Thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh. Chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất chống oxy hóa và omega-3 có thể giúp giảm viêm khớp, cải thiện chức năng khớp và nâng cao chất lượng cuộc sống. Các thực phẩm nên ưu tiên bao gồm cá béo, rau, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Có nên thực hiện chế độ ăn cho người viêm khớp dạng thấp không?
Một chế độ ăn uống chống viêm là phương pháp giúp giảm thiểu viêm nhiễm trong cơ thể, đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân bị viêm khớp dạng thấp.
Tình trạng viêm mãn tính có khả năng gia tăng rủi ro mắc nhiều bệnh khác và có thể làm nặng thêm triệu chứng của các bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, gout và hội chứng ruột kích thích. Hơn nữa, viêm mãn tính có thể gây ra nhiều biểu hiện khó chịu như đau nhức toàn thân, mệt mỏi, trầm cảm, táo bón, thay đổi cân nặng và dễ bị nhiễm trùng.
Người bệnh nên theo chế độ ăn bổ dưỡng giàu thực phẩm có đặc tính chống viêm và giảm tiêu thụ các loại đồ ăn, thức uống có thể khiến tình trạng viêm trở nên trầm trọng hơn, ví dụ như thịt chế biến và thực phẩm nhiều đường. Một số thực phẩm như quả mọng có chứa anthocyanins và hải sản có chất béo omega-3 cũng đem lại nhiều lợi ích.
Thay đổi nhỏ trong chế độ ăn có thể tạo ra tác động tích cực, giúp giảm viêm do bệnh gây ra. Các thay đổi này cũng hỗ trợ tăng cường năng lượng và giữ cân nặng ổn định cho bệnh nhân. Bài viết sẽ đề xuất một số gợi ý thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp theo từng bữa ăn trong ngày.
2. Gợi ý thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp vào bữa sáng
Khởi đầu ngày mới với bữa sáng giàu protein giúp người bệnh no lâu và dễ dàng duy trì chế độ ăn chống viêm. Một số món ăn gợi ý bao gồm:
- Trứng ốp lết kết hợp rau tươi như rau bina, nấm và ớt chuông.
- Sữa chua Hy Lạp nguyên chất kèm với các loại quả mọng, hạt bí ngô và hạt gai dầu.
- Yến mạch thêm bơ hạt và vài lát táo.
Một tách trà xanh vào buổi sáng là lựa chọn lý tưởng nhờ tác dụng giảm viêm. Catechin trong trà xanh có thể điều chỉnh hoạt động của các tế bào tiền viêm như bạch cầu trung tính và đại thực bào, giúp giảm bớt tình trạng viêm nhiễm.
2.1 Trái cây
Các loại trái cây như quả mọng, quả anh đào và trái cây thuộc họ cam quýt rất giàu các hợp chất có khả năng chống viêm như polyphenol, vitamin và khoáng chất - những lựa chọn bổ sung tuyệt vời với thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp.
Các loại trái cây thuộc họ cam quýt như cam và bưởi là nguồn vitamin C dồi dào - một chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp giảm thiểu stress oxy hóa và hỗ trợ giảm viêm. Việc đưa trái cây vào bữa sáng, bữa phụ hoặc tráng miệng sau bữa tối có thể giúp giảm viêm.
Bệnh nhân có thể cân nhắc bổ sung những loại trái cây sau vào thực đơn của mình: dâu đen, việt quất, anh đào, dâu tây, bưởi, cam, xoài và lựu.
2.2 Bột yến mạch
Yến mạch không chỉ là một nguồn cung cấp chất xơ phong phú mà còn có khả năng chống viêm. Bột yến mạch chứa các hợp chất chống oxy hóa và chống viêm mạnh mẽ.
Ngoài ra, yến mạch rất dồi dào beta-glucans, giúp làm giảm triệu chứng viêm và có thể hỗ trợ bảo vệ cơ thể khỏi một số bệnh viêm mãn tính như viêm loét đại tràng.
Lựa chọn bột yến mạch nguyên hạt và kết hợp với các loại trái cây trong danh sách trên có thể nâng cao giá trị dinh dưỡng và hương vị cho các bữa ăn trong chế độ ăn uống của người bệnh.
3. Gợi ý thực đơn cho bữa trưa
Trong bữa trưa, bệnh nhân nên đảm bảo có ngũ cốc nguyên hạt, rau, trái cây và protein nạc. Dưới đây là một số ý tưởng cho thực đơn bữa trưa của người bệnh:
3.1 Salad
Salad cho bữa trưa có thể là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai mắc bệnh. Các loại rau như cải xoăn và rau bina giúp làm giảm các yếu tố gây viêm và hỗ trợ giảm viêm (nếu tình trạng viêm có xuất hiện).
