Gợi ý thực đơn cho trẻ táo bón

1. Nhận biết trẻ táo bón

Các triệu chứng của trẻ bị táo bón có thể bao gồm :

• Trẻ đi đại tiện ít hơn hai lần một tuần
• Đi đại tiện phân khô hoặc vón cục như phân dê
• Mỗi lần đi trẻ khó chịu, bị đau hậu môn
• Nếu trẻ đã biết nói trẻ sẽ nói cho bạn biết trẻ không thể đi đại tiện được
• Trẻ liên tục thay đổi tư thế, gồng mình, cong mông để rặn
• Bụng trẻ chướng nhẹ, đầy hơi
• Có phân trong quần lót của trẻ trông giống như tiêu chảy

Nếu con của bạn né tránh hoặc trì hoãn việc đi đại tiện, trẻ có thể mắc chứng táo bón.

Nguyên nhân gây chứng táo bón ở trẻ có thể là do:

• Nguyên nhân chính đó là do mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Đường ruột khỏe mạnh giúp tất cả các hệ thống hoạt động như một cỗ máy được bôi dầu tốt. Mặc dù một số yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng, nhưng nhìn chung, một đường ruột khỏe mạnh sẽ thúc đẩy các mô hình đào thải lành mạnh....
  Ở trẻ sơ sinh nguyên nhân thường do trẻ bú sữa công thức. Một số loại sữa công thức quá chú trọng đến một vài dưỡng chất thiết yếu dẫn đến sự mất cân bằng các chất dinh dưỡng và khi trẻ uống có thể gây tình trạng táo bón nhưng không phải tất cả.
• Trẻ không ăn đủ chất xơ, không uống đủ nước, bị mất nước.
• Trẻ bị bệnh Celiac, bệnh giãn đại tràng bẩm sinh (Hirschsprung)
  Trẻ có rối loạn ảnh hưởng đến não và cột sống, chẳng hạn như tật nứt đốt sống liên kết bên ngoài
• Trẻ bị chấn thương tủy sống hoặc não
• Trẻ có các tình trạng ảnh hưởng đến sự trao đổi chất của chúng, chẳng hạn như bệnh tiểu đường; các tình trạng ảnh hưởng đến nội tiết tố , chẳng hạn như suy giáp; các vấn đề có thể chặn hoặc thu hẹp đại tràng hoặc trực tràng, bao gồm cả khối u
• Trẻ bị dị ứng với thức ăn. Tình trạng táo bón xảy ra trong khoảng thời gian mẹ thay đổi chế độ ăn cho trẻ chuyển từ sữa mẹ sang thức ăn đặc
• Căng thẳng và nhạy cảm với cảm xúc cũng có thể đóng một vai trò trong việc loại bỏ thói quen. Đường ruột là một cơ quan nhạy cảm và căng thẳng có thể khiến chúng ngừng hoạt động....
  Táo bón có thể do trẻ sử dụng một số loại thuốc

2. Lời khuyên về thực đơn cho trẻ táo bón

2.1. Chất xơ

Tùy thuộc vào độ tuổi và giới tính của trẻ, trẻ cần nạp khoảng 14 đến 30,8 gam chất xơ mỗi ngày. Khuyến cáo này không áp dụng cho trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi. Bác sĩ của con bạn có thể cho bạn biết con bạn nên ăn những loại thực phẩm nào và liệu bạn có cần thay đổi loại sữa bạn đang cho con uống hay không.

Nói chuyện với bác sĩ chuyên khoa nhi hoặc chuyên gia dinh dưỡng để lập kế hoạch bữa ăn với lượng chất xơ phù hợp cho gia đình bạn. Nhớ bổ sung chất xơ vào khẩu phần ăn của gia đình bạn mỗi lần một ít để mọi người quen với sự thay đổi.

Nguồn chất xơ tốt là:

• Ngũ cốc nguyên hạt: như bánh mì nguyên cám, bột yến mạch
• Các loại đậu như: đậu đen, đậu lăng, đậu nành và đậu gà
• Trái cây như dâu tây, việt quất, táo, cam và lê
• Rau, chẳng hạn như cà rốt, bông cải xanh, đậu xanh và rau cải xanh
• Các loại hạt như: hạt hạnh nhân, đậu phộng và hồ đào

2.2. Các thành phần trong chế độ ăn của trẻ bị táo bón

• Thịt có gân
• Thịt gia cầm còn da
• Bánh mì nên làm từ bột mì nguyên cám, lúa mạch đen hoặc lúa mì
• Trứng
• Cá trong thực đơn ăn kiêng nên là loại ít chất béo
• Các sản phẩm từ sữa dùng hàng ngày
• Trong thực đơn có những món có kê, kiều mạch, lúa mạch và lúa mạch trân châu.
• Hạn chế dùng gạo, cháo bột báng, bún, phở
• Thành phần bất biến: bơ và dầu hướng dương;
• Các loại rau; nước trái cây tự nhiên.

2.3. Cho trẻ uống nhiều nước

Nếu con bạn bị mất nước, hãy cho con bạn uống nhiều nước và các chất lỏng khác, chẳng hạn như nước trái cây, rau có vị ngọt tự nhiên và súp trong để giúp chất xơ hoạt động tốt hơn.

Uống đủ nước và các chất lỏng khác cũng giúp tránh mất nước. Uống đủ nước sẽ tốt cho sức khỏe tổng thể của gia đình và có thể giúp tránh táo bón. Hỏi bác sĩ chuyên khoa nhi về lượng chất lỏng mà con bạn nên uống mỗi ngày dựa trên kích thước, sức khỏe, mức độ hoạt động và khí hậu nơi gia đình bạn sinh sống.

2.4. Các loại thực phẩm nên tránh khi trẻ bị táo bón

Để giúp ngăn ngừa hoặc giảm táo bón, con bạn nên tránh các loại thực phẩm có ít hoặc không có chất xơ, chẳng hạn như:

• Khoai tây chiên
• Thức ăn nhanh
• Thịt
• Thực phẩm chế biến sẵn, chẳng hạn như một số bữa ăn đông lạnh và thức ăn nhẹ, xúc xích.

3. Gợi ý thực đơn cho trẻ táo bón

Bất kỳ một thực đơn cho trẻ bị táo bón nào cũng đều phải tuân theo nguyên tắc:

• Nếu trẻ dưới 6 tháng tuổi còn bú mẹ: Các bà mẹ cho con bú không chỉ cần tuân theo thực đơn của em bé mà còn cần tuân theo thực đơn của chính mình. Bổ sung các loại rau giàu xenlulo, các loại hoa quả dạng múi.
• Trẻ em dưới 3 tuổi được yêu cầu đưa vào thực đơn nhiều món rau hơn, nướng trong lò. Bạn có thể tìm thấy nhiều công thức nấu ăn thú vị như bánh kếp rau, súp, thịt hầm, trứng tráng hấp và các món chế biến từ trái cây sấy khô, v.v.
• Trẻ lớn hơn (trẻ 3 tuổi trở lên) được khuyến khích ăn rau sống mà không cần cắt nhỏ.
• Thịt trong thực đơn cho trẻ táo bón được khuyến khích khoảng một lần một tuần. Trong những ngày còn lại, tốt nhất nên ưu tiên cho các loại cá ít chất béo ở dạng luộc hoặc nướng.
• Cần loại bỏ khỏi thực đơn của trẻ những món ăn quá béo.
• Nên cho trẻ ăn thành nhiều phần nhỏ 4-6 lần một ngày.

Dưới đây là một số thực đơn dành cho trẻ bị táo bón:

3.1. Thực đơn cho trẻ táo bón trong bữa sáng

Bữa sáng rất quan trọng vì nó là nguồn năng lượng cho cả ngày dài, bạn nên để bé ăn theo sức của mình. Bạn có thể cho bé ăn một trong những món sau:

• Bột yến mạch chưng cách thủy, bánh kếp bí hoặc bí đỏ,
• Bánh kếp, sườn hấp cá, trà xanh;
• Cháo kiều mạch
• Cháo kê, pho mát, hỗn hợp mận khô và nho khô
• Trứng bác
• Cháo kê cách thủy với mật ong, cá nướng,
• Cháo kiều mạch, thịt bê luộc, sốt nho khô
• Cháo gà, cháo thịt lợn, phở bò

3.2. Thực đơn dành cho bữa trưa

Với bữa trưa, bé chỉ nên ăn vừa đủ, không quá no. Lượng dinh dưỡng của bữa trưa chiếm khoảng 30 - 35 % lượng thức ăn trong ngày của bé.

