Ung thư là bệnh lý nguy hiểm và đang có xu hướng gia tăng nhanh, trong đó bệnh bạch cầu mạn dòng tủy khá phổ biến trong các bệnh ung thư. Để điều trị bệnh lý này có thể sử dụng thuốc Bosutinib. Vậy Bosutinib là thuốc gì?
1. Bosutinib là thuốc gì?
Bosutinib là một hoạt chất ức chế tyrosine kinase. Kinase là một loại enzyme thúc đẩy sự phát triển của tế bào với nhiều loại khác nhau để kiểm soát các giai đoạn phát triển khác nhau của tế bào. Bosutinib có thể làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư thông qua ức chế một loại kinase cụ thể nên được sử dụng trong điều trị bệnh bạch cầu mãn dòng tủy.
2. Cách dùng thuốc Bosutinib
Bosutinib có dạng viên uống được dùng 1 lần mỗi ngày cùng với thức ăn. Bệnh nhân nên uống Bosutinib vào cùng một thời điểm mỗi ngày, không nghiền nát, phá vỡ hoặc nhai viên thuốc Bosutinib. Nếu bỏ lỡ một liều Bosutinib và chỉ còn hơn 12 giờ cho đến liều Bosutinib dự kiến tiếp theo, bệnh nhân nên bỏ qua liều đã quên và tiếp tục dùng thuốc Bosutinib với liều theo lịch tiếp theo.
Điều quan trọng là phải đảm bảo rằng bệnh nhân đang dùng đúng lượng thuốc Bosutinib mỗi lần. Trước mỗi liều, hãy kiểm tra xem những gì bạn đang dùng có khớp với những gì đã được kê đơn hay không.
Nồng độ trong máu của thuốc Bosutinib có thể bị ảnh hưởng bởi một số loại thực phẩm và thuốc gồm: bưởi, nước bưởi, Verapamil, Ketoconazol, Rifampicin, Phenytoin, St. John's wort và Modafinil...
Bosutinib được dạ dày hấp thụ tốt khi có axit trong dạ dày. Thuốc ức chế bơm proton (Prilosec, Prevacid, Nexium) làm giảm axit dạ dày có thể cản trở sự hấp thu Bosutinib, vì vậy không nên dùng chung các thuốc này với nhau. Bệnh nhân có thể dùng thuốc trung hòa axit tối đa 2 giờ trước hoặc 2 giờ sau khi dùng Bosutinib. Các loại thuốc này bao gồm: cimetidine, famotidine, Tums hoặc Rolaids.
3. Bảo quản thuốc Bosutinib
Bảo quản thuốc Bosutinib trong bao bì gốc, có dán nhãn ở nhiệt độ phòng và ở nơi khô ráo (trừ khi có chỉ dẫn khác của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc dược sĩ của bạn). Thuốc Bosutinib không nên được bảo quản trong hộp thuốc. Để Bosutinib xa tầm tay trẻ em và vật nuôi.
Nếu người chăm sóc chuẩn bị liều thuốc Bosutinib cho bệnh nhân, họ nên cân nhắc đeo găng tay hoặc đổ thuốc trực tiếp từ hộp đựng vào nắp, cốc nhỏ hoặc trực tiếp vào tay bệnh nhân, tránh chạm vào viên thuốc. Luôn rửa tay trước và sau khi cho bệnh nhân dùng thuốc. Phụ nữ có thai hoặc cho con bú không nên chuẩn bị liều Bosutinib cho người bệnh. Không xả Bosutinib xuống bồn cầu hoặc vứt vào thùng rác.
4. Tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng Bosutinib
Một số tác dụng phụ phổ biến hoặc quan trọng nhất của thuốc Bosutinib:
4.1. Tiêu chảy
Tiêu chảy có thể là một tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc Bosutinib. Người bệnh hãy ngay lập tức thông báo cho bác sĩ nếu bắt đầu bị tiêu chảy để tìm ra biện pháp can thiệp phù hợp do tiêu chảy nghiêm trọng có thể dẫn đến mất nước, cần nhanh chóng kiểm soát tác dụng phụ này càng nhanh càng tốt.
