Khi xuất hiện những triệu chứng viêm tụy cấp, người bệnh cần gặp bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời trước khi xảy ra những biến chứng gây nguy hiểm đến tính mạng. Qua bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu những triệu chứng và biến chứng có thể xảy ra khi người bệnh mắc phải viêm tụy cấp.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ. Bác sĩ Huỳnh Duy Anh - Khoa khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang
1. Những triệu chứng viêm tụy cấp nặng
1.1. Đau bụng
Đau bụng là triệu chứng viêm tụy cấp phổ biến xảy ra ở hầu hết các trường hợp không phân biệt cơ chế gây bệnh. Đau bụng là do tuyến tụy bị tổn thương, men tụy thoát vào phúc mạc gây viêm phúc mạc.
Mặc dù đau bụng có thể là triệu chứng viêm tụy cấp khó loại trừ các chẩn đoán khác, nhưng cơn đau bụng mang đặc điểm "điển hình" cũng phần nào gợi ý đến bệnh lý này.
Người bệnh thường bắt đầu cảm thấy đau bụng cấp tính sau khi ăn no (ví dụ như ăn một bữa tiệc nhiều món ngon) và đây là lúc cơ thể cần nhiều enzyme tiêu hóa nhất. Lượng enzyme này được bài tiết ra nhiều trong khi mô tụy bị viêm, làm tăng cường độ đau nhanh chóng trong vài phút hoặc vài giờ. Vị trí đau thường tập trung ở vùng thượng vị, đôi khi có thể lan sang phía trái. Tuy nhiên, khi viêm tụy tiến triển nhanh và nặng, dịch tụy lan tỏa khắp bụng, gây đau toàn bộ vùng ổ bụng của bệnh nhân.
Cơn đau do viêm tụy nặng thường liên tục và dữ dội, khiến người bệnh phải gập người để giảm đau, chẳng hạn như ngồi gập đầu gối trước ngực, ngồi xổm hoặc nằm nghiêng một bên với đầu gối uốn cong. Bất kỳ cử động mạnh nào ở vùng ngực và bụng như ngồi dậy, ho, hít thở sâu hay nằm ngửa, đều làm cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn.
Khi kiểm tra bệnh, bác sĩ có thể đánh giá mức độ viêm tụy bằng cách ấn chẩn vào vùng bụng. Viêm tụy cấp nặng có thể làm cho bụng của bệnh nhân gồng cứng, có dấu hiệu co cơ thành bụng, trong khi viêm tụy mức độ nhẹ hơn chỉ gây ra cảm giác bụng căng tức.
Trong những tình huống này, cần theo dõi chặt chẽ để phát hiện kịp thời biến chứng viêm phúc mạc cũng như các biến chứng khác của viêm tụy cấp nặng. Ngoài ra, nếu viêm tụy nặng gây xuất huyết, có thể quan sát thấy các mảng bầm ở mô dưới da quanh rốn hoặc ở vùng sườn lưng và hông trái.
1.2. Buồn nôn – nôn
Kèm theo đau bụng, hầu hết bệnh nhân đều bị buồn nôn và nôn. Đây là phản ứng khi thức ăn trong đường tiêu hóa không được hấp thụ hoặc do ruột giảm nhu động, liệt ruột, cần tìm đường thoát ra. Đồng thời, bụng sẽ chướng dần lên.
Chính vì vậy, người bệnh bị kích thích buồn nôn và phải nôn liên tục. Ban đầu, dịch nôn ra là thức ăn cũ nhưng sau đó chỉ là các chất bài tiết trong lòng dạ dày hay cả dịch mật. Khác với các bệnh lý tiêu hóa khác, nôn ra vẫn không làm cho bệnh nhân bớt đau hơn.
Ngoài ra, mức độ viêm tụy càng nặng sẽ kích thích người bệnh nôn càng nhiều. Thể tích dịch và các chất điện giải sẽ bị mất qua phản xạ nôn khiến tình trạng bệnh mau suy sụp hơn. Nếu bệnh nhân nôn ra máu, điều này cho thấy triệu chứng viêm tụy cấp xuất huyết với tiên lượng vô cùng nghiêm trọng.
1.3. Sốt
Sốt là một trong những biểu hiện của phản ứng viêm toàn thân và cũng là dấu hiệu tiên lượng nặng. Đôi khi sốt là do nhiễm trùng trong ổ bụng với tác nhân là vi khuẩn gram âm đường ruột có độc tính cao. Bệnh nhân có thể sốt rét run từng cơn và bị nhiễm trùng - nhiễm độc nặng.
1.4. Tụt huyết áp
Khi viêm tụy cấp nặng biến chứng toàn thân sẽ có biểu hiện là suy đa cơ quan. Trong đó, tụt huyết áp là bằng chứng cho hệ thống tim mạch đang bị tổn thương.
