Vi khuẩn HP, một loại vi khuẩn xâm nhập âm thầm và nguy hiểm trong cơ thể người, có thể tồn tại trong dạ dày suốt đời nếu không được điều trị. Một khi đã xâm nhập, HP sẽ bám chặt vào niêm mạc dạ dày, gây viêm nhiễm mãn tính và làm tăng nguy cơ loét dạ dày, tá tràng, thậm chí là ung thư dạ dày. Hãy cùng Vinmec tìm hiểu về vi khuẩn HP trong bài viết sau!
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Vi khuẩn HP là gì?
Helicobacter Pylori, hay còn gọi là vi khuẩn HP bao tử, là một loại xoắn khuẩn, thuộc nhóm gram âm. Vào năm 1982, hai nhà khoa học người Úc đã phát hiện ra sự tồn tại của loại vi khuẩn này trong dạ dày người. Vi khuẩn HP có khả năng lây lan mạnh mẽ, với ước tính khoảng 50% dân số trên thế giới hiện đang bị nhiễm.
Nhờ Enzyme Urease đặc biệt do chính chúng tiết ra, vi khuẩn HP có thể thích nghi với môi trường axit trong dạ dày. Khi chúng phát triển, vi khuẩn này gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét dạ dày và tá tràng. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể chuyển thành mãn tính và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đồng thời làm tăng khả năng mắc ung thư dạ dày.
HP rất dễ lây nhiễm từ người bị bệnh sang người khỏe mạnh qua nhiều con đường, cụ thể:
- Đường miệng: Đây là con đường lây nhiễm chính. Khi tiếp xúc với nước bọt hoặc dịch tiết tiêu hoá từ người bệnh (ví dụ qua việc hôn, nói chuyện gần hoặc dùng chung các vật dụng sinh hoạt), người khỏe mạnh sẽ có nguy cơ nhiễm vi khuẩn HP.
- Đường phân: Một phần HP có thể theo phân thải ra ngoài. Do đó, vi khuẩn có thể lây lan nếu mọi người không giữ vệ sinh sạch sẽ hoặc có thói quen tiêu thụ thức ăn sống..
- Đường khác: Lây nhiễm có thể xảy ra khi sử dụng chung dụng cụ y tế mà chưa được vệ sinh kỹ.
2. Vi khuẩn HP từ đâu mà có?
Theo nhận định của chuyên gia, vi khuẩn HP có thể sinh sống trong nhiều môi trường khác nhau, cả trong cơ thể con người (ở khoang miệng, dạ dày, đường ruột, xoang, phân,...) lẫn trong môi trường tự nhiên như đất, nước và không khí.
2.1 Trong cơ thể con người
Vi khuẩn HP thường cư trú trong dạ dày, khoang miệng và phân của con người. Dạ dày được coi là nơi sinh sống chính của loại vi khuẩn này. Chúng tồn tại và phát triển mạnh mẽ ở giữa lớp niêm mạc dạ dày và chất nhầy. Thêm vào đó, loại vi khuẩn này còn có thể tự sản xuất ra chất giúp chúng tránh được sự tấn công của hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể.
HP là loại vi khuẩn duy nhất có khả năng sống sót trong môi trường axit cao của dạ dày nhờ vào việc tiết ra enzyme Urease, giúp trung hòa axit. Tuy nhiên, enzyme này cũng là một chất độc hại, có thể gây tổn thương cho niêm mạc dạ dày và tá tràng, dẫn đến các triệu chứng như rối loạn tiêu hóa, đau đớn, viêm loét dạ dày hoặc nghiêm trọng hơn là ung thư dạ dày.
Ngoài dạ dày, HP cũng tồn tại trong khoang miệng, đặc biệt là ở những mảng bám gần chân răng và lợi, cũng như xuất hiện một lượng nhỏ trong phân.
2.2 Ngoài môi trường tự nhiên
Về câu hỏi vi khuẩn HP từ đâu mà có, các chuyên gia cho biết, chúng còn có mặt trong môi trường tự nhiên. Trong môi trường này, chúng tồn tại dưới dạng xoắn khuẩn và khuẩn cầu. HP chủ yếu được tìm thấy trong các ao hồ, kênh, rạch hay các nguồn nước bị ô nhiễm, cùng với không khí và đất bẩn. Nếu ở dạng xoắn khuẩn, chúng chỉ có thể sống và hoạt động trong nước vài giờ. Còn ở dạng khuẩn cầu, thời gian sống và hoạt động của chúng có thể kéo dài tới một năm.
Nếu nguồn nước mọi người sử dụng bị ô nhiễm và dễ bị nhiễm khuẩn, HP dạng khuẩn cầu có khả năng xâm nhập vào cơ thể và phát triển thành dạng xoắn khuẩn. Chúng sẽ tấn công niêm mạc dạ dày, gây ra các bệnh lý nguy hiểm liên quan đến đường tiêu hóa.
3. HP sống được bao lâu trong không khí?
Bên cạnh việc tìm hiểu vi khuẩn HP từ đâu mà có, bệnh nhân cũng cần chú ý đến thời gian mà loại vi khuẩn này có thể tồn tại. Trong môi trường tự nhiên, HP chỉ sống được trong một khoảng thời gian nhất định. Cụ thể là:
- Trong môi trường không khí, vi khuẩn HP không nhận được chất dinh dưỡng để sinh sống. Tuy nhiên, chúng vẫn có khả năng tồn tại nhờ vào năng lượng dự trữ trong cơ thể của mình, giúp chúng có thêm thời gian để tìm kiếm vật chủ mới. Thời gian sống của HP trong không khí phụ thuộc vào nhiệt độ và độ ẩm. Thông thường, khi rời khỏi chủ thể, vi khuẩn HP có thể sống từ 1 đến 4 giờ trong không khí.