Bác sĩ ung thư có thể giới thiệu bệnh nhân sử dụng các loại thuốc để giảm tiêu chảy do Bosutinib. Ngoài ra, bệnh nhân có thể áp dụng một số biện pháp giảm tiêu chảy như hạn chế bổ sung thực phẩm nhiều chất xơ, tránh dùng trái cây tươi hay rau xanh, bánh mì nguyên hạt, các loại hạt và ngũ cốc. Chất xơ hòa tan có thể hấp thụ chất lỏng và giúp giảm tiêu chảy do Bosutinib hiệu quả, chúng có nhiều trong nước sốt táo, chuối chín, trái cây đóng hộp, cam, khoai tây luộc, gạo trắng, khoai tây chiên... Bên cạnh đó người dùng Bosutinib nên chú ý uống đủ nước, hạn chế rượu bia hoặc cafein để ngăn ngừa mất nước do tiêu chảy.
4.2. Buồn nôn, nôn mửa
Khi điều trị Bosutinib có thể sử dụng thêm các thuốc giúp kiểm soát buồn nôn và nôn cùng với việc thay đổi chế độ ăn uống, tránh những thứ có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng nôn như thức ăn thức ăn quá đặc hoặc nhiều dầu mỡ/chất béo, gia vị hoặc axit (chanh, cà chua, cam).
4.3. Giảm bạch cầu, tăng nguy cơ nhiễm trùng
Tế bào bạch cầu có vai trò chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng cho cơ thể. Trong quá trình điều trị bằng Bosutinib, số lượng bạch cầu có thể giảm và dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng. Điều quan trọng người bệnh đang dùng Bosutinib hãy thông báo cho bác sĩ hoặc y tá ngay lập tức nếu có dấu hiệu của nhiễm trùng như: sốt, đau họng, cảm lạnh, khó thở, ho, tiểu gắt buốt hoặc các vết loét chậm lành.
Một số khuyến cáo của bác sĩ để hạn chế nhiễm trùng trong thời gian dùng Bosutinib :
- Rửa tay thường xuyên;
- Hạn chế đến những nơi đông người hoặc tiếp xúc với người có dấu hiệu mắc các bệnh lây nhiễm (người đang có dấu hiệu bị cảm, sốt, ho hoặc sống với người có các triệu chứng này);
- Không xử lý chất thải vật nuôi khi đang điều trị với Bosutinib;
- Giữ vệ sinh các thương hoặc vết xước ngoài da luôn sạch sẽ;
- Tắm rửa, vệ sinh cá nhân, chăm sóc răng miệng thường xuyên;
- Không lấy khóe hoặc cắt móng tay/móng chân mọc ngược;
- Trao đổi với bác sĩ ung thư trước khi thực hiện một thủ thuật nha khoa trong khi đang dùng thuốc Bosutinib;
- Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi chủng ngừa bất kỳ loại vắc-xin nào khi đang uống Bosutinib.
4.4. Thiếu máu do giảm hồng cầu
Hồng cầu có vai trò vận chuyển oxy trong máu đến cung cấp cho các mô trong cơ thể, do đó số lượng tế bào này giảm thấp sẽ khiến các cơ quan trong cơ thể bị thiếu oxy để hoạt động, biểu hiện các triệu chứng như: mệt mỏi hoặc không có sức. Bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ nếu có các biểu hiện của thiếu máu như khó thở, mệt mỏi hoặc đau ngực... trong quá trình điều trị bằng Bosutinib. Một số trường hợp số lượng hồng cầu quá thấp do Bosutinib có thể cần phải được truyền máu.
4.5. Giảm số lượng tiểu cầu
Tiểu cầu là một phần của quá trình đông máu, vì vậy khi số lượng tiểu cầu giảm thấp sẽ dẫn đến nguy cơ chảy máu cao hơn. Bệnh nhân đang dùng Bosutinib hãy cho bác sĩ biết nếu xuất hiện các vết bầm tím hoặc tình trạng chảy máu bất thường (chảy máu mũi hay chân răng, tiêu tiểu ra máu...). Truyền tiểu cầu là biện pháp xử trí cần thiết nếu số lượng tiểu cầu của bệnh nhân quá thấp khi dùng Bosutinib.
Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên tránh một số hoạt động có khả năng gây chảy máu trong quá trình điều trị với thuốc Bosutinib như sau:
- Sử dụng dao cạo;
- Chơi các môn thể thao tiếp xúc mạnh, có khả năng gây thương tích hoặc chảy máu;
- Dùng đồng thời Bosutinib với Aspirin hoặc các thuốc chống viêm không steroid (NSAID);
- Sử dụng chỉ nha khoa, tăm xỉa răng;
- Không chải răng bằng bàn chải lông quá cứng.
