Nguy cơ phát triển hoặc chết vì ung thư trong suốt cuộc đời bạn

Nguy cơ phát triển hoặc tử vong do ung thư suốt đời đề cập đến khả năng một người được chẩn đoán mắc hoặc chết vì ung thư trong suốt cuộc đời (từ khi sinh ra đến khi chết). Những ước tính nguy cơ ung thư là một cách để đo lường mức độ lan rộng của bệnh.

1. Nguy cơ ung thư phụ thuộc vào những yếu tố nào?

Ung thư được cho là do những thay đổi (đột biến) đối với ADN trong tế bào. ADN bên trong tế bào được đóng gói thành một số lượng lớn các gen riêng lẻ, mỗi gen chứa một tập hợp các hướng dẫn cho tế bào biết những chức năng cần thực hiện cũng như cách phát triển và phân chia. Các lỗi xảy ra trong hướng dẫn có thể khiến tế bào không hoạt động bình thường và cho phép tế bào trở thành ung thư.

Một đột biến gen có thể hướng dẫn một tế bào khỏe mạnh theo các hướng sau:

• Cho phép tế bào tăng trưởng nhanh chóng: Một đột biến gen có thể khiến một tế bào phát triển và phân chia nhanh hơn bình thường. Điều này làm cho có nhiều tế bào mới có cùng đột biến đó được tạo ra.
• Không thể ngăn chặn sự phát triển không kiểm soát của tế bào: Các tế bào bình thường biết khi nào nên ngừng phát triển để bạn có đủ số lượng của mỗi loại tế bào. Tế bào ung thư mất đi các kiểm soát này (gen ức chế khối u) vì vậy không cho biết khi nào thì tế bào ngừng phát triển. Một đột biến xảy ra trong gen ức chế khối u cho phép các tế bào ung thư tiếp tục phát triển và tích tụ.
• Lỗi khi sửa chữa lỗi ADN: Các gen sửa chữa ADN tìm kiếm các lỗi trong ADN của tế bào và sửa chữa. Một đột biến trong gen sửa chữa ADN có thể có nghĩa là các lỗi khác không được sửa chữa, dẫn đến các tế bào khác có thể trở thành ung thư.

Đây là những đột biến phổ biến nhất được tìm thấy trong bệnh ung thư. Tuy nhiên, có nhiều đột biến gen khác có thể góp phần gây ra ung thư.

Đột biến gen có thể xuất hiện vì một số lý do:

• Đột biến gen xuất hiện từ khi bạn sinh ra: Bạn có thể được sinh ra với một đột biến di truyền mà bạn thừa hưởng từ cha mẹ của bạn. Loại đột biến này chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong các bệnh ung thư.
• Đột biến gen xảy ra sau khi sinh: Hầu hết các đột biến gen sẽ xảy ra sau khi bạn sinh ra và không được di truyền. Một số tác động có thể gây ra đột biến gen, chẳng hạn như hút thuốc, bức xạ, vi rút, hóa chất gây ung thư (chất gây ung thư), béo phì, viêm mãn tính và lười vận động.

Trong quá trình phát triển bình thường của tế bào, đột biến gen vẫn thường xuyên xảy ra. Tuy nhiên, các tế bào có chứa một cơ chế nhận biết khi có lỗi xảy ra và sửa chữa lỗi đó. Đôi khi, một đột biến có thể bị bỏ qua và khiến tế bào có nguy cơ ung thư.

Các đột biến gen mà bạn có từ khi sinh ra và những đột biến gen mà bạn có được trong suốt cuộc đời sẽ kết hợp với nhau để gây ra ung thư.

Nếu bạn thừa hưởng một đột biến di truyền có nguy cơ dẫn đến ung thư, điều đó không có nghĩa là bạn chắc chắn bị ung thư. Thay vào đó, cần phải có một hoặc nhiều đột biến gen khác để có thể gây ung thư. Đột biến gen di truyền của bạn có thể có nhiều khả năng bị ung thư hơn những người khác khi tiếp xúc với một chất gây ung thư nhất định.

Không rõ một người phải tích lũy bao nhiêu đột biến để hình thành ung thư. Điều này có khả năng sẽ khác nhau giữa các loại bệnh ung thư khác nhau.

Ngoài nguyên nhân đột biến, còn có các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư của bạn, bao gồm:

