Bệnh ung thư máu có di truyền không là câu hỏi nhiều người quan tâm, đặc biệt đối với những gia đình có người mắc bệnh. Mặc dù không phải lúc nào ung thư máu cũng di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, nhưng các yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Việc hiểu rõ về mối liên hệ giữa di truyền và ung thư máu sẽ giúp chúng ta phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả hơn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Ung Bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Ung thư máu là gì?
Trong máu, có ba loại tế bào chủ yếu là hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Hồng cầu giúp vận chuyển oxy đến các bộ phận trong cơ thể, bạch cầu bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh và tiểu cầu tham gia vào quá trình đông máu.
Bệnh ung thư máu phát sinh từ các tế bào bạch cầu bất thường trong tủy xương. Những tế bào này không hoạt động như các tế bào bình thường mà phát triển và phân chia không kiểm soát, dẫn đến số lượng bạch cầu trong tủy xương gia tăng đột ngột. Do không đủ dinh dưỡng, chúng tấn công hồng cầu, gây thiếu máu ở người bệnh, đồng thời làm suy yếu khả năng chống nhiễm trùng và sự cân bằng của máu cùng oxy trong cơ thể.
Ung thư máu có thể được phân loại thành ba nhóm chính:
- Bệnh bạch cầu: Bao gồm bệnh bạch cầu cấp dòng tủy (AML), bệnh bạch cầu mạn dòng tủy (CML), bệnh bạch cầu cấp dòng lympho (ALL) và bệnh bạch cầu mãn tính dòng lympho (CLL).
- Bệnh ung thư hạch bạch huyết.
- U đa tủy.
2. Bệnh ung thư máu có di truyền không?
Với câu hỏi bệnh ung thư máu có di truyền không thì câu trả lời là có thể, tuy nhiên tỷ lệ này không cao, chỉ khoảng 5% bệnh nhân ung thư máu được xác định có liên quan đến yếu tố di truyền.
DNA trong cơ thể con người chủ yếu quy định các đặc điểm cố định như màu tóc và màu mắt. Tuy vậy, DNA cũng tham gia vào quá trình tái tạo và phát triển liên tục của các tế bào như máu, da cùng một số loại tế bào khác. Bên cạnh đó, đột biến DNA trong tế bào tủy xương có thể gây ra bệnh ung thư máu ở một số trường hợp hiếm gặp.
Các đột biến gen liên quan bao gồm:
- CEBPA: Sự thay đổi trong gen này có thể làm giảm số lượng bạch cầu, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng. Đồng thời, lượng hồng cầu cũng suy giảm, gây ra cảm giác mệt mỏi và suy nhược.
- DDX41: Đột biến trong gen DDX41 làm suy yếu khả năng ức chế khối u tự nhiên của cơ thể. Điều này khiến nguy cơ mắc bệnh bạch cầu cấp tính dòng tủy tăng cao ở người bị ảnh hưởng.
- RUNX1: Sự thay đổi ở gen RUNX1 làm giảm số lượng tiểu cầu, cản trở quá trình đông máu. Điều này dẫn đến rủi ro cao mắc bệnh bạch cầu cấp dòng tủy.
Một số hội chứng di truyền được ghi nhận là yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh như:
- Hội chứng Down.
- Hội chứng Li-Fraumeni.
- Hội chứng Klinefelter.
- Hội chứng Bloom.
- Thất điều - giãn mạch.
- Fanconi thiếu máu.
- U sợi thần kinh.
Mặc dù có yếu tố nguy cơ nhưng không phải ai có yếu tố này cũng sẽ mắc ung thư máu. Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh bạch cầu có liên quan đến yếu tố di truyền trong gia đình, bạn nên theo dõi và tìm lời khuyên từ chuyên gia di truyền. Đồng thời, duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý, tập thể dục đều đặn và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.
3. Các nguyên nhân thường gặp
Bên cạnh vấn đề “Bệnh ung thư máu có di truyền không?”, Ung thư máu còn có nhiều các yếu tố nguy cơ liên quan khác có thể dẫn đến phát triển bệnh. Dưới đây là một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
3.1 Thuốc lá
Thuốc lá chứa nicotine cùng hơn 40 loại hóa chất độc hại có khả năng gây ung thư. Việc hút thuốc lá trong thời gian dài ở người trẻ tuổi, đặc biệt khi số lượng thuốc tiêu thụ mỗi ngày càng tăng, sẽ làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Đáng chú ý, nguy cơ này còn cao hơn nếu vừa hút thuốc vừa uống bia rượu thường xuyên.
3.2 Bức xạ ion hóa
Tác động của tia phóng xạ phụ thuộc vào độ tuổi, mức độ tiếp xúc và cơ quan bị ảnh hưởng. Bức xạ ion có thể xuất hiện trong các chất phóng xạ, khi chụp X-quang hoặc trong các ngành công nghệ.
Người làm việc ở các cơ sở năng lượng hạt nhân hoặc nhà máy sản xuất linh kiện điện tử có thể bị phơi nhiễm phóng xạ cao nếu không sử dụng đồ bảo hộ đúng cách. Vì vậy, việc tiếp xúc lâu dài với lượng phóng xạ lớn có thể gây hại cho sức khỏe.
3.3 Nhiễm hóa chất
Nguy cơ mắc bệnh sẽ gia tăng nếu mọi người làm việc trong môi trường thường xuyên tiếp xúc với benzen và formaldehyde. Benzen được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp như sản xuất cao su, giày dép, lọc dầu và các ngành hóa chất hay liên quan đến xăng dầu.
3.4 Từng điều trị ung thư
Các liệu pháp như xạ trị và hóa trị trong điều trị ung thư có thể làm gia tăng nguy cơ mắc ung thư máu. Mặc dù vậy, tỷ lệ bệnh nhân mắc ung thư máu sau khi điều trị ung thư rất nhỏ.
3.5 Do dị tật bẩm sinh
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ em mắc hội chứng Down bẩm sinh, mắc rối loạn tủy (myelofibrosis tự phát) và các bệnh lý máu bất thường khác (myeloproliferative mãn tính) hoặc có người trong gia đình mắc ung thư máu có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người không có những yếu tố trên.
3.6 Tuổi tác, giới tính, chủng tộc
- Tuổi tác càng cao, nguy cơ mắc AML (bạch cầu cấp tính dòng tủy) và CLL (bạch cầu mạn tính dòng lympho) càng lớn.
- Nam giới có tỉ lệ mắc ung thư máu cao hơn phụ nữ.
- Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người gốc Châu Âu có khả năng mắc bạch cầu mạn tính dòng lympho cao hơn so với các nhóm dân tộc khác. Đồng thời, bệnh bạch cầu hầu như không xuất hiện ở những người có gốc Á.
4. Triệu chứng ung thư máu
Dưới đây là một số dấu hiệu ung thư máu mà mọi người có thể nhận biết dễ dàng, bao gồm:
- Các vết bầm tím, chấm đỏ hoặc chảy máu dưới da không rõ nguyên nhân.
- Mệt mỏi triền miên dù đã nghỉ ngơi đầy đủ.
- Đau xương khớp.
- Hạch bạch huyết sưng to.
- Sụt cân nhanh chóng, không thể kiểm soát.
- Dễ bị nhiễm trùng.
- Chảy máu cam.
- Hay bị sốt.
- Đau bụng.
- Thường xuyên mắc các bệnh nhiễm trùng.
5. Bệnh ung thư máu có di truyền không và có lây không?
Ung thư máu là một căn bệnh ung thư nguy hiểm và có thể dẫn đến tử vong. Vì vậy, bên cạnh câu hỏi bệnh ung thư máu có di truyền không, nhiều người cũng thắc mắc liệu bệnh có lây không.
Các chuyên gia cho biết, ung thư máu không thể lây truyền từ người này sang người khác. Điều này là do đây không phải là bệnh do virus gây ra, vì thế không có khả năng lây nhiễm. Chúng ta và người thân có thể hoàn toàn yên tâm khi tiếp xúc hay trò chuyện mà không lo bị lây bệnh.
Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, chúng ta có thể thực hiện những điều sau đây:
- Ngừng hút thuốc lá.
- Tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại như benzen, có thể gây ung thư máu.
- Hạn chế tiếp xúc với bức xạ.
- Duy trì một lối sống lành mạnh bằng cách tập thể dục đều đặn và ăn uống đầy đủ dưỡng chất để hỗ trợ hệ miễn dịch.
Việc tầm soát ung thư sớm được xem là "chìa khóa vàng" trong việc phát hiện bệnh kịp thời, từ đó giúp áp dụng các biện pháp ngăn ngừa và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, góp phần giảm nguy cơ tử vong và chi phí điều trị cho người bệnh.
Hiện tại, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là đơn vị tiên phong trong công tác phát hiện sớm ung thư. Gói khám sàng lọc ung thư với công nghệ tiên tiến tại Vinmec giúp chúng ta phát hiện kịp thời những nguy cơ tiềm ẩn của bệnh, từ đó tối ưu hóa điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Nếu mọi người có bất kỳ câu hỏi nào về bệnh máu trắng có di truyền không hay sàng lọc ung thư tại Vinmec, vui lòng đến trực tiếp bệnh viện hoặc liên hệ TẠI ĐÂY để được hỗ trợ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
XEM THÊM:
