Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là bệnh lý phổ biến, thường xuyên tái diễn khi thời tiết thay đổi, khiến trẻ cảm thấy khó chịu. Mặc dù bệnh không quá nguy hiểm, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau nhé!
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
1. Tìm hiểu về bệnh viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em xuất phát từ tình trạng niêm mạc mũi (màng lót bên trong mũi) bị kích ứng và viêm do tiếp xúc với các tác nhân dị ứng (cả trong và ngoài cơ thể). Khi tiếp xúc phải các tác nhân này, cơ thể sẽ giải phóng histamin, dẫn đến các triệu chứng như ngứa, sưng tấy và chảy nước mũi.
Do sức đề kháng còn yếu, trẻ em dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân bên ngoài như thời tiết, môi trường ô nhiễm, dẫn đến tình trạng viêm mũi dị ứng, đặc biệt trong mùa lạnh. Biểu hiện thường gặp ở trẻ là ngứa mũi, hắt hơi liên tục, sổ mũi, thậm chí quấy khóc vào ban đêm.
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng như viêm tai, viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản nếu không được điều trị đúng cách.
2. Nguyên nhân của viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Viêm mũi dị ứng được chia thành hai loại chính: theo mùa và quanh năm, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em xuất hiện chủ yếu do phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng như bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật, bào tử nấm hay sự thay đổi đột ngột của thời tiết. Những tác nhân này được xem như một kháng nguyên không hoàn toàn, kích hoạt cơ thể sản sinh ra kháng thể để chống lại và gây phản ứng dị ứng.
Viêm mũi dị ứng có thể xảy ra bất kỳ lúc nào trong năm, tuy nhiên, ở những vùng có khí hậu ôn đới như miền Bắc Việt Nam, bệnh thường bùng phát mạnh mẽ vào mùa xuân và mùa đông, do đây là thời điểm phấn hoa phát tán nhiều, kèm với khí hậu ẩm thấp tạo điều kiện thuận lợi cho nấm mốc phát triển.
3. Chăm sóc và điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Khi trẻ bị viêm mũi dị ứng do thay đổi thời tiết đột ngột, việc đầu tiên phụ huynh cần làm là đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng để được điều trị phù hợp. Lưu ý rằng cha mẹ không nên tự ý cho trẻ uống thuốc.
Để hạn chế viêm mũi dị ứng ở trẻ em, điều quan trọng đầu tiên là phải xác định nguyên nhân gây dị ứng cho trẻ. Sau khi biết được trẻ dị ứng với chất gì, cha mẹ cần tránh cho trẻ tiếp xúc với những chất đó, chẳng hạn như không trồng hoa ở khu vực xung quanh nhà, không nuôi chó mèo trong nhà, hạn chế trẻ tiếp xúc với khói thuốc, khói bụi, nơi ẩm thấp,...
Mục tiêu chính của việc điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em là làm giảm các triệu chứng xuống mức tối thiểu, đồng thời lựa chọn các loại thuốc vừa hiệu quả vừa ít tác dụng phụ. Để điều trị bệnh về mũi, bác sĩ sẽ sử dụng các loại thuốc khác nhau thuộc hai nhóm chính: thuốc uống và thuốc dùng tại chỗ (xông hoặc phun xịt vào mũi).
3.1 Nhóm thuốc uống
- Nhóm thuốc kháng histamin dạng uống phổ biến như clorpheniramin, loratadin, cetirizin có hiệu quả trong việc giảm thiểu các triệu chứng dị ứng như ngứa mũi, hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mắt. Tuy nhiên, nhóm thuốc này không mang lại tác dụng đối với tình trạng nghẹt mũi.
- Viêm mũi do nhiễm khuẩn cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ, phụ huynh không nên tự ý mua thuốc sử dụng hoặc nghe theo lời khuyên của người không có chuyên môn.
- Nhóm thuốc cường giao cảm gây co mạch dạng uống, bao gồm ephedrin, pseudoephedrin, phenylephrin,... chỉ được sử dụng cho người lớn. Nhóm thuốc này có tác dụng thông mũi và trị nghẹt mũi hiệu quả.
- Nhóm thuốc glucocorticoid dạng uống như prednison, prednisolon, dexamethason chỉ được sử dụng khi bệnh viêm xoang đã chuyển nặng và mạn tính. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ, phụ huynh tuyệt đối không tự ý cho trẻ sử dụng bừa bãi.
3.2 Nhóm thuốc dùng tại chỗ
Thuốc co mạch nhỏ mũi như naphazolin, oxymetazolin có tác dụng thông mũi nhanh chóng và hiệu quả. Tuy nhiên, mọi người cần lưu ý chỉ nên sử dụng thuốc trong thời gian ngắn, tối đa 7 ngày cho người lớn.
Đối với trẻ em, hoàn toàn không nên sử dụng thuốc co mạch nhỏ mũi vì có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như choáng váng, tím tái. Thay vào đó, cha mẹ nên sử dụng dung dịch nước muối NaCl 0,9% để nhỏ hoặc xịt mũi cho trẻ, giúp làm thông và làm sạch mũi.
Thuốc glucocorticoid xịt mũi, tiêu biểu như Flixonase, Nasacort, Becotide, là lựa chọn hiệu quả trong điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em. Ưu điểm nổi bật của thuốc glucocorticoid xịt mũi là khả năng sử dụng lâu dài để phòng ngừa viêm mũi dị ứng tái phát.
Thuốc nhỏ mũi hiệu quả cần được sử dụng thường xuyên để thông mũi ở trẻ em, nhũ nhi, phụ nữ mang thai và người lớn chính là dung dịch natri clorid 0,9% (NaCl 0,9%) hay còn được gọi là dung dịch nước muối sinh lý.
4. Phòng tránh bệnh viêm mũi dị ứng
- Nên vệ sinh mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý hoặc nước biển phun sương mỗi ngày, đặc biệt sau khi bé đi chơi ngoài trời về.
- Sử dụng kem giữ ẩm cho vùng da dưới mũi của trẻ là cách hiệu quả để ngăn ngừa trầy xước do lau chùi nước mũi.
- Để tạo môi trường trong lành cho trẻ, hãy sử dụng máy giữ ẩm để điều chỉnh độ ẩm đạt chuẩn. Trường hợp không có máy giữ ẩm, cha mẹ có thể áp dụng phương pháp đơn giản sau: Trước khi ngủ, dùng khăn ấm lau nhẹ hai bên cánh mũi cho bé. Hơi ấm từ khăn sẽ làm giảm bớt tình trạng tắc mũi và giúp bé dễ thở hơn.
- Phụ huynh nên hạn chế trồng hoa và nuôi chó mèo trong nhà, đặc biệt là hạn chế để trẻ em tiếp xúc.
- Cha mẹ cần tiến hành vệ sinh định kỳ các vật dụng trong nhà như chăn, ga, gối, đệm, thảm, rèm, vải bọc ghế và bọc đệm. Đồng thời, hãy duy trì nhà ở thoáng mát, sạch sẽ và hạn chế tình trạng ẩm ướt để ngăn chặn sự phát triển của nấm mốc.
- Cha mẹ cần vệ sinh răng miệng cho trẻ đều đặn mỗi ngày. Việc đánh răng đặc biệt quan trọng sau mỗi bữa ăn, trước khi ngủ và sau khi ngủ dậy. Ngoài ra, rèn luyện cho trẻ thói quen đánh răng đúng cách và sử dụng nước súc miệng phù hợp đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ sức khỏe răng miệng và hệ hô hấp của trẻ.
- Phụ huynh phải hạn chế cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá và môi trường khói bụi, gió lùa, ẩm thấp.
- Bố mẹ cần tắm cho bé đúng cách với nước ấm.
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi nếu có dấu hiệu sổ mũi, viêm mũi, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý. Ở giai đoạn này, các biểu hiện của viêm mũi và cúm khá giống nhau, rất khó chẩn đoán bằng mắt thường. Do vậy, việc đưa trẻ đi khám bác sĩ kịp thời là vô cùng quan trọng, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng nguy hiểm như viêm phế quản, viêm phổi ở trẻ.
- Giao mùa là thời điểm thời tiết thay đổi thất thường (từ nóng sang lạnh) dễ khiến trẻ bị ốm. Do đó, cha mẹ cần giữ ấm cho trẻ, nhất là ở những vùng nhạy cảm như cổ, mũi và đôi chân.
- Uống đủ nước giúp hệ hô hấp của trẻ hoạt động hiệu quả hơn.
- Ngủ đúng giờ không chỉ giúp trẻ phát triển toàn diện mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc tăng cường sức đề kháng, chống lại các tác nhân gây bệnh.
- Khuyến khích trẻ ăn nhiều rau xanh và hoa quả tươi. Đây là nguồn cung cấp vitamin tự nhiên dồi dào và tốt nhất cho trẻ. Mặt khác, cha mẹ có thể bổ sung thêm vitamin C cho con để hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch.
Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu viêm mũi dị ứng, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng thành các bệnh hô hấp nguy hiểm khác. Do môi trường ngày càng ô nhiễm, chứa nhiều tác nhân gây bệnh, cha mẹ nên chú trọng tăng cường sức đề kháng cho trẻ và hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
