Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Trịnh Thị Phương Nga - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Chụp cắt lớp vi tính bụng và chụp cắt lớp vi tính tiểu khung là kỹ thuật sử dụng máy chụp cắt lớp để tái tạo hình ảnh cấu trúc vùng bụng và tiểu khung để chẩn đoán, tìm kiếm các bất thường bệnh lý nếu có. Quy trình chụp cắt lớp vi tính bụng/ tiểu khung không tiêm cản quang đơn giản và không xâm lấn, nguy cơ nhiễm bức xạ là rất thấp.
1. Chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung không tiêm thuốc cản quang là gì?
Chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung không tiêm thuốc cản quang là kỹ thuật sử dụng máy chụp cắt lớp vi tính đa dãy, ứng dụng tia X và các thuật toán để chụp và xử lý, tái tạo toàn bộ hình ảnh cấu trúc vùng ổ bụng, tiểu khung một cách chính xác và chi tiết, từ đó, cho phép phát hiện những tổn thương, bất thường, bệnh lý trong ổ bụng và tiểu khung như nhiễm trùng, chấn thương, viêm ruột thừa, bệnh sỏi thận, sỏi túi mật, nang, hoặc u.
Hiện nay, máy chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung được sử dụng phổ biến là hệ thống máy chụp đa dãy (2, 16, 32, 128 dãy, ...), có thể chụp toàn bộ hệ thống vùng bụng, tiểu khung từ vòm hoành đến khớp mu.
2. Chỉ định chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung không tiêm thuốc cản quang
Chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung không tiêm thuốc cản quang được chỉ định để phát hiện tổn thương ở các cơ quan sau:
● Gan: Chấn thương gan, viêm, nang, áp xe gan, u gan.
● Túi mật, đường mật: Sỏi mật, khối u ở đường mật hoặc túi mật.
● Tụy: Viêm tụy, u tụy, sỏi tụy.
● Lách: Chấn thương lách, u lách.
● Hai thận: u, viêm, sỏi, ứ nước, dị dạng....
● Tuyến thượng thận hai bên: u, chảy máu....
● Bàng quang: u, sỏi ....
● Các bất thường vùng tiểu khung: u, áp xe, chảy máu....
● Ống tiêu hóa: Chấn thương, xuất huyết tiêu hóa, viêm ống tiêu hóa, u ống tiêu hóa.
● Tổn thương khác như: áp xe vùng bụng, tiểu khung, viêm bờm mỡ mạc treo, u mạc treo,...
● Tổn thương ở khoang sau phúc mạc: u, viêm xơ, chảy máu ....
● Các bất thường xương cột sống vùng thắt lưng, khung chậu và vùng cùng cụt....
Lưu ý, cần cân nhắc chỉ định chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung không tiêm thuốc cản quang với thai phụ đang mang thai những tuần đầu tiên.
3. Quy trình chụp cắt lớp vi tính bụng/ tiểu khung không tiêm cản quang
Quy trình chụp cắt lớp vi tính bụng/ tiểu khung không tiêm cản quang gồm các bước sau:
● Bước 1: Người bệnh được đặt nằm ngửa trên bàn chụp, giơ hai tay lên phía trên đầu để hạn chế tình trạng nhiễu. Người bệnh được hướng dẫn và yêu cầu nín thở trong khi chụp để tránh nhiễu ảnh.
● Bước 2: Kỹ thuật viên tiến hành chụp cắt lớp với lớp cắt ngang toàn bộ vùng bụng và tiểu khung với trường chụp từ vòm hoành đến khớp mu. Độ dày lớp cắt trong khoảng 5 - 8 mm, với những tổn thương nhỏ, độ dày lớp cắt là khoảng 3 mm.
● Bước 3: Tùy vào độ lớn của cá thể, kỹ thuật viên thay đổi trường nhìn chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung phù hợp. Để đánh giá toàn bộ xương, mỡ, khí và các mô mềm, kỹ thuật viên thay đổi độ rộng của cửa sổ.
● Bước 4: Kỹ thuật viên thực hiện tái tạo hình ảnh chụp cắt lớp vi tính vùng bụng, tiểu khung trên máy chụp tại phòng chụp. Kết quả hình ảnh phải đảm bảo rõ nét, không bị nhiễu và hiển thị toàn bộ cấu trúc vùng được chụp.
Chụp cắt lớp vi tính bụng/tiểu khung không tiêm cản quang là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại, không xâm lấn cho phép đánh giá toàn bộ vùng được thăm khám nhằm tìm kiếm, phát hiện, xác định nguyên nhân gây ra những tổn thương, bất thường nếu có.
