Tập phục hồi chức năng khớp gối sau mổ là một quá trình thiết yếu giúp bệnh nhân nhanh chóng lấy lại khả năng vận động bình thường và giảm đau hiệu quả. Quá trình này bao gồm các bài tập giúp người bệnh tăng cường sức mạnh, cải thiện tính linh hoạt, ổn định khớp gối, hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng và phòng ngừa nguy cơ tái phát thương tích trong tương lai.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi - Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.
1. Lợi ích của tập phục hồi chức năng khớp gối sau mổ
Mục đích của quá trình tập phục hồi chức năng khớp gối sau mổ bao gồm:
- Giảm đau và kiểm soát tình trạng sưng tấy.
- Phát triển khả năng vận động của khớp.
- Tăng cường độ bền và sức mạnh cơ bắp.
- Hỗ trợ bệnh nhân trong việc di chuyển bằng các thiết bị hỗ trợ.
- Áp dụng phương pháp vật lý trị liệu ngay sau khi phẫu thuật để thúc đẩy quá trình hồi phục.
- Giúp bệnh nhân nhanh chóng trở lại với cuộc sống hàng ngày.
Ngay khi bệnh nhân còn ở trong bệnh viện, các bài tập phục hồi bắt đầu được thực hiện dưới sự hướng dẫn của kỹ thuật viên vật lý trị liệu. Bắt đầu từ các bài tập gấp khớp gối, sau khi khớp đã được ổn định, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn đi bộ sử dụng nạng hoặc khung. Các bài tập này được lặp lại nhiều lần trong ngày để đạt hiệu quả tốt nhất trong quá trình hồi phục.
2. Các bài tập phục hồi khớp gối sau mổ
Sau khi phẫu thuật khớp gối, chương trình phục hồi chức năng đòi hỏi các bài tập nhằm khôi phục động tác và vận động của khớp. Các bài tập này gồm việc tự luyện tập hoặc dưới sự hỗ trợ của kỹ thuật viên cùng các thiết bị chuyên dụng. Chương trình tập luyện bao gồm các bài tập giúp làm chắc khớp gối, cải thiện khả năng giữ thăng bằng và tăng cường hoạt động chức năng.
- Bài tập vững chắc: Bao gồm các bài tập cho cơ mông, khớp háng, cơ đùi và cơ cẳng chân.
- Tập chịu trọng lực: Nếu thay khớp có xi măng, tập chịu trọng lực từ từ lên chân cho đến khi cảm thấy khó chịu thì dừng lại. Với khớp không có xi măng, ban đầu chỉ đặt các ngón chân xuống, khi không còn đau mới dần tăng trọng lượng lên chân.
- Các bài tập: Đạp xe, bơi lội cùng các hoạt động hàng ngày như lên xuống cầu thang, nâng hạ trên đầu ngón chân và ngồi xổm.
3. Hướng dẫn tập phục hồi chức năng khớp khớp gối sau mổ
Sau khi thực hiện phẫu thuật thay khớp gối, bệnh nhân cảm thấy đau là điều không thể tránh khỏi. Do đó, các bài tập phục hồi chức năng không chỉ giúp giảm thiểu cơn đau mà còn hỗ trợ khớp gối phục hồi nhanh chóng, khôi phục lại khả năng vận động.
3.1 Giai đoạn 1: Từ 1 đến 2 tuần sau mổ
Giai đoạn 1 trong hai tuần đầu thực hiện phẫu thuật, các bài tập tập phục hồi chức năng khớp gối sau mổ để:
- Kiểm soát tình trạng sưng tấy và giảm bớt cảm giác đau.
- Khả năng duỗi thẳng gối 0 độ và có thể gập gối lên đến 100 độ.
- Duy trì sức mạnh cơ.
- Hỗ trợ di chuyển sử dụng các phương tiện như nạng, gậy, hoặc khung tập đi.
- Thực hiện các bài tập tại nhà để duy trì sự phục hồi.
Ngày 1 sau phẫu thuật thay khớp gối:
- Chườm lạnh khu vực khớp gối khoảng 15 phút mỗi lần, thực hiện ít nhất ba lần hàng ngày. Nếu cảm thấy cần thiết, người bệnh có thể tăng số lần chườm.