Món Âu:

• Súp rau, cháo lúa mạch với cốt lết, nước ép cà rốt với bã
• Súp-xay nhuyễn từ bí đỏ, gà tây hầm với rau, rau diếp
• Củ dền, cháo lúa mạch với gà tây, nước ép cà rốt-bí ngô;
• Súp với lúa mạch trân châu, gà nướng, rau hầm
• Cốt lết gà với cháo kiều mạch, salad rau
• Súp rau, gà luộc với súp lơ, món ăn từ trái cây sấy khô
• Súp với súp lơ, cốt lết hấp với hành tây và thì là, bột yến mạch chưng cách thủy, salad

Món Á:

• Cá kho tộ, canh rau ngót nấu thịt, cơm
• Thịt bò xào rau củ, canh mồng tơi, cơm
• Ức gà xào nấm, canh cá rô rau cải, cơm
• Trứng thịt xào cà chua, canh cải xoong nấu thịt, cơm
• Đậu phụ nhồi thịt sốt, canh tôm nấu bí, cơm

3.3. Thực đơn cho bữa tối

Một bữa tối nhẹ nhàng với các loại thực phẩm lành mạnh là lựa chọn rất hợp lý. Các chất dinh dưỡng trong bữa tối chiếm tới 30 % tổng lượng thức ăn trong cả ngày của trẻ. Không nên ép trẻ ăn quá no sẽ khiến trẻ bí bách, khó tiêu, thậm chí đầy hơi, chướng bụng gây ảnh hưởng đến giấc ngủ đêm của trẻ.

Món Châu Âu:

• Cháo kiều mạch với sữa chua cá luộc trộn cùng nho khô.
• Cháo lúa mạch cách thủy, gà hầm rau củ trong kefir, trà xanh.
• Cháo lúa mì với gà tây hầm.
• Thịt hầm phô mai, sữa chua, trà xanh
• Cháo ngô, cá viên,
• Gà tây hầm với nho khô và mơ khô, sữa chua

Món Châu Á:

• Rau cải luộc, một miếng cá nướng không dầu hoặc hấp, cơm
• Súp gà có nấm, ngô non, bí ngô luộc, thịt kho nhạt
• Mì sốt thịt bằm, súp lơ xanh luộc, tráng miệng hoa quả

3.4. Bữa ăn nhẹ giữa giờ chiều

Các bà mẹ có thể bổ sung cho con thêm các món ăn nhẹ khi trẻ ngủ dậy. Ở Việt Nam thì thường là các loại hoa quả, trái cây theo mùa (nên ăn cả quả thay vì ép lấy nước để tăng lượng chất xơ hấp thụ vào trong cơ thể), các chế phẩm từ sữa như sữa chua hay phô mai.

Các nước phương Tây thì áp dụng theo thực đơn sau:

• Pho mát với mật ong
• Táo nướng
• Sữa chua với mứt tự làm
• Mứt cam, bánh quy giòn;
• Salad bông cải xanh và cà rốt với kem chua nạc
• Hỗn hợp mơ khô với nho khô và quả sung;
• Phô mai tươi, sốt táo
• Sữa chua với thạch từ mận khô
• Bánh mì lúa mạch đen với mứt

Vì mỗi đứa trẻ có nhịp sinh học riêng, cha mẹ nên theo dõi chặt chẽ, nếu trẻ ăn rất ngon, trẻ vui vẻ, chơi và cười thì không nên lo lắng, ngay cả khi trẻ không đi đại tiện vào ngày thứ hai. Tuân thủ chế độ ăn uống và thực phẩm phù hợp là một biện pháp phòng ngừa tốt, không chỉ giúp trẻ không bị táo bón mà còn tránh được các vấn đề về tiêu hóa trong tương lai.

Bên cạnh đó, bé cần bổ sung thêm các vi chất cần thiết như: Kẽm, selen, Crom, Vitamin B1 và B6, Gừng, chiết xuất quả sơ ri (vitamin C),... để cải thiện vị giác, ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn, hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt cũng như ít gặp các vấn đề tiêu hóa.

Việc cải thiện triệu chứng có thể diễn ra trong thời gian dài nên khuyến cáo cha mẹ cần bình tĩnh và kiên trì khi bổ sung chất cho bé kể cả qua đường ăn uống hay các thực phẩm chức năng. Đặc biệt việc dùng thực phẩm chức năng nên chọn các loại có nguồn gốc tự nhiên dễ hấp thụ, không cho còn dùng đồng thời nhiều loại hoặc thay đổi liên tục các loại thực phẩm chức năng.

Để có thêm kiến thức về việc chăm sóc trẻ theo từng độ tuổi, bạn hãy thường xuyên truy cập website vinmec.com và đặt hẹn với các bác sĩ, chuyên gia Nhi - Dinh dưỡng khi cần tư vấn nhé.