Thoái hóa khớp cùng vai đòn là một trong những tổn thương thường gặp ở vùng khớp vai gây đau đớn và hạn chế vận động. Để hiểu rõ về vấn đề này, việc tìm hiểu cấu tạo và chức năng của khớp cùng vai đòn là rất cần thiết. Khi nắm vững thông tin, người bệnh sẽ nhận biết được những triệu chứng thoái hóa khớp để kịp thời phát hiện và điều trị.
Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Văn Minh - Bác sĩ Chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.
1. Cấu tạo vùng vai
Cấu trúc vùng vai rất độc đáo khi toàn bộ phần thân trên và cấu trúc xương chỉ liên kết với nhau qua khớp ức đòn. Ngoài ra, vùng vai gồm xương bả vai, xương đòn và xương cánh tay còn được hỗ trợ bởi các mô mềm như cơ và dây chằng. Nhờ cấu trúc này, cánh tay có thể di chuyển linh hoạt trong nhiều hướng, nhưng cũng chính điều này làm vai dễ bị tổn thương.
Ba xương cấu thành nên khớp vai bao gồm xương đòn, xương bả vai và xương cánh tay. Các xương này kết nối với nhau để tạo thành các khớp ổ chảo - cánh tay và cùng - đòn. Sự gắn kết này được duy trì nhờ các dây chằng và bao khớp.
Khung xương được bao bọc bởi cơ tam giác và 4 gân cơ xoay. Giữa mỏm cùng xương bả vai với gân cơ chóp xoay có một túi hoạt dịch giúp giảm ma sát giữa gân cơ và xương khi vận động. Sự vững chắc của khung xương, sức khỏe của gân cơ cùng độ trơn tru của các khớp là yếu tố giúp khớp vai vận động linh hoạt và uyển chuyển.
"Khớp vai" thường được hiểu là khớp nối giữa ổ chảo và xương cánh tay, được cấu tạo bởi ổ chảo của xương vai cùng chỏm xương cánh tay. Diện khớp có dạng chỏm cầu giúp khớp vai có khả năng linh hoạt vượt trội, hỗ trợ cánh tay chuyển động trong một khoảng rộng. Khớp vai có ba trục quay với sáu động tác: gấp - duỗi, dạng - khép, xoay trong - xoay ngoài cùng khả năng thực hiện chuyển động quay vòng.
Nhiều người thường không chú ý đến khớp cùng vai đòn - một khớp khác của vùng vai. Mặc dù khớp này không vận động nhiều như các khớp khác nhưng vẫn đóng vai trò hỗ trợ hoạt động của vai, giúp cánh tay di chuyển trong phạm vi rộng. Đây chính là nơi kết nối xương vai cánh tay với khung xương cơ thể. Do đó, thoái hóa khớp cùng vai đòn cũng gây đau vai và hạn chế khả năng vận động của vai, cánh tay.
2. Thoái hóa khớp cùng vai đòn
Thoái hóa khớp nói chung và khớp cùng vai đòn nói riêng luôn kèm theo hiện tượng viêm vô khuẩn tại khớp đó. Tình trạng đau và viêm khớp cùng đòn có thể xuất hiện dưới dạng cấp tính sau chấn thương hoặc mạn tính kéo dài do hoạt động thể chất quá nhiều.
Tổn thương cấp tính do chấn thương thường xảy ra ở những người trẻ tuổi nhưng trường hợp này lại không phổ biến. Ngược lại, tổn thương viêm mạn tính lại thường gặp ở người trung niên (trên 40 tuổi) và người cao tuổi.
Tình trạng vận động quá tải của khớp đòn phải sẽ gây tổn thương cho bao khớp và đĩa sụn. Dù tình trạng thoái hóa có thể bắt đầu sau tuổi 20 nhưng triệu chứng ở giai đoạn cuối của phản ứng viêm thoái hóa lại chỉ xuất hiện ở lứa tuổi trung niên trở đi.
Bên cạnh nguyên nhân do thoái hóa, viêm mạn tính khớp cùng đòn còn có khả năng là kết quả của các tổn thương khác ở khớp vai. Khi khớp cùng đòn chịu lực tác động quá mức và có thoái hóa sẽ gây ra tình trạng viêm thoái hóa khớp cùng vai đòn. Hậu quả nghiêm trọng nhất của viêm thoái hóa khớp cùng đòn là tình trạng tiêu xương đòn.
Thoái hóa khớp cùng đòn là tình trạng phát triển dần theo thời gian và gây đau. Người bệnh sẽ cảm thấy đau, sưng và tràn dịch ở phần ngoài vai. Cơn đau chủ yếu xuất hiện ở phía trên khớp cùng đòn và gia tăng khi vận động khớp vai nhưng lại giảm khi nghỉ ngơi. Đặc biệt, đau sẽ tăng lên khi người bệnh chuyển từ trạng thái nghỉ ngơi sang hoạt động vai. Các động tác làm cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn ở khớp cùng đòn gồm:
- Chống đẩy
- Đẩy tạ
- Đưa tay quá đầu
Khi cử động, một số bệnh nhân có thể cảm nhận được âm thanh cọ sát ở khớp cùng đòn.
Thông qua chụp X-quang khớp vai, bác sĩ sẽ thấy hình ảnh thoái hóa khớp cùng đòn gồm gai xương, xương dưới sụn bị đặc lại và khe khớp bị hẹp. Đôi khi, trong giai đoạn đầu của bệnh, bác sĩ có thể dùng phương pháp chụp cộng hưởng từ để nhận diện hiện tượng viêm phù nề tại khớp.
3. Điều trị thoái hóa khớp cùng vai đòn
Mỗi bệnh nhân bị thoái hóa khớp vai đòn sẽ có mức độ tổn thương khác nhau. Dựa vào mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ quyết định phác đồ điều trị thích hợp cho từng trường hợp.
3.1. Điều trị nội khoa
- Thay đổi thói quen vận động: Người bệnh nên hạn chế các động tác làm tăng áp lực lên khớp cùng đòn trong giai đoạn viêm.
- Chườm lạnh là biện pháp có thể áp dụng khi bị đau cấp do chấn thương.
- Sử dụng thuốc chống viêm giảm đau hoặc tiêm corticoid.
3.2. Điều trị ngoại khoa
Sau khoảng 2-3 tháng điều trị nội khoa mà không có sự cải thiện về tình trạng bệnh, bệnh nhân cần phải phẫu thuật. Bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật để cắt bỏ đầu tận của xương đòn qua mổ nội soi hoặc mổ mở. Một phương án khác là mài các gai xương và tạo hình lại khớp cùng đòn.
Dù có kích thước nhỏ nhưng khớp cùng vai đòn khi bị thoái hóa sẽ dẫn đến đau và làm giảm khả năng vận động của vai và tay. Viêm thoái hóa khớp cùng vai đòn là một trong những nguyên nhân gây đau khớp vai hay gặp chỉ sau tổn thương chóp xoay.
Việc điều trị và phát hiện bệnh sớm không chỉ giúp giảm đau mà còn giúp cải thiện chức năng vận động của khớp vai. Trong trường hợp phương pháp bảo tồn không đem lại hiệu quả, phẫu thuật sẽ cần phải được xem xét. Vì thế, người bệnh nên tới các cơ sở y tế uy tín để khám và điều trị ngay khi nhận thấy các triệu chứng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
