương khớp gối sau đây:
1.3.1 Rách dây chằng chéo trước
Dây chằng chéo trước tham gia vào việc giữ ổn định khớp gối. Chấn thương rách dây chằng chéo trước có thể gặp phải khi:
- Đặt chân xuống sàn nhà sai tư thế
- Đổi hướng quá nhanh
- Dừng lại đột ngột
Tình trạng này sẽ có các biểu hiện như là: Sưng đau tại chỗ, hạn chế vận động khớp gối, khiến cho việc đi lại gặp nhiều khó khăn.
Khi bị chấn thương rách dây chằng chéo trước thường cần phải tiến hành phẫu thuật để tái tạo lại và tập vật lý trị liệu để phục hồi khả năng vận động khớp gối.
1.3.2 Rách dây chằng bên trong gối
Dây chằng bên trong gối nằm ở mặt trong đầu gối, là bộ phận liên kết giữa xương đùi và xương chày. Chấn thương rách dây chằng bên trong gối thường xảy ra khi khớp gối bị đẩy sang một bên quá mức khi di chuyển hoặc khi bị tổn thương đầu gối.
Nếu không may gặp phải chấn thương này, bạn sẽ có các biểu hiện như sưng, đau nhức tại khớp gối, khớp gối mất ổn định. Chấn thương này có thể được điều trị bằng cách chườm đá, băng ép và tập vật lý trị liệu. Trường hợp tổn thương gây ảnh hưởng đến các cấu trúc khác như sụn chêm, dây chằng, thì bạn có thể phải điều trị bằng phương pháp phẫu thuật.
1.3.3 Hội chứng bánh chè - đùi
Có thể gặp phải hội chứng bánh chè - đùi do tập thể dục thể thao như chạy bộ, chơi bóng chuyền, bóng rổ. Việc chuyển động lặp đi lặp lại của xương bánh chè vào xương đùi có thể gây ra tổn thương với sụn bên dưới.
Hội chứng bánh chè - đùi có triệu chứng thường gặp là đau, nhưng phải sau một thời gian bị chấn thương bệnh nhân mới cảm nhận được các cơn đau. Giống như chấn thương bong gân, khi bị hội chứng bánh chè - đùi, bệnh nhân cần tiếp tục luyện tập, tuy nhiên nên có sự hướng dẫn của các chuyên gia vật lý trị liệu.
1.4 Các chấn thương ở vai và cánh tay
1.4.1 Viêm gân khớp vai
Khớp vai là khớp có biên độ vận động lớn nhất trong cơ thể, nên rất dễ bị chấn thương. Chấn thương ở vùng vai chiếm khoảng 1/10 tổng số các chấn thương thể thao. Các chấn thương gặp phải thường do sự quá tải hoặc do việc lặp đi lặp lại động tác ném và đẩy.
Khớp vai dễ gặp chấn thương nhất, song cũng là khớp gặp nhiều khó khăn nhất trong việc phục hồi chức năng. Lý do là khớp vai có tầm vận động quá rộng, có nhiều gân, cơ tham gia vào vận động của nó, bởi vậy sẽ mất nhiều thời gian phục hồi sau chấn thương thì bạn mới có thể chơi thể thao trở lại được.
1.4.1.1 Viêm gân chóp xoay
Viêm gân chóp xoay là loại viêm gân khớp vai thường gặp nhất. Có 4 gân cơ xoay ở vai, nằm bọc quanh khớp vai, chúng có chức năng làm chắc vai, tham gia vào các động tác giơ tay lên, đưa tay ra trước, ra sau và xoay vai.
Nhóm gân này rất quan trọng, gần như phụ trách toàn bộ hoạt động của khớp vai, nhưng lại có cấu tạo rất mỏng. Bởi vậy, khi bị viêm gân chóp xoay sẽ gây đau, làm giảm hoặc mất vận động khớp vai. Nếu không được điều trị đúng, tính trạng này sẽ trở thành mạn tính, khi đó sẽ rất khó điều trị.
- Biểu hiện của viêm gân chóp xoay: Các triệu chứng thường xảy ra một cách từ từ, người bệnh không nhớ rõ nguyên nhân là do đâu. Bệnh nhân có triệu chứng đau vùng vai, đau có thể lan lên cổ hoặc lan xuống dưới mặt trước cánh tay. Đau tăng lên khi thực hiện các động tác như giơ tay qua đầu phát bóng, xì-mách trong bóng chuyền, cầu lông, tennis, bơi lội,... hay khi thực hiện động tác ném trong môn bóng ném, ném lao,...
- Diễn biến của bệnh: Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, triệu chứng đau vai ngày càng nặng thêm, đau tăng khi vận động và kể cả khi ngủ. Có lúc đau dữ dội làm cho bệnh nhân không thể cử động vai được. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến các biến chứng như teo cơ, cứng khớp, vai mất chức năng vận động, từ đó làm xáo trộn cuộc sống của bệnh nhân, bệnh nhân có thể bị suy sụp, mất ngủ mạn tính.
1.4.1.2 Viêm đầu dài gân nhị đầu
Nguyên nhân của tình trạng này là do:
- Vận động khớp vai quá mạnh, lặp đi lặp lại nhiều lần.
- Do tăng cường độ, tần suất hoặc thời gian tập luyện thể dục thể thao một cách đột ngột.
- Chấn thương viêm đầu dài gân nhị đầu thường gặp trong các môn thể thao như cầu lông, bơi thuyền, tennis, golf, thể dục dụng cụ, bơi lội, bóng ném, ném lao,...
Biểu hiện của viêm đầu dài gân nhị đầu: bệnh nhân xuất hiện đau ở mặt trước vai, đau lan xuống khuỷu tay.
1.4.2 Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay
- Nguyên nhân gây viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay là do vận động quá mức, khi chơi các môn thể thao có những động tác chuyển động lặp đi lặp lại như đánh gôn, tennis, cầu lông, bóng bàn,...
- Biểu hiện của tình trạng viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay đó là: đau nhức phía bên ngoài khuỷu tay, triệu chứng đau sẽ đỡ khi được nghỉ ngơi. Nếu như bệnh nhân vẫn tiếp tục vận động sẽ làm cho tình trạng chấn thương nghiêm trọng hơn.
2. Khi nào cần phải đi khám?
Khi có các triệu chứng đau nhức khó chịu như trên, đau kéo dài trong nhiều ngày và không có dấu hiệu thuyên giảm, nên đi khám để các bác sĩ chuyên khoa kiểm tra, đánh giá mức độ tổn thương và có hướng điều trị kịp thời.
Đặc biệt khi có một trong các biểu hiện dưới đây, người bệnh cần đi khám ngay:
- Xương hoặc khớp bị biến dạng hoặc không thể vận động như bình thường được.
- Trong trường hợp chấn thương ở chân mà bạn không thể chịu được trọng lượng bên chân đau hoặc bạn cảm thấy nặng hơn, khó khăn trong việc đi lại, bạn hãy đi khám ngay lập tức.
- Vết thương sưng to.
- Vết thương sưng tấy nhiều và đổi màu da.
3. Các phương pháp thường dùng điều trị chấn thương thể thao
Mỗi loại chấn thương sẽ có phương pháp điều trị khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của chấn thương mà có thể điều trị bằng:
- Xoa bóp.
- Vật lý trị liệu: thường mất nhiều thời gian, tác động từ từ.
- Phẫu thuật: thường được áp dụng với các chấn thương rách dây chằng chéo trước, rách dây chằng bên trong gối khi tổn thương nặng.
Trong quá trình điều trị, bệnh nhân vẫn phải chịu những cơn đau dai dẳng. Từ thực tế này, phương pháp điều trị đau bằng huyết tương giàu tiểu cầu PRP đã ra đời, có nhiều ưu điểm trong việc điều trị chấn thương. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã và đang triển khai hiệu quả phương pháp này trong điều trị chấn thương thể thao như viêm gân, rách cơ, tái tạo dây chằng,....
4. Cách phòng tránh chấn thương thể thao
- Khởi động kỹ trước khi bắt đầu luyện tập để tăng lưu thông máu tới các cơ, làm cho các cơ, khớp vận động linh hoạt hơn.
- Trong quá trình luyện tập, nên nghỉ giữa các lần tập để cơ thể có thời gian phục hồi.
- Khi luyện tập môn thể thao mới, bạn nên bắt đầu từ từ, sau đó tăng dần độ mạnh, sự linh hoạt và sức bền.
- Điều quan trọng nhất để phòng tránh chấn thương khi tập thể thao là bạn phải biết lắng nghe cơ thể của mình, hãy dừng lại khi cảm thấy đau, khó chịu hoặc căng thẳng.
Như vậy 4 nhóm chấn thương thể thao thường gặp đó là là căng cơ, bong gân, chấn thương khớp gối, chấn thương vùng vai và cánh tay. Tùy từng loại chấn thương và mức độ chấn thương sẽ có biện pháp điều trị khác nhau. Khi gặp phải các chấn thương này, bạn nên tới các cơ sở y tế, để được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám, kiểm tra, đánh giá mức độ tổn thương và đưa ra biện pháp điều trị phù hợp.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