- Các bài tập có thể thực hiện trên giường bao gồm bài tập co cơ tĩnh. Bệnh nhân nằm ngửa, chân duỗi thẳng, tiến hành co cơ chân phẫu thuật trong 5 giây rồi thả lỏng 5 giây, lặp lại quy trình này 10 lần mỗi ngày.
- Các bài tập khác bao gồm: Vận động khớp cổ chân, tập trượt gót chân trên giường. Bệnh nhân cũng được khuyến khích tập ngồi dậy và thay đổi tư thế trên giường.
- Tập vận động chủ động cho khớp gối từ 0 độ đến 70 độ. Nếu có thể, bệnh nhân cũng nên sử dụng máy tập CPM để vận động khớp gối từ 0 độ đến 100 độ, ít nhất là 4 giờ mỗi ngày.
Ngày 2 sau phẫu thuật thay khớp gối, người bệnh hãy tiếp tục thực hiện các bài tập đã nêu trên. Ngoài ra, bệnh nhân cần thực hiện các bài tập như:
- Các bài tập độc lập trên giường năm lần mỗi ngày.
- Tập vận động khớp cổ chân để duy trì sự linh hoạt.
- Bệnh nhân thực hiện các động tác gập, duỗi, dạng và khép háng một cách chủ động hoặc với sự trợ giúp.
- Ngồi trên ghế trong 30 phút, lặp lại hai lần mỗi ngày để tăng cường sức bền.
- Tập di chuyển đến buồng tắm và nhà vệ sinh với sự hỗ trợ của người khác.
- Vận động chủ động khớp gối từ 10 độ đến 80 độ.
Từ ngày thứ 3 đến hai tuần sau khi phẫu thuật thay khớp gối, bệnh nhân nên tiếp tục các bài tập đã được thực hiện trước đó và thêm vào các hoạt động sau:
- Tập trung vào việc duỗi khớp gối hoàn toàn, mỗi ngày cố gắng gập khớp gối chủ động thêm 10 độ, nhằm đạt đến mức độ vận động 100 độ vào ngày thứ năm.
- Tăng cường sức mạnh cơ đùi và cơ cẳng chân bằng cách thực hiện các bài tập có sức cản.
- Luyện tập đứng chịu trọng lực trên cả hai chân và sau đó là trên từng chân. Khi bệnh nhân có thể chịu đựng được trọng lực sẽ tiếp tục tập thăng bằng.
- Trong tư thế đứng, thực hiện các bài tập gấp, duỗi và khép dạng khớp háng ở chân đã phẫu thuật.
- Tập di chuyển sử dụng nạng hoặc khung tập đi để hỗ trợ việc đi lại.
3.2 Giai đoạn II: Từ 2 đến 5 tuần sau phẫu thuật
Các bài tập phục hồi chức năng sau khi thay khớp gối bao gồm những mục tiêu sau:
- Giảm đau và kiểm soát sưng tấy.
- Mở rộng khả năng vận động của khớp từ 0 độ đến 115 độ.
- Tăng cường sức mạnh cơ bắp.
- Giúp bệnh nhân trở lại với các hoạt động hàng ngày.
- Khuyến khích bệnh nhân bắt đầu thực hiện chương trình tập luyện tại nhà.
Phương pháp:
- Duy trì các bài tập đã thực hiện trong giai đoạn I.
- Thực hiện các bài tập gấp duỗi khớp gối, có thể là thụ động hoặc chủ động với sự trợ giúp để mỗi tuần tăng thêm 5 độ cho đến khi đạt phạm vi chuyển động từ 0 đến 115 độ trong vòng 5 tuần.
- Bài tập kéo giãn thụ động khớp gối được thực hiện bởi kỹ thuật viên.
- Bài tập nhằm tăng cường sức mạnh cơ bắp bằng các động tác chủ động có sức cản tăng dần.
- Từ tuần thứ ba, bắt đầu các bài tập xuống tấn.
