Xương chày là gì? Xương chày nằm ở phía trước trong của cẳng chân và là xương có kích thước lớn nhất rất quan trọng trong toàn bộ chi dưới có nhiệm vụ điều hòa những hoạt động ở khớp gối và khớp cổ chân cũng như chịu lực tỳ nén chính của cơ thể, cho phép cơ thể di chuyển một cách linh hoạt. Xương chày hơi cong hình chữ S, nửa trên thì hơi cong ra ngoài còn ở dưới hơi cong vào trong. Thân xương chày hình lăng trụ tam giác trên to, dưới nhỏ lại và đến 1/3 dưới cẳng chân thì chuyển thành hình lăng trụ tròn. Vì vậy đây là điểm yếu dễ bị gãy xương.

Xương chày là xương lớn nằm ở trong xương mác và là xương cẳng chân duy nhất tiếp khớp với xương đùi.

• Đầu gần là một khối xương to do lồi cầu trong và lồi cầu ngoài tạo nên. Mặt trên của mỗi lồi cầu lõm thành mặt khớp trên tiếp khớp với một lồi cầu xương đùi. Trên mặt sau-dưới lồi cầu ngoài có mặt khớp mác tiếp khớp với chỏm xương mác. Các mặt khớp trên của hai lồi cầu được ngăn cách nhau bằng vùng gian lồi cầu, vùng này bao gồm lồi gian lồi cầu nằm giữa các diện gian lồi cầu trước và sau.

• Thân xương gần có hình lăng trụ tam giác với ba mặt là mặt trong, mặt ngoài và mặt sau và ba bờ là bờ trước, bờ trong và bờ gian cốt. Thân xương có lồi củ chày nằm ở trước, dưới và giữa hai lồi cầu. Phần trên của mặt sau thân có một đường gờ chạy chếch xuống dưới và vào trong đường cơ dép.

• Đầu xa nhỏ hơn đầu gần, có mặt khớp dưới hướng xuống dưới tiếp khớp với xương sên và khuyết mác hướng ra ngoài tiếp khớp với đầu dưới xương mác. Đầu dưới kéo dài xuống thành một mỏm ở trong xương sên tạo nên mắt cá trong

Xương chày giải phẫu và xương mác liên kết với nhau như sau: Đầu trên hai xương nối với nhau bằng khớp chày - mác trên. Đây là một khớp hoạt dịch thuộc loại khớp phẳng, trong đó mặt khớp chỏm mác ở mặt trong chỏm mác tiếp khớp với mặt khớp mác của lồi cầu ngoài xương chày. Khớp này được giữ vững bởi các dây chằng chỏm mác sau và trước. Bờ gian cốt của hai thân xương được nối với nhau bằng màng gian cốt cẳng chân. Đầu dưới của hai xương liên kết với nhau bằng khớp sợi chày - mác. Mô sợi liên kết mặt trong mắt cá ngoài (đầu dưới xương mác) với khuyết mác của đầu dưới xương chày.

Xương mâm chày là phần xương đầu trên xương chày khớp với lồi cầu của xương đùi để tạo nên khớp gối giúp cử động khớp gối được nhẹ nhàng trong các sinh hoạt bình thường hằng ngày như gập gối khi ngồi, duỗi gối khi đi. Mâm chày có cấu tạo xốp với bề mặt sụn và diện khớp trên của xương chày được gọi chính xác là mâm chày, vị trí cụ thể của mâm chày là tiếp khớp với lồi cầu trong và lồi cầu ngoài tùy thuộc vào mâm chày trong và mâm chày ngoài. Cấu tạo phía giữa các mâm chày gồm các gai mâm chày có tác dụng giống như điểm bám cho các loại dây chằng khác nhau tại đây (dây chằng chéo trước và dây chằng chéo sau).

Mạch máu nuôi dưỡng xương chày gồm 3 nguồn mạch là : động mạch nuôi xương ( đi vào lỗ nuôi xương ở mặt sau chỗ nối 13 giữa và 1/3 trên xương chày), động mạch đầu hành xương và động mạch màng xương có nguồn gốc từ các động mạch cơ. Mạch máu nuôi xương chày rất nghèo và càng về phía dưới giữa các hệ thống mạch thì ít có sự nối thông vì thế gãy xương chày rất khó liền xương.

Xương chày chịu lực bao nhiêu? Xương chày là xương quan trọng đóng vai trò chủ lực chịu phần lớn sức nặng của đùi dồn xuống cẳng chân cùng với cấu tạo lớn hơn cả xương mác nên chức năng của xương chày quan trọng hơn xương mác. Vì vậy mà các chấn thương ở xương chày nói chung, đặc biệt là mâm chày nói riêng có quan hệ mật thiết với khớp gối nên cần phải được chẩn đoán và điều trị đúng đắn.

Xương chày là một trong số những xương thường hay bị gãy nhiều nhất trong cơ thể con người. Những biểu hiện phổ biến rõ rệt của tình trạng gãy xương chày là:

• Cảm giác đau dữ dội ở dưới cẳng chân

• Khó khăn trong việc di chuyển, chạy hoặc đá

• Tê hay ngứa ran ở chân

• Khả năng chịu lực kém ở chân bị thương

• Xảy ra các biến dạng ở cẳng chân, đầu gối, ống chân hay vùng mắt cá chân

• Xương nhô hẳn ra khỏi chỗ rách da

• Hạn chế những vận động uốn cong ở xung quanh đầu gối

• Sưng tấy xung quanh vùng vùng bị chấn thương

• Bầm tím hoặc xanh tím ở vùng chân bị thương