Hãy trộn salad với các loại rau xanh, rau bina, cải xoăn hoặc các loại rau khác mà bản thân thích. Đừng quên thêm nguồn protein nạc như thịt gà, trứng luộc hoặc cá hồi vì chúng rất giàu axit béo omega-3 - chất có tác dụng chống viêm. Cuối cùng, mọi người có thể bổ sung trái cây và rau như cà rốt, cà chua hoặc táo.
Để cung cấp chất béo tốt cho sức khỏe, mọi người có thể bổ sung các loại hạt hoặc quả bơ. Cuối cùng, hãy thêm vào món salad một loại nước sốt dinh dưỡng như dầu ô liu.
3.2 Soup
Một trong những cách lý tưởng để bổ sung rau củ và thực phẩm giàu protein vào thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp là ăn súp. Cách này cũng khiến các nguyên liệu có đặc tính chống viêm như đậu lăng, nước hầm xương, cà chua và khoai lang kết hợp dễ dàng. Dù vậy, súp cần phải cung cấp đủ calo và protein để mang lại cảm giác no cho người bệnh.
Các lựa chọn súp mà bệnh nhân có thể cân nhắc bao gồm: súp gà, đậu lăng và cải xoăn. Hầu hết món súp đều chứa những nguyên liệu mà mọi người cũng có thể dùng cho bữa sáng hoặc bữa tối.
4. Gợi ý thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp vào bữa tối
Khi chuẩn bị bữa tối, mọi người nên nhớ thêm vào thực đơn những nguồn protein cần thiết. Cá là một sự lựa chọn tuyệt vời cho sức khỏe vì giàu axit béo omega-3. Ngoài cá, mọi người có thể chọn thịt nạc như thịt gà hoặc gà tây. Những thực phẩm khác giàu protein bao gồm: cá hồi, cá mòi, cá ngừ, đậu hũ, đậu, đậu lăng, gà, tôm cua và sò hến.
Trong khi áp dụng một chế độ ăn uống chống viêm, mọi người nên chú trọng đến việc sử dụng những loại dầu có lợi cho sức khỏe như dầu ô liu và dầu bơ. Một số loại gia vị như gừng và nghệ, cũng có chứa các hợp chất với đặc tính chống viêm.
4.1 Các món phụ
Nhiều loại rau cung cấp một lượng lớn các hợp chất giúp chống viêm. Bệnh nhân có thể lựa chọn những loại rau như bông cải xanh, rau bina, cải xoăn và cà chua để bổ sung vào thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp. Đậu cũng rất giàu protein thực vật, đồng thời chứa nhiều chất xơ và các vitamin cũng như khoáng chất như folate, magie và kẽm.
Một số tổ chức khuyến nghị rằng bệnh nhân nên ăn ít nhất 180g đậu hai lần mỗi tuần. Các loại đậu bệnh nhân có thể lựa chọn bao gồm: đậu đen, đậu garbanzo, đậu cúc và đậu đỏ. Theo các nghiên cứu, những loại đậu này chứa các hợp chất sinh học như peptit, polyphenol và saponin có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm và hạ huyết áp.
4.2 Món xào
Một món xào ngon miệng cũng là lựa chọn khác cho bữa tối trong thực đơn cho người bị viêm khớp dạng thấp. Món ăn này có thể kết hợp nhiều loại protein và rau củ cùng với cơm hoặc mì.
Hành tây là một trong những thực phẩm chống viêm mà mọi người nên đưa vào món xào. Chúng chứa nhiều chất chống oxy hóa có tác dụng làm giảm viêm. Hơn nữa, hành tây cũng kết hợp rất tốt với các loại rau khác như đậu Hà Lan, cà rốt, ớt chuông và đậu xanh.
5. Một số gợi ý công thức cho đồ ăn nhanh
Chọn những thực phẩm giàu dinh dưỡng làm món ăn nhẹ là cách tuyệt vời để giữ cho mọi người cảm giác no suốt cả ngày. Những món ăn nhẹ này là sự thay thế hoàn hảo cho các loại snack chế biến sẵn thường chứa nhiều muối và đường, có khả năng làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể.
Để có một món ăn nhẹ chống viêm đơn giản trong thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp, bệnh nhân có thể tạo ra một hỗn hợp từ các loại hạt như hạnh nhân, hạt thông, hạt dẻ cười, quả óc chó và hạt chia.