- Luyện tập di chuyển trên đệm, bước qua các chướng ngại vật ít nguy hiểm với sự hỗ trợ của nạng.
- Thực hiện các hoạt động trị liệu như di chuyển tại giường, sử dụng hố xí bệt và nhà tắm, đi giày dép.
- Tập đạp xe đạp trong 15 phút mỗi lần, thực hiện 2 lần mỗi ngày.
3.3 Giai đoạn III: Sau phẫu thuật từ 6 đến 8 tuần
Các bài tập phục hồi chức năng khớp gối sau mổ nhằm mục đích:
- Tiếp tục mở rộng phạm vi vận động của khớp từ 0 độ đến 115 độ – 120 độ.
- Tăng cường sức mạnh cơ bắp.
- Phát triển khả năng thăng bằng mà không cần trợ giúp.
- Hỗ trợ bệnh nhân trở lại với các hoạt động thường nhật.
Phương pháp tập luyện bao gồm:
- Duy trì các bài tập đã áp dụng trong giai đoạn 2.
- Bệnh nhân cần tiếp tục thực hiện các bài tập vận động gấp duỗi khớp gối đã phẫu thuật.
- Tập các bài tập nhằm tăng cường sức mạnh cơ bắp.
- Luyện tập đứng chịu lực hoàn toàn trên chân đã phẫu thuật.
- Dần dần bỏ các dụng cụ trợ giúp.
- Thực hiện các hoạt động đi bộ và lên xuống cầu thang để cải thiện sự linh hoạt và độ bền.
- Tập đạp xe đạp.
- Có thể bắt đầu tập chạy nhẹ và quay lại với các hoạt động thể thao nhẹ nhàng khác.
4. Mất bao lâu thì người bệnh có thể đi lại bình thường?
Thông thường, người bệnh cần từ 4 đến 6 tuần để hoàn thành chương trình phục hồi chức năng sau khi thay khớp gối. Tuy nhiên, thời gian hồi phục cụ thể có thể dao động tùy vào từng trường hợp cụ thể, mức độ hoạt động và công việc hàng ngày của mỗi người.
Để đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi, nhanh chóng, người bệnh nên thường xuyên trao đổi và theo dõi chặt chẽ với bác sĩ cũng như kỹ thuật viên vật lý trị liệu. Sự phối hợp này không chỉ giúp người bệnh tiết kiệm thời gian mà còn đảm bảo duy trì trạng thái sức khỏe tốt nhất, giúp sớm quay trở lại với cuộc sống thường nhật.
Sau khi phục hồi, người bệnh có thể tham gia các hoạt động thể chất với cường độ thấp như đi bộ, tập yoga cơ bản, thái cực quyền và các môn thể thao dưới nước. Tuy nhiên, nên tránh các môn thể thao có cường độ cao như bóng đá, quần vợt hay bóng rổ để ngăn ngừa nguy cơ tổn thương khớp gối mới phẫu thuật.
5. Những lưu ý sau phẫu thuật thay khớp gối
Sau khi thực hiện phẫu thuật thay khớp gối, bệnh nhân cần lưu ý những điều sau để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra suôn sẻ:
- Tránh đứng lâu một chỗ và không gập gối quá sâu.
- Không dùng chân vừa phẫu thuật làm chân chịu trọng lực chính.
- Chọn ghế ngồi có độ cao phù hợp sao cho khi ngồi gối có thể gấp thành góc 90 độ và có tay vịn để dễ dàng đứng lên, ngồi xuống.
- Trong nhà tắm, tránh để sàn bị ướt và trơn trượt, nên sử dụng các loại thảm chống trượt.
- Có thể quan hệ tình dục trở lại sau ba tuần phẫu thuật.
- Các hoạt động thể thao được khuyến khích tham gia bao gồm đi bộ, đạp xe, bơi lội, khiêu vũ và đánh golf.
Tuân theo đúng các phương pháp và bài tập phục hồi chức năng khớp gối sau mổ sẽ giúp quá trình phục hồi nhanh chóng, cho phép bệnh nhân quay trở lại với cuộc sống thường ngày một cách an toàn và hiệu quả.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
