Rối loạn căng thẳng cấp tính (ASD) thường xảy ra trong vòng một tháng sau một sự kiện đau thương. Các triệu chứng tương tự như rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), nhưng ASD chỉ là tình trạng tạm thời, kéo dài từ vài ngày đến một tháng. Một số người mắc ASD có thể phát triển thành PTSD.
Rối loạn căng thẳng cấp tính là gì?
Trong những tuần sau một sự kiện đau thương, bạn có thể phát triển một rối loạn lo âu gọi là rối loạn căng thẳng cấp tính (ASD). ASD thường xảy ra trong vòng một tháng sau sự kiện chấn thương, kéo dài ít nhất ba ngày và có thể kéo dài đến một tháng. Những người mắc ASD có các triệu chứng tương tự như PTSD.
Nguyên nhân gây rối loạn căng thẳng cấp tính là gì?
Trải nghiệm, chứng kiến, hoặc đối mặt với một hoặc nhiều sự kiện đau thương có thể gây ra rối loạn căng thẳng cấp tính. Những sự kiện này tạo ra nỗi sợ hãi, kinh hoàng hoặc cảm giác bất lực mãnh liệt. Các sự kiện đau thương có thể gây rối loạn căng thẳng cấp tính bao gồm:
- Cái chết
- Đe dọa tử vong đối với bản thân hoặc người khác
- Đe dọa thương tích nghiêm trọng đối với bản thân hoặc người khác
- Đe dọa đến sự an toàn thể chất của bản thân hoặc người khác
Theo Bộ Cựu Chiến Binh Hoa Kỳ, khoảng 6-33% số người trải qua một sự kiện đau thương phát triển rối loạn căng thẳng cấp tính. Tỷ lệ này thay đổi dựa trên bản chất của tình huống đau thương.
Ai có nguy cơ mắc rối loạn căng thẳng cấp tính?
Bất kỳ ai cũng có thể mắc rối loạn căng thẳng cấp tính sau một sự kiện đau thương. Nguy cơ của bạn có thể tăng nếu bạn:
- Đã trải qua, chứng kiến hoặc đối mặt với một sự kiện đau thương trước đó.
- Có tiền sử rối loạn căng thẳng cấp tính hoặc PTSD.
- Có tiền sử một số vấn đề tâm thần nhất định.
- Có tiền sử các triệu chứng phân ly trong các sự kiện đau thương.
Các triệu chứng của rối loạn căng thẳng cấp tính là gì?
Triệu chứng phân ly
Nếu bạn mắc rối loạn căng thẳng cấp tính, bạn sẽ có ít nhất ba trong số các triệu chứng phân ly sau đây:
- Cảm thấy tê liệt, tách rời hoặc không phản ứng cảm xúc.
- Nhận thức về môi trường xung quanh bị suy giảm.
- Thực tại hóa sai lệch: khi môi trường xung quanh có vẻ lạ hoặc không thực tế.
- Mất nhận thức bản thân: khi suy nghĩ hoặc cảm xúc của bạn không có vẻ thực tế hoặc không thuộc về bạn.
- Mất trí nhớ phân ly: khi bạn không thể nhớ một hoặc nhiều khía cạnh quan trọng của sự kiện đau thương.
Tái trải nghiệm sự kiện chấn thương
Nếu bạn mắc rối loạn căng thẳng cấp tính, bạn sẽ liên tục tái trải nghiệm sự kiện chấn thương theo một hoặc nhiều cách sau:
- Có những hình ảnh, suy nghĩ, ác mộng, ảo giác hoặc hồi tưởng về sự kiện.
- Cảm thấy như bạn đang sống lại sự kiện.
- Cảm thấy đau khổ khi có điều gì đó gợi nhớ về sự kiện.
Tránh né
Nếu bạn mắc rối loạn căng thẳng cấp tính, bạn có thể tránh các kích thích làm bạn nhớ hoặc tái trải nghiệm sự kiện đau thương, chẳng hạn như:
- Người.