• Tuổi: Ung thư có thể mất nhiều năm để phát triển. Đây có thể là lý do khiến cho hầu hết những người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư đều từ 65 tuổi trở lên. Mặc dù nó phổ biến hơn ở người lớn tuổi, nhưng ung thư không chỉ là bệnh của người lớn, mà có thể được chẩn đoán ở mọi lứa tuổi.
• Thói quen của bạn: Một số lối sống nhất định được cho là có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Hút thuốc, uống nhiều hơn một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hơn hai ly mỗi ngày đối với nam giới, tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời hoặc thường xuyên bị bỏng nắng phồng rộp, béo phì và quan hệ tình dục không an toàn có thể góp phần gây ung thư. Bạn có thể thay đổi những thói quen chưa tốt này để giảm nguy cơ mắc ung thư của bản thân.
• Tiền sử gia đình của bạn: Chỉ một phần nhỏ các trường hợp ung thư là do tình trạng di truyền. Nếu có một bệnh ung thư phổ biến trong gia đình bạn, có thể các đột biến gen đang được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Bạn có thể làm xét nghiệm di truyền để xem liệu bạn có di truyền các đột biến có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư nào đó hay không. Bạn cần nhớ rằng có một đột biến gen di truyền không có nghĩa là bạn sẽ bị ung thư.
• Tình trạng sức khỏe tổng thể của bạn: Một số tình trạng sức khỏe mãn tính như viêm loét đại tràng, có thể làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển một số bệnh ung thư.
• Môi trường sống và làm việc của bạn: Môi trường xung quanh bạn có thể chứa các hóa chất độc hại có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Ngay cả khi bạn không trực tiếp hút thuốc, bạn vẫn có thể hít phải khói thuốc nếu bạn đến nơi có người đang hút thuốc hoặc nếu bạn sống với người hút thuốc. Các loại hóa chất trong nhà hoặc ở nơi làm việc của bạn, như amiăng và benzen cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư.

2. Nguy cơ và tử vong do ung thư trong suốt cuộc đời bạn là bao nhiêu?

Bảng số liệu sau liệt kê các nguy cơ phát triển và tử vong trong suốt cuộc đời do một số bệnh ung thư ở nam giới và phụ nữ tại Hoa Kỳ. Thông tin lấy từ cơ sở dữ liệu Dịch tễ học Giám sát và Kết quả Cuối cùng (SEER) của Viện Ung thư Quốc gia và dựa trên dữ liệu về tỷ lệ mắc cũng như tử vong do ung thư ở Hoa Kỳ từ năm 2014 đến năm 2016.

Rủi ro được thể hiện dưới dạng tỷ lệ phần trăm và một số người cụ thể. Ví dụ, nguy cơ một người đàn ông phát triển ung thư tuyến tụy trong suốt cuộc đời là 1,66%. Điều này có nghĩa là anh ta có khoảng 1 trong 60 cơ hội phát triển ung thư tuyến tụy (100/1,66 = 60). Nói cách khác, cứ 60 người đàn ông ở Hoa Kỳ thì có 1 người bị ung thư tuyến tụy trong suốt cuộc đời của mình.

Những con số này là rủi ro trung bình cho toàn bộ dân số Hoa Kỳ. Nguy cơ mắc và chết vì ung thư của bạn có thể cao hoặc thấp hơn những con số này, tùy thuộc vào các yếu tố nguy cơ của bạn.

Nam giới

Nữ giới

4. Phòng ngừa ung thư bằng cách nào?

Các bác sĩ đã xác định một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ ung thư, bao gồm:

• Bỏ thuốc lá: Nếu bạn đang hút thuốc lá, hãy bỏ ngay lập tức. Nếu bạn không hút thuốc, đừng bắt đầu. Hút thuốc không chỉ liên quan đến ung thư phổi mà nó còn có liên quan đến một số loại ung thư khác. Bỏ thuốc lá ngay bây giờ sẽ làm giảm nguy cơ ung thư trong tương lai.
• Tránh tiếp xúc với ánh nắng quá nhiều: Tia cực tím (UV) có hại trong ánh nắng mặt trời có thể làm tăng nguy cơ ung thư da. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng bằng cách ở trong bóng râm, mặc quần áo bảo vệ hoặc thoa kem chống nắng khi đi ra ngoài.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Thực hiện một chế độ ăn uống nhiều trái cây và rau quả. Chọn ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Bạn cũng cần hạn chế ăn các loại thịt chế biến sẵn.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục thường xuyên có liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư. Cố gắng tập thể dục tối thiểu 30 phút trong hầu hết các ngày trong tuần. Nếu vì một lý do nào đó không tập thể dục thường xuyên, hãy bắt đầu từ từ và thực hiện theo cách của bạn.
• Duy trì mức cân nặng hợp lý: Thừa cân béo phì có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Cố gắng đạt được và duy trì mức cân nặng hợp lý thông qua sự kết hợp giữa chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên.
• Uống bia rượu có chừng mực: Nếu bạn chọn uống rượu, hãy uống có chừng mực. Điều đó có nghĩa là tối đa một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và tối đa hai ly mỗi ngày đối với nam giới khỏe mạnh.
• Lên lịch khám sàng lọc ung thư: Trao đổi với bác sĩ của bạn về những loại khám sàng lọc ung thư tốt cho bạn dựa trên các yếu tố nguy cơ của bạn.
• Hỏi bác sĩ về việc tiêm phòng: Một số loại virus làm tăng nguy cơ ung thư. Chủng ngừa có thể giúp ngăn ngừa những loại virus đó, bao gồm cả viêm gan B làm tăng nguy cơ ung thư gan; virus u nhú ở người (HPV) làm tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung. Hãy hỏi bác sĩ xem liệu việc tiêm phòng những loại virus này có phù hợp với bạn hay không.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

Nguồn tham khảo: cancer.org, mayoclinic.org