- Trong nước, HP có thể sống sót trong một khoảng thời gian dài. Đối với loại vi khuẩn HP dạng khuẩn cầu, thời gian tồn tại của chúng lên đến gần 1 năm trong các nguồn nước tự nhiên như kênh rạch, ao hồ,... Tuy nhiên, ở nhiệt độ 100°C, vi khuẩn này sẽ bị tiêu diệt.
- Ở trong đất, HP có thể sống sót khoảng vài giờ sau khi rời khỏi cơ thể. Tuy nhiên, nếu có sự thay đổi về cấu trúc cơ thể, thời gian sống của chúng sẽ kéo dài hơn.
Sau khi tách rời khỏi cơ thể người, nhiều chủng vi khuẩn HP vẫn có thể tồn tại trong một khoảng thời gian. Trong môi trường nước và đất, nếu người bệnh vô tình tiếp xúc với nguồn lây, nguy cơ nhiễm vi khuẩn HP rất cao. Vì vậy, mỗi người cần quan tâm đến vấn đề vệ sinh nguồn nước và thực phẩm để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.
4. HP sống được bao lâu trong cơ thể người?
Môi trường sống lý tưởng cho vi khuẩn HP chính là dạ dày. Thực tế, tuổi thọ của chúng trong dạ dày sẽ thay đổi tùy theo từng người. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng vi khuẩn HP không tự chết đi vì chúng có khả năng miễn dịch độc đáo. Miễn là không có yếu tố nào ảnh hưởng đến môi trường của chúng, chúng có thể duy trì sự sống vĩnh viễn dưới lớp niêm mạc dạ dày.
Mặc dù vậy, nếu chúng ta kiên trì thực hiện đúng các phác đồ điều trị, vi khuẩn HP có khả năng bị tiêu diệt hoàn toàn.
5. Làm sao để biết mình nhiễm vi khuẩn HP?
Để xác định một người có nhiễm vi khuẩn HP hay không, các bác sĩ thường áp dụng hai phương pháp chính:
- Phương pháp xâm lấn: Phương pháp này đòi hỏi bệnh nhân phải thực hiện nội soi dạ dày tá tràng. Qua nội soi, bác sĩ không chỉ quan sát trực tiếp tình trạng viêm loét dạ dày - tá tràng mà còn lấy mẫu mô nhỏ để xét nghiệm. Các mẫu mô này sẽ được kiểm tra bằng phương pháp test urease nhanh, sinh thiết mô bệnh học hoặc nuôi cấy vi khuẩn.
- Phương pháp không xâm lấn: Nếu người bệnh không muốn nội soi, bác sĩ có thể lựa chọn các phương pháp không xâm lấn để phát hiện vi khuẩn HP. Các phương pháp này bao gồm:
- Test hơi thở.
- Xét nghiệm phân.
- Xét nghiệm máu.
6. Điều trị bệnh như thế nào?
Vi khuẩn HP được chỉ định điều trị trong các trường hợp mắc:
- Viêm loét dạ dày tá tràng.
- Ung thư dạ dày.
- Thiếu máu.
- Xuất huyết giảm tiểu cầu.
Ngoài ra, việc điều trị dự phòng ung thư dạ dày còn được cân nhắc ở những người có yếu tố nguy cơ cao, như: Gia đình có tiền sử mắc ung thư dạ dày, người có polyp dạ dày hoặc viêm teo niêm mạc dạ dày.
Phương pháp điều trị thường kết hợp nhiều loại kháng sinh và thuốc giảm acid dạ dày. Tuy nhiên, các loại thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ cho người dùng như tiêu chảy, rối loạn vị giác và các triệu chứng khác.
7. Biện pháp phòng tránh mắc bệnh
Khi đã hiểu rõ về vi khuẩn HP từ đâu mà có cũng như thời gian sống của HP, mỗi cá nhân nên chú ý đến việc phòng tránh nhiễm khuẩn HP qua những phương pháp sau:
- Luôn rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Sử dụng các loại xà phòng có tính kháng khuẩn sẽ giúp ngăn chặn nhiễm HP.
- Không chia sẻ thức ăn, đồ uống hay các vật dụng cá nhân với người mắc bệnh.
- Hạn chế ăn các món sống, gỏi hay tiết canh, vì chúng dễ dẫn đến các bệnh tiêu hóa, bao gồm cả nhiễm HP.
- Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, tiêu diệt côn trùng và chăm sóc thú cưng để giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.
- Nên ăn chín, uống sôi, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm và sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày.
- Duy trì một chế độ dinh dưỡng cân đối với đầy đủ protein, carbohydrate, chất béo, vitamin, khoáng chất và nước.
- Nên thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ từ 6 đến 12 tháng để phát hiện sớm vi khuẩn HP và các bệnh khác, nhằm có biện pháp điều trị hiệu quả.
- Giữ tinh thần lạc quan, thoải mái và tránh căng thẳng.
- Tham gia luyện tập thể dục thể thao hàng ngày để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
Bài viết đã giới thiệu cho mọi người những kiến thức quan trọng về vi khuẩn HP, như nguồn gốc và thời gian tồn tại của chúng. Điều quan trọng là mỗi người cần hiểu rõ mức độ nguy hiểm và khả năng lây nhiễm của loại vi khuẩn này để chủ động triển khai các biện pháp phòng tránh và kiểm soát bệnh hiệu quả.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
