Thoái hóa khớp gối là một căn bệnh phức tạp, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh. Ngoài việc chú ý đến chế độ ăn uống, bệnh nhân cũng nên tuân thủ một số nguyên tắc để giảm đau và kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Bài viết dưới đây sẽ cho chúng ta hiểu rõ hơn về các cách điều trị thoái hóa khớp ở gối hiệu quả.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Tổng quan về thoái hóa khớp gối
Thoái hóa khớp gối thường tiến triển một cách âm thầm, khiến nhiều người không kịp nhận ra. Triệu chứng đầu tiên là cơn đau ở mặt trước của khớp gối cùng tiếng kêu lạo xạo khi cử động khớp. Tuy nhiên, nhiều người thường không coi trọng các dấu hiệu này. Khi bệnh tiến triển nặng có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động hàng ngày và khả năng lao động của người bệnh.
Thoái hóa khớp gối xảy ra khi sụn khớp bị tổn thương. Bệnh thường đi kèm với tình trạng viêm và giảm lượng dịch khớp. Điều này là do quá trình tái tạo sụn khớp không đủ nhanh để thay thế lớp sụn đã bị mòn theo thời gian.
Ngày nay, xu hướng thoái hóa khớp gối đang gia tăng ở những người trẻ tuổi vì lối sống ít vận động và chế độ dinh dưỡng không hợp lý. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến tình trạng tàn phế vĩnh viễn, khiến người bệnh không thể đi lại bình thường.
2. Dấu hiệu thoái hóa khớp gối
Các biểu hiện thường gặp của thoái hóa khớp gối bao gồm:
- Đau ở mặt trước hoặc bên trong khớp gối, cơn đau thường tăng lên khi hoạt động hoặc khi đổi từ tư thế ngồi sang đứng. Ban đầu, người bệnh chỉ thấy đau nhẹ nhưng cơn đau sẽ dần trở nên nghiêm trọng hơn và kéo dài.
- Cứng khớp và khó khăn trong cử động sau khi ngồi yên một chỗ lâu, dẫn đến mất linh hoạt trong các hoạt động.
- Sưng tấy ở khớp gối.
- Biến dạng chân theo kiểu vòng kiềng (chân chữ O) hoặc chân chữ X, dẫn đến mất khả năng vận động bình thường.
- Khó duỗi thẳng chân ở khớp gối.
- Khó gập chân hoàn toàn vào khớp gối.
Trắc nghiệm: Người thoái hóa khớp gối có nên đi bộ?
Thoái hóa khớp gối là một căn bệnh phức tạp có tác động không nhỏ tới cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh. Người bị thoái hóa khớp gối cũng nên lưu ý bên cạnh chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp. Vậy bị thoái hóa khớp gối có nên đi bộ không?
Nội dung trắc nghiệm được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ y khoa, Võ Sỹ Quyền Năng , chuyên khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình , Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
3. Nguyên nhân thoái hóa ở khớp gối
Nhiều nguyên nhân và yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp gối:
- Tuổi tác: Quá trình lão hóa khiến cho khả năng tổng hợp sụn bị suy giảm khi tuổi càng cao.
- Giới tính: Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên thường có nguy cơ cao hơn nam giới trong việc xuất hiện các bệnh viêm khớp. Điều này có thể do chất lượng xương yếu hơn và dây chằng lỏng lẻo làm mất vững khớp gối hoặc do thói quen đi giày cao gót, gây áp lực lớn lên sụn khớp.
- Thừa cân hoặc béo phì: Trọng lượng cơ thể cao gây áp lực lên các khớp gối, khiến sụn khớp bị mòn và hư hại theo thời gian. Các nghiên cứu cho thấy, phụ nữ thừa cân hoặc béo phì trên 40 tuổi có nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp gối cao gấp sáu lần so với người có cân nặng bình thường. Đối với những người béo phì, giảm chỉ 5kg có thể giảm đến một nửa nguy cơ mắc bệnh viêm khớp và thoái hóa khớp.
- Chấn thương từ thể thao hoặc tai nạn: Các tai nạn như gãy xương bánh chè, tổn thương đầu dưới của xương đùi, giãn hoặc đứt dây chằng có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến sụn. Nếu không được điều trị kịp thời, những chấn thương này có thể dẫn đến lệch trục khớp và từ đó gây ra tình trạng thoái hóa khớp dần dần.
- Di truyền: Yếu tố di truyền cũng là một nguyên nhân khiến một số người mắc phải bệnh thoái hóa khớp.
- Vận động quá sức: Lao động nặng nhọc hoặc tham gia các hoạt động thể thao, tập luyện cường độ cao gây thoái hóa khớp nhanh chóng.
- Ít hoạt động thể chất: Thiếu vận động khiến cơ thể mất đi sự săn chắc, khớp xương kém linh hoạt và cấu trúc của cơ, xương, gân, dây chằng dễ bị lệch. Ngược lại, tập luyện thường xuyên để tăng sức mạnh cơ bắp có thể giảm tới 30% nguy cơ mắc thoái hóa khớp gối.