4.6. Phát ban
Một số bệnh nhân có thể phát ban, da có vảy hoặc mẩn đỏ ngứa khi dùng Asen trioxide, bệnh nhân có thể khắc phục bằng cách sử dụng kem dưỡng ẩm không chứa cồn trên da và môi, tránh kem dưỡng ẩm có nước hoa hoặc mùi hương. Bác sĩ hoặc y tá có thể đề nghị một loại thuốc bôi nếu bệnh nhân than phiền việc ngứa gây khó chịu do Bosutinib gây ra. Nếu da của bệnh nhân bị nứt hoặc chảy máu, hãy nhớ giữ vùng da đó sạch sẽ để tránh nhiễm trùng và thông báo cho bác sĩ về bất kỳ vấn đề phát ban nào phát triển trên da trong suốt quá trình điều trị với Bosutinib.
4.7. Cảm giác mệt mỏi không giảm kể cả khi nghỉ ngơi
Mệt mỏi là cảm giác rất phổ biến trong quá trình điều trị ung thư với Bosutinib, người dùng Bosutinib thường xuyên cảm thấy kiệt sức và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Do đó trong khi điều trị ung thư với Bosutinib và trong một thời gian sau đó, bệnh nhân cần điều chỉnh lịch sinh hoạt để kiểm soát tình trạng mệt mỏi, lập kế hoạch về thời gian để nghỉ ngơi để tiết kiệm năng lượng cho các hoạt động quan trọng hơn. Bên cạnh đó việc tập thể dục hợp lý cũng có thể giúp bệnh nhân chống lại sự mệt mỏi.
4.8. Độc tính trên gan
Sử dụng thuốc Bosutinib có thể gây nhiễm độc gan, do đó bác sĩ điều trị có thể giám sát thông qua các xét nghiệm chức năng gan thường xuyên. Hãy thông báo cho bác sĩ nếu có các triệu chứng tổn thương gan trong quá trình dùng Bosutinib như da vàng, kết mạc mắt vàng, nước tiểu sẫm màu, đau bụng hạ sườn phải...
4.9. Các tác dụng phụ quan trọng nhưng ít phổ biến của Bosutinib
- Giữ nước: Bosutinib đã được báo cáo là gây giữ nước có thể dẫn đến sưng tay hoặc chân, có dịch trong phổi (tràn dịch màng phổi) hoặc tim (tràn dịch màng ngoài tim). Thông báo cho bác sĩ ngay khi bệnh nhân bị sưng ở tay, chân, bàn chân hoặc bụng, tăng cân bất ngờ, tim đập nhanh, thở gấp, khó thở hoặc bị ho khan.
- Các vấn đề về thận: Thuốc Bosutinib có thể ảnh hưởng đến chức năng thận của bệnh nhân, do đó cần theo dõi chức năng thận trong suốt quá trình điều trị bằng Bosutinib. Nếu nhận thấy sự thay đổi về tần suất hoặc số lượng đi tiểu, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn.
Độc tính trên tim: Thuốc Bosutinib có thể gây ra các vấn đề về tim như suy tim, rối loạn chức năng thất trái và các hiện tượng thiếu máu cục bộ. Liên hệ với bác sĩ ngay lập tức nếu bệnh nhân bị khó thở, tăng cân, giữ nước hoặc đau ngực.
4.10. Ảnh hưởng của Bosutinib đến chức năng sinh sản
Việc cho thai nhi tiếp xúc với thuốc Bosutinib có thể dẫn đến các dị tật bẩm sinh, vì vậy bệnh nhân không nên mang thai hoặc làm cha trong thời gian điều trị ung thư bằng thuốc Bosutinib. Việc áp dụng các biện pháp ngừa thai hay kiểm soát sinh đẻ hiệu quả là vô cùng cần thiết, đặc biệt là trong quá trình điều trị và ít nhất 1 tuần sau khi kết thúc liệu pháp Bosutinib. Ngay cả khi chu kỳ kinh nguyệt không còn hoặc bệnh nhân tin rằng bản thân không sản xuất tinh trùng thì khả năng thụ thai vẫn có thể xảy ra. Lưu ý người bệnh không cho con bú trong khi thời gian thuốc Bosutinib và ít nhất 1 tuần sau khi kết thúc điều trị.
Bosutinib là một hoạt chất ức chế tyrosine kinase. Kinase là một loại enzyme thúc đẩy sự phát triển của tế bào với nhiều loại khác nhau để kiểm soát các giai đoạn phát triển khác nhau của tế bào.
Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: oncolink.org