Mất lượng dịch tuần hoàn do nôn mửa và giãn mạch cùng sự tăng tính thấm thành mạch trong phản ứng viêm toàn thân có thể đe dọa hiệu quả của thể tích tuần hoàn. Ngoài ra, Khả năng co bóp của tim có thể suy yếu do độc tính của các chất hóa học trung gian, dẫn đến tình trạng tụt huyết áp. Vì vậy, nếu không sớm bổ sung đủ dịch và khôi phục chức năng vận mạch, tính mạng của bệnh nhân có thể bị đe dọa nghiêm trọng.
1.5. Suy hô hấp
Khi đáp ứng viêm toàn thân được kích hoạt, tình trạng giãn mạch và tăng tính thấm thành mạch tại mao mạch phổi xảy ra làm tăng bề dày màng trao đổi khí dẫn đến suy giảm hiệu quả hô hấp. Ngoài ra, bệnh nhân nằm gồng cứng và hạn chế hít thở sâu do đau bụng, dẫn đến giảm thông khí. Việc giảm lượng oxy trong máu khiến bệnh nhân tím tái, thở co kéo, lơ mơ và có thể hôn mê.
1.6. Rối loạn tri giác
Khi bị bệnh viêm tụy cấp nặng hoạt động của các cơ quan đều bị tổn thương, các quá trình chuyển hóa sai lệch làm ứ đọng thêm các độc tố trong máu. Đồng thời, tình trạng tụt huyết áp làm thiếu máu tưới não, suy hô hấp làm thiếu oxy đến não cũng sẽ ức chế hoạt động của các tế bào não. Người bệnh lừ đừ, ngủ gà, chậm chạp và mất tri giác.
1.7. Các triệu chứng khác
Các triệu chứng viêm tụy cấp nặng sẽ biểu hiện rõ nét hơn khi xảy ra các biến chứng. Cụ thể là bệnh nhân tiểu ít, phù toàn thân, rối loạn nhịp tim, ngưng tim khi bị tăng chất độc trong máu do suy thận cấp.
Nếu xuất hiện các nang giả tụy tụ dịch, viêm nhiễm có thể hình thành khối áp xe gây chèn ép, đau bụng và sốt cao kéo dài cho bệnh nhân. Trong trường hợp viêm tụy do tắc nghẽn đường mật, triệu chứng nổi bật là da vàng. Đồng thời, quá trình đông và cầm máu cũng bị rối loạn, dẫn đến xuất huyết do tổn thương thành mạch máu và nguy cơ hình thành huyết khối gây tắc nghẽn mạch ở các vị trí khác.
Thêm vào đó, viêm tụy cấp nặng cũng có thể là biến cố khởi phát đợt cấp các bệnh nội khoa khác đang được kiểm soát tốt như bệnh mạch vành, suy tim mạn, bệnh phổi mạn và suy thận mạn...Trong trường hợp này, người bệnh không chỉ chịu tác động của biến chứng viêm tụy cấp mà còn phải đối mặt với các biến cố cấp của các bệnh nội khoa khác. Tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng làm cho quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn.
2. Những biến chứng của viêm tụy cấp bệnh nhân cần biết
Ngoài những triệu chứng viêm tụy cấp bệnh nhân cần biến chứng có thể xảy ra nếu không điều trị kịp thời:
- Suy thận: Viêm tụy cấp gây suy thận nặng, đôi khi cần phải lọc máu.
- Tổn thương phổi: Phổi có thể bị tổn thương do sự ảnh hưởng của viêm tụy cấp đến quá trình trao đổi khí tại phổi và giảm lượng oxy trong máu.
- Nhiễm trùng: Viêm tụy hoại tử nhiễm trùng là một trong những biến chứng nghiêm trọng dẫn đến tử vong.
- Nang giả tụy: Tình trạng nang giả hình thành do chất lỏng và mảnh vụn tích tụ trong các túi. Khi một nang giả lớn vỡ ra có thể gây chảy máu và nhiễm trùng.
- Suy dinh dưỡng: Khi bị viêm tụy cấp các enzym cần thiết để tiêu hóa thức ăn sẽ sản xuất ra ít hơn dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, tiêu chảy và sụt cân.
- Viêm tụy mãn tính: Viêm tụy mãn tính dẫn đến bệnh tiểu đường hoặc nguy cơ ung thư tuyến tụy.
Tóm lại, các triệu chứng viêm tụy cấp nặng sẽ có những biểu hiện nghiêm trọng ngay từ lúc đầu. Nếu không được phát hiện và kiểm soát tốt, các biểu hiệu này sẽ diễn tiến nhanh và nặng nề hơn, ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