Một lựa chọn ăn nhẹ khác là bỏng ngô. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bỏng ngô chứa một lượng lớn axit phenolic, một loại chất chống oxy hóa có khả năng làm giảm viêm.
Một lựa chọn tuyệt vời cho bữa ăn nhẹ nếu mọi người muốn ăn no hơn là thử bánh pudding hạt chia. Đây là loại bánh chứa nhiều protein và chất xơ. Hạt chia còn là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ cơ thể khỏi những bệnh do stress oxy hóa.
6. Giảm cân
Ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc giảm cân có thể làm giảm các chất gây viêm trong cơ thể. Thế nhưng, một số bệnh nhân, đặc biệt là những người đang mắc viêm khớp dạng thấp, có thể gặp khó khăn trong việc giảm cân.
Một chế độ ăn giàu dinh dưỡng và thực phẩm có khả năng chống viêm có thể hỗ trợ việc giảm cân. Tuy nhiên, việc chú ý đến kích thước khẩu phần, tổng lượng calo và cường độ hoạt động cũng rất cần thiết.
Bệnh nhân có thể thử những chế độ ăn kiêng phổ biến giúp giảm viêm và giảm cân, chẳng hạn như ăn chay hoặc ketogenic.
7. Một số loại thực phẩm cần bổ sung và nên tránh
7.1 Thực phẩm nên bổ sung
Chế độ dinh dưỡng chống viêm nên bao gồm nhiều loại thực phẩm chứa axit béo không bão hòa, đặc biệt là axit béo omega-3 có trong dầu cá, dầu hạt cải và dầu hạt lanh. Một số loại cá cũng là nguồn cung cấp omega-3 như cá trích, cá thu, cá hồi và cá ngừ.
Các chế độ ăn uống dành cho bệnh nhân viêm khớp dạng thấp đều yêu cầu hạn chế tiêu thụ carbohydrate tinh chế, bao gồm đường trắng, đường nâu và mật ong. Chế độ ăn này nhấn mạnh việc tiêu thụ các loại hạt để giữ cho hàm lượng đường thấp. Việc kiểm soát tốt đường huyết có thể giúp giảm thiểu các tác nhân gây viêm trong cơ thể.
Dầu ô liu nguyên chất có khả năng hỗ trợ giảm viêm nhiễm. Thực phẩm giàu vitamin D cũng có tác dụng tương tự trong việc giảm viêm. Một số loại thực phẩm chứa nhiều vitamin D bao gồm: cá hồi, gan bò, trứng gà và sữa đậu nành.
Tuy nhiên, chỉ có một số ít thực phẩm cung cấp nhiều vitamin D. Nghiên cứu cho thấy nhiều người bị thiếu vitamin D, do đó việc sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung vitamin D là một giải pháp tốt để duy trì nồng độ vitamin D trong máu ở mức tối ưu.
Đối với những người bị viêm khớp dạng thấp, chế độ ăn nên có khoảng hai phần ba là ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả. Phần còn lại, chiếm một phần ba, nên bao gồm sữa ít béo và nguồn protein nạc.
7.2 Các thực phẩm cần tránh
Tương tự như một số thực phẩm có khả năng giảm viêm, một số loại thực phẩm khác lại có thể làm tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn.
Các món ăn chiên có thể làm tăng lượng các sản phẩm glycation bền vững (AGEs) trong máu. Những người đang bị viêm thường có nồng độ AGEs cao, vì vậy chúng có thể liên quan đến sự phát triển của tình trạng viêm.
Nếu nồng độ axit béo omega-6 trong cơ thể cao, điều này có thể dẫn đến viêm, đặc biệt là khi người bệnh không bổ sung đủ axit béo omega-3 để duy trì sự cân bằng giữa hai loại axit này trong chế độ ăn uống. Các loại dầu như dầu ngô, dầu hướng dương và dầu đậu nành đều chứa axit béo omega-6.
Người bị viêm khớp dạng thấp thường được khuyến nghị ăn các loại thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa tốt, giảm thiểu tình trạng viêm và tránh xa chất béo có hại. Các chế độ ăn này thường chứa nhiều nguồn chất béo tốt cho sức khỏe như cá và dầu ô liu.
Trước khi bắt đầu một chế độ ăn uống mới hoặc thử bất kỳ thực phẩm bổ sung nào, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ vì một số thay đổi trong thực đơn cho người viêm khớp dạng thấp có thể gây ra tương tác không mong muốn với thuốc hoặc ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
