Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nông Ngọc Sơn - Bác sĩ hóa trị và điều trị giảm nhẹ - Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Human chorionic gonadotropin (HCG) là nội tiết tố glycoprotein được sản xuất trong nhau thai sau khi trứng được thụ tinh và bám vào thành tử cung. Chính vì thế, con số chỉ nồng độ HCG cho biết rằng cơ thể phụ nữ đang mang thai. Một số khối u ung thư cũng sản xuất nội tiết tố này, do đó ở những người không mang thai nhưng nồng độ HCG cao có thể cho phép chẩn đoán ung thư.
1. Mối liên quan giữa nồng độ HCG và ung thư
Tuyến não thùy của nam giới và nữ giới cùng sản xuất một chất giống HCG gọi là luteinizing hormone (LH). Rất giống LH, HCG cũng được dùng trên lâm sàng để tạo rụng trứng ở buồng trứng cũng như sản xuất testosterone ở tinh hoàn. Nồng độ HCG cũng giữ vai trò trong sự biệt hóa hoặc tăng sinh tế bào và có thể hoạt hóa hiện tượng cái chết theo chương trình.
Xét nghiệm hCG được thực hiện để kiểm tra nồng độ hCG trong máu hoặc nước tiểu. Một số xét nghiệm định lượng được chính xác mức độ hCG (xét nghiệm máu) và một số khác chỉ kiểm tra xem có sự tồn tại của hormone hay không (que thử nhanh nước tiểu).
HCG có thể được sử dụng như chất chỉ điểm ung thư, đặc biệt là các u xuất nguồn từ trứng hoặc tinh trùng (u tế bào mầm). Nồng độ hCG thường được kiểm tra khi người bệnh có:
- Khối tăng sinh bất thường trong tử cung
- Thai trứng (Xét nghiệm hCG có thể được tiến hành sau khi bị sảy thai để chắc chắn rằng sản phụ không bị thai trứng)
- Ung thư tử cung
- Kết hợp với chỉ số AFP, nồng độ HCG còn là một chất chỉ điểm ung thư để theo dõi u tế bào mầm.
- Ung thư tinh hoàn ở nam giới
Ở nam giới hoặc phụ nữ không mang thai, nồng độ hCG cao cũng là tín hiệu cho thấy có khối ung thư hoặc khối u lành tính xuất nguồn từ tinh trùng hoặc tế bào trứng (gọi là u tế bào mầm), chẳng hạn như u buồng trứng hoặc u tinh hoàn. Điều này cũng có thể gặp trong một số loại ung thư: Ung thư dạ dày, u tụy, u ruột già, ung thư phổi hoặc ung thư gan.
Giá trị hCG bình thường không loại trừ được khả năng có khối u trong tử cung, buồng trứng hoặc tinh hoàn. HCG chỉ là một phần của đánh giá tổng quát khi nghi ngờ khối u.
2. Lưu ý khi xét nghiệm HCG
Xét nghiệm máu tìm hCG thường chính xác hơn xét nghiệm nước tiểu.
- Nếu xét nghiệm máu, người bệnh không cần phải nhịn ăn trước khi tiến hành thủ thuật.
- Nếu xét nghiệm nước tiểu thì mẫu nước tiểu đầu tiên trong ngày thường là tốt nhất bởi vì nó có nồng độ hCG cao nhất. Mẫu nước tiểu được lấy ít nhất 4 giờ sau lần đi tiểu cuối cùng cũng có có lượng hCG cao.