- Sử dụng không đúng cách thuốc corticoid: Corticoid thường được dùng để điều trị các phản ứng dị ứng, chống viêm và ức chế miễn dịch. Tuy nhiên, lạm dụng thuốc có thể tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
- Hệ miễn dịch tự phá hủy: Sụn khớp không được cung cấp bởi mạch máu mà chỉ được nuôi dưỡng bởi dịch khớp, khiến cơ thể không nhận diện sụn khớp như một phần của bản thân. Điều này vô tình phát triển một cơ chế phá hủy sụn khớp mà không phân biệt sụn đang hỏng hay lành.
- Biến dạng xương bẩm sinh: Trẻ em sinh ra với biến dạng xương hoặc sụn sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh thoái hóa khớp.
- Chế độ ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh: Một chế độ ăn thiếu dinh dưỡng có thể dẫn đến việc sản xuất ít chất nhờn trong túi hoạt dịch, trong khi uống rượu bia quá mức có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến sụn khớp.
- Các bệnh lý kèm theo: Nhiều bệnh khác như béo phì, gút, tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, rối loạn chuyển hóa, bàn chân bẹt,... cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến xương khớp và sụn.
4. Biến chứng nguy hiểm
Thoái hóa khớp gối gây ra các cơn đau mạn tính, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, những biến chứng từ thoái hóa ở khớp gối có thể gây suy giảm đáng kể chức năng vận động và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người bệnh.
- Cứng khớp
- Hạn chế vận động, khiến việc đi lại trở nên khó khăn, thâm chí phải sử dụng nạng.
- Biến dạng khớp gối, chi dưới bị cong và vẹo ra ngoài hoặc vào trong.
- Teo cơ
- Vôi hóa sụn khớp.
- Tàn phế hoặc bại liệt, khiến người bệnh cần đến xe lăn để đi lại.
Bên cạnh đó, bệnh cũng có thể gây ra các vấn đề về lo âu và trầm cảm, ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của người bệnh:
- Rối loạn giấc ngủ
- Giảm năng suất làm việc
- Tăng cân, ít tập thể dục dẫn đến tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, gout.
5. Các phương pháp điều trị
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và cải thiện thoái hóa ở khớp gối. Để biết thoái hóa khớp gối nên làm gì, ăn gì và kiêng gì, hãy tham khảo các gợi ý dưới đây:
5.1. Bệnh nhân thoái hóa khớp gối nên ăn gì?
Các loại cá nước lạnh như cá hồi, cá thu, cá ngừ và cá trích, giàu acid béo omega-3, có tác dụng chống viêm hiệu quả. Người bệnh nên ăn ít nhất ba bữa cá mỗi tuần.
- Nước hầm từ xương ống hoặc sụn sườn bò, bê là nguồn cung cấp chondroitin và glucosamin phong phú, những hợp chất tự nhiên cần thiết cho việc xây dựng sụn. Ngoài ra, món ăn này cũng bổ sung lượng canxi dồi dào, rất có lợi cho hệ xương khớp.
- Các loại thịt heo và thịt gia cầm hữu cơ: Đưa vào khẩu phần ăn một cách luân phiên để làm cho chế độ dinh dưỡng thêm phong phú và đa dạng.
- Thực vật: Bổ sung ngũ cốc, đậu nành và rau xanh vào bữa ăn hàng ngày giúp tăng cường miễn dịch và có tác dụng chống oxy hóa mạnh.
- Trái cây: Đu đủ, dứa, chanh và cam là nguồn cung cấp enzyme chống viêm và vitamin C dồi dào, hỗ trợ chống viêm hiệu quả và làm tăng tính dẻo dai cho khớp.
- Chất béo lành mạnh: Bao gồm bơ thực vật, dầu dừa, dầu oliu nguyên chất và các loại hạt. Những chất này, đặc biệt là trong bơ và đậu nành, giúp kích thích tế bào sụn tạo ra collagen - một loại protein quan trọng trong sụn, gân và xương.
5.2. Người bị thoái hóa khớp gối nên kiêng gì để hạn chế cơn đau?
Bên cạnh việc thiết lập một chế độ dinh dưỡng khoa học hỗ trợ cho khớp gối, người bệnh cũng nên tránh các loại thực phẩm sau:
- Thịt đỏ như bò, cừu, lợn, dê... khi tiêu hóa sẽ sản sinh ra axit. Các axit này cần một lượng lớn canxi để trung hòa. Nếu không có đủ canxi từ chế độ ăn, cơ thể sẽ lấy canxi từ xương, thúc đẩy quá trình thoái hóa ở khớp gối nhanh chóng.
- Thực phẩm chế biến sẵn chứa chất béo công nghiệp như đồ chiên rán, nướng, khoai tây... Những thực phẩm này có thể làm tăng tình trạng viêm khớp và đặc biệt là gây tăng cân, tạo áp lực lên sụn khớp và khiến bề mặt sụn khớp bị tổn thương nhanh chóng.
- Thực phẩm chứa nhiều đường và carbohydrate như bánh quy, bánh ngọt và các loại chè có thể cản trở việc hấp thu canxi, làm tổn thương các protein trong cơ thể và gây viêm, làm suy yếu hệ cơ xương khớp.
- Ăn mặn có thể làm xương trở nên giòn và dễ gãy, đồng thời tăng tình trạng viêm, khiến đau nhức nặng hơn.
- Rượu, bia, cà phê và các loại nước ngọt có ga có thể gây hại cho những người mắc các bệnh viêm khớp, thoái hóa khớp gối hoặc gout. Tiêu thụ những chất này trong thời gian dài có thể làm cho triệu chứng đau trở nên nghiêm trọng hơn, làm cho việc điều trị trở nên phức tạp hơn.
5.3. Các phương pháp điều trị khác
Ngoài chế độ ăn, bệnh nhân có thể áp dụng những phương pháp sau để giảm đau và phục hồi chức năng:
- Sử dụng các loại thuốc giảm đau và chống viêm như acetaminophen, ibuprofen, naproxen natri…trong vòng 10 ngày để giảm triệu chứng do thoái hóa khớp gối gây ra.
- Tiêm corticosteroid hoặc axit hyaluronic vào đầu gối.
- Vật lý trị liệu.
- Các liệu pháp thay thế như châm cứu, bôi kem có capsaicin…
- Phẫu thuật nội soi khớp, phẫu thuật cắt xương hoặc phẫu thuật thay khớp gối.
Tuy nhiên, người bệnh nên đi khám để được bác sĩ tư vấn trước khi sử dụng các phương pháp chữa trị liên quan đến nội khoa và ngoại khoa, tuyệt đối không tự ý mua cũng như sử dụng thuốc mà không theo đơn của bác sĩ.
6. Các lưu ý giúp kiểm soát triệu chứng thoái hóa khớp gối
- Giảm cân nếu bạn thừa cân: Tăng cân làm tăng áp lực lên khớp gối, đẩy nhanh quá trình thoái hóa của bộ phận này. Hơn nữa, cơ thể của người béo phì tích tụ nhiều mỡ chứa các chất gây viêm xương khớp, làm tăng tốc độ thoái hóa sụn khớp.
- Ăn cơm tại nhà thay vì ăn ngoài: Thức ăn mua bên ngoài không phải lúc nào cũng đảm bảo vệ sinh. Đặc biệt, các món chế biến sẵn thường chứa nhiều muối và chất béo không tốt cho cân nặng và xương khớp. Nấu và ăn cơm tại nhà giúp chủ động hơn trong việc lựa chọn thực phẩm và điều chỉnh gia vị, đảm bảo cân bằng dinh dưỡng và tốt cho sức khỏe của sụn khớp.
- Sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung: Glucosamine (giúp kích thích tế bào sụn, hỗ trợ ức chế các enzyme phá hủy sụn khớp, tăng sản sinh chất nhầy trong dịch khớp), Chondroitin (ức chế enzyme gây thoái hóa sụn) và MSM (giảm đau, kháng viêm kết hợp cùng Glucosamine tạo nên collagen, giúp duy trì tính đàn hồi của khớp).
7. Biện pháp phòng tránh
Nếu không chăm sóc khớp đúng cách, chúng ta có thể không hề biết mà đã thúc đẩy quá trình thoái hóa khớp gối. Việc phòng ngừa bệnh từ sớm là rất quan trọng và có thể thực hiện thông qua các biện pháp đơn giản:
- Tập thể dục thường xuyên và chính xác, tham gia vào các hoạt động thể thao như bơi lội, đi bộ và đạp xe, đồng thời tránh các động tác quá mạnh hoặc đột ngột.
- Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, giàu canxi và các khoáng chất cần thiết, hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo, tránh uống rượu bia cũng như các chất kích thích gây co cứng cơ.
- Kiểm soát cân nặng tốt, tránh thừa cân, béo phì.
- Nhân viên văn phòng cần nghỉ giải lao sau mỗi 1-2 giờ làm việc và thay đổi tư thế ít nhất mỗi 20 phút để tránh mỏi cơ và khớp.
- Xoa bóp khớp gối hàng ngày - vào buổi sáng và chiều, giúp cơ bắp thư giãn và cải thiện tuần hoàn máu.
- Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và chủ động tìm hiểu về các bệnh lý xương khớp để có biện pháp phòng ngừa kịp thời.
Thoái hóa khớp gối vẫn là một trong những nguyên nhân chính gây tàn phế. Do đó, khi thấy có những dấu hiệu bất thường ở đầu gối, người bệnh nên sớm đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và nhận phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