- Cuộc trò chuyện.
- Nơi chốn.
- Vật thể.
- Hoạt động.
- Suy nghĩ.
- Cảm xúc.
Lo âu hoặc tăng kích thích
Các triệu chứng của rối loạn căng thẳng cấp tính có thể bao gồm lo âu và tăng kích thích, bao gồm:
- Khó ngủ.
- Cáu kỉnh.
- Khó tập trung.
- Không thể ngồi yên.
- Luôn căng thẳng hoặc cảnh giác.
- Dễ giật mình quá mức hoặc không đúng lúc.
Đau khổ
Các triệu chứng của rối loạn căng thẳng cấp tính có thể gây đau khổ hoặc làm gián đoạn các khía cạnh quan trọng của cuộc sống, chẳng hạn như môi trường xã hội hoặc công việc. Bạn có thể không thể bắt đầu hoặc hoàn thành các nhiệm vụ cần thiết hoặc không thể nói với người khác về sự kiện đau thương.
Chẩn đoán rối loạn căng thẳng cấp tính như thế nào?
Bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần sẽ chẩn đoán rối loạn căng thẳng cấp tính bằng cách hỏi bạn về sự kiện đau thương và các triệu chứng. Cũng cần loại trừ các nguyên nhân khác như:
- Lạm dụng chất kích thích.
- Tác dụng phụ của thuốc.
- Vấn đề sức khỏe.
- Các rối loạn tâm thần khác.
Điều trị rối loạn căng thẳng cấp tính như thế nào?
Bác sĩ có thể sử dụng một hoặc nhiều phương pháp sau để điều trị rối loạn căng thẳng cấp tính:
- Đánh giá tâm thần để xác định nhu cầu cụ thể của bạn.
- Nhập viện nếu bạn có nguy cơ tự sát hoặc làm hại người khác.
- Hỗ trợ tìm nơi trú ẩn, thực phẩm, quần áo và liên lạc với gia đình nếu cần.
- Giáo dục tâm thần để hiểu rõ hơn về rối loạn.
- Thuốc để giảm triệu chứng, như thuốc chống lo âu, thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) và thuốc chống trầm cảm.
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) để tăng tốc độ phục hồi và ngăn ASD chuyển thành PTSD.
- Liệu pháp tiếp xúc dựa trên tình huống.
- Thôi miên trị liệu.
Triển vọng cho rối loạn căng thẳng cấp tính
Nhiều người mắc rối loạn căng thẳng cấp tính sau đó được chẩn đoán là PTSD. Chẩn đoán PTSD được đưa ra nếu các triệu chứng của bạn kéo dài hơn một tháng và gây ra căng thẳng đáng kể cũng như khó khăn trong việc sinh hoạt.
Điều trị có thể làm giảm khả năng phát triển thành PTSD. Khoảng 50% trường hợp PTSD sẽ thuyên giảm trong vòng sáu tháng, trong khi các trường hợp khác có thể kéo dài nhiều năm.
Tôi có thể ngăn ngừa rối loạn căng thẳng cấp tính không?
Vì không có cách nào để đảm bảo rằng bạn sẽ không bao giờ gặp phải tình huống chấn thương, nên cũng không có cách nào đảm bảo ngăn ngừa rối loạn căng thẳng cấp tính. Tuy nhiên, có một số điều có thể làm để giảm nguy cơ phát triển rối loạn căng thẳng cấp tính.
Nhận điều trị y tế trong vòng vài giờ sau khi trải qua một sự kiện chấn thương có thể làm giảm khả năng bạn mắc rối loạn căng thẳng cấp tính. Những người làm việc trong các công việc có nguy cơ cao xảy ra các sự kiện chấn thương, chẳng hạn như quân nhân, có thể hưởng lợi từ đào tạo chuẩn bị và tư vấn để giảm nguy cơ mắc ASD hoặc PTSD nếu xảy ra sự kiện chấn thương.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline
