Căng cơ quá mức hay còn gọi là chứng co thắt cơ, là tình trạng các sợi cơ bị kéo giãn vượt quá mức, dẫn đến tổn thương mô cơ. Nguyên nhân thường gặp bao gồm vận động quá sức, khởi động không kỹ, tư thế không đúng, hoặc do các bệnh lý nền. Triệu chứng điển hình là đau nhức tại vị trí tổn thương, sưng tấy, hạn chế vận động.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Tổng quan bệnh căng cơ quá mức
Căng cơ hoặc cơ bắp bị co thắt là hiện tượng khi các nhóm cơ bị giãn căng quá mức, thậm chí có thể dẫn đến rách cơ. Nguyên nhân của tình trạng này thường do cơ bắp bị mệt mỏi, lạm dụng hoặc hoạt động không đúng cách. Tình trạng này có thể xảy ra với bất kỳ nhóm cơ nào nhưng thường gặp nhất ở cơ lưng dưới, cổ, vai và gân kheo.
Trong các trường hợp căng cơ nhẹ, cơ thường bị kéo ra khỏi vị trí ban đầu. Những trường hợp nghiêm trọng hơn có thể làm rách sợi cơ và thậm chí dẫn đến việc cơ bị rách hoàn toàn. Thông thường, khi bắp chân bị căng, có một số sợi cơ bị rách nhỏ nhưng phần lớn các mô cơ vẫn giữ nguyên trạng thái ban đầu.
2. Nguyên nhân gây bệnh
Tình trạng căng cơ quá mức xảy ra khi cơ bị kéo căng hoặc thậm chí đứt một cách đột ngột và bất ngờ; chủ yếu do chấn thương hoặc tổn thương khác. Nguyên nhân gây căng cơ quá mức là:
- Không khởi động đúng cách trước khi thực hiện các bài tập nặng.
- Độ đàn hồi của cơ kém.
- Hoạt động cơ thể quá mức dẫn đến mệt mỏi.
Nhiều người hiện nay lầm tưởng rằng, căng cơ quá mức xảy ra khi thực hiện các hoạt động mạnh hoặc quá sức. Tuy nhiên, theo một số tài liệu của Hoa Kỳ, căng cơ quá mức có thể xảy ra ngay cả khi đi bộ hoặc trong các tình huống như: trượt chân, nhảy, chạy, ném đồ vật, nâng vật nặng hoặc nâng đồ sai tư thế.
Vào mùa lạnh, căng cơ cấp tính xảy ra phổ biến hơn. Khi nhiệt độ giảm, cơ bắp thường cứng lại, do đó, mọi người cần phải làm nóng cơ thể trước khi vận động để ngăn chặn tình trạng căng cơ quá mức hoặc dãn cơ.
Tình trạng căng cơ quá mức kéo dài thường xuất phát từ việc thực hiện nhiều hoạt động lặp đi lặp lại. Chẳng hạn như:
- Tập luyện các môn thể thao như chèo thuyền, chơi tennis, gôn hay bóng chày.
- Giữ lưng và cổ ở tư thế không đúng trong thời gian dài như ngồi làm việc lâu.
- Tư thế đi, đứng hoặc ngồi không đúng cách.
3. Triệu chứng bệnh
Đau cơ hoặc căng cơ quá mức xảy ra khi các sợi cơ bị kéo dãn quá mức hoặc bị rách. Nguyên nhân thường do mệt mỏi, hoạt động quá sức hoặc sử dụng cơ không đúng cách. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến bất kỳ nhóm cơ nào nhưng hay gặp nhất ở cơ lưng dưới, cổ, vai và phía sau đùi.
Căng cơ quá mức có thể gây ra đau nhức và làm hạn chế khả năng vận động của nhóm cơ bị ảnh hưởng. Trong trường hợp căng cơ từ mức nhẹ đến trung bình, người bệnh có thể tự điều trị tại nhà bằng cách sử dụng túi đá, túi chườm nóng và thuốc chống viêm. Tuy nhiên, nếu căng cơ nghiêm trọng hoặc cơ bị rách, bệnh nhân có thể cần các phương pháp điều trị y tế chuyên sâu.
Các dấu hiệu căng cơ quá mức gồm có:
- Vùng cơ bị chấn thương có thể sưng, bầm tím hoặc đỏ.
- Đau ngay cả khi không vận động.
- Đau khi cố gắng vận động cơ hoặc khớp bị ảnh hưởng.
- Gân cơ trở nên yếu hơn.
- Khả năng vận động của cơ bị giảm sút.
Với những trường hợp căng cơ nhẹ, mặc dù có sự rách và kém linh hoạt, người bệnh vẫn có thể sử dụng cơ đó. Trong khi đó, các trường hợp nặng hơn, khi cơ bắp bị tổn thương nặng sẽ khiến người bệnh cảm thấy đau đớn tột cùng và khó khăn trong việc di chuyển.
Căng cơ từ nhẹ đến trung bình thường sẽ phục hồi sau vài tuần, trong khi những trường hợp nghiêm trọng có thể kéo dài hàng tháng.
4. Đối tượng có nguy cơ bị căng cơ
Chứng căng cơ quá mức có thể xảy ra với cả nam lẫn nữ. Khi không có bước khởi động trước khi tập luyện hoặc thực hiện bất kỳ hoạt động thể chất nào, nhiều người có thể bị căng cơ quá mức. Tình trạng này cũng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
5. Phòng ngừa bệnh căng cơ quá mức
Việc duy trì thói quen sinh hoạt tích cực có thể góp phần làm chậm lại quá trình căng cơ:
- Không nên giữ nguyên một tư thế trong thời gian quá dài: Hãy thường xuyên đi lại, nghỉ ngơi và thay đổi cách ngồi. Hãy lựa chọn ghế phù hợp với công việc hoặc hỗ trợ lưng đúng cách, có thể đặt gối phía sau để cảm thấy thoải mái hơn. Đảm bảo rằng đầu gối của mọi người ngang bằng với hông khi ngồi.
- Khi nâng vật nặng, hãy chú ý: giữ lưng thẳng, gập đầu gối và từ từ nâng chân lên. Đặt vật nặng sát cơ thể và không nên vừa nâng vừa quay hoặc ném cùng một lúc.
- Hãy cảnh giác với những vị trí có nguy cơ té ngã cao như cầu thang hoặc nơi có mặt sàn trơn, đảm bảo rằng sàn nhà luôn được giữ gìn sạch sẽ và gọn gàng.
- Đừng để cơ thể tăng cân không kiểm soát hoặc trở nên béo phì.
- Mang giày vừa vặn.
- Thực hiện các bài tập thể dục đều đặn sẽ giúp cơ bắp trở nên chắc khỏe. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phải tập luyện đúng phương pháp và kỹ thuật để tránh tình trạng căng cơ quá mức. Hãy nhớ khởi động kỹ trước khi bắt đầu buổi tập. Tương tự, sau khi hoàn thành buổi tập, mọi người nên thực hiện các bài thư giãn và vận động nhẹ nhàng để tránh tình trạng cơ bắp bị cứng. Nếu là người mới bắt đầu, hãy khởi đầu từ từ và tăng dần cường độ tập luyện.
- Hiểu biết về giới hạn của cơ thể là cực kỳ quan trọng. Khi cảm thấy có vật gì hoặc một nhiệm vụ nào đó vượt quá khả năng, hãy dừng lại ngay lập tức.
- Trong trường hợp bị chấn thương, bệnh nhân không nên chườm nóng hoặc thoa dầu, rượu lên vùng bị đau. Việc làm này sẽ khiến cho các dây chằng bị chai cứng và mất đi khả năng đàn hồi. Kết quả là chúng sẽ trở nên yếu hơn và dễ bị chấn thương lại khi có những chuyển động mạnh.
Thông thường, bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn chỉ sau 2-3 ngày điều trị nếu chỉ bị tổn thương nhẹ. Trong giai đoạn này, người bệnh có thể thực hiện các bài tập nhẹ (tương đương 50% khả năng) và tăng cường từ từ để giúp cơ thể thích nghi.
Nếu trường hợp là chấn thương nặng hoặc đã sơ cứu mà vẫn cảm thấy khó khăn khi hoạt động và cơn đau kéo dài trên 2 tuần, bệnh nhân nên tìm đến các bệnh viện chuyên khoa để được chữa trị sớm.
6. Các biện pháp chẩn đoán bệnh
Đầu tiên, bác sĩ cần tiến hành thu thập thông tin bệnh sử và thực hiện khám sức khỏe.
Chụp X-quang có thể được thực hiện để xác định xem người khám có bị gãy xương hay không.
Chụp MRI có thể được yêu cầu để phát hiện rách cơ hoặc tổn thương dây chằng nhưng trong nhiều trường hợp, điều này có thể không cần thiết do chẩn đoán lâm sàng thường rất rõ ràng.
7. Các biện pháp điều trị bệnh căng cơ quá mức
Khi gặp phải tình trạng căng cơ quá mức ở tay hoặc chân, việc đầu tiên người bị chấn thương nên làm là dừng lại ngay các hoạt động lao động và luyện tập. Tiếp theo, hãy chườm lạnh. Chườm lạnh rất có lợi cho các chấn thương cấp tính, giúp hạn chế lưu thông máu đến khu vực bị tổn thương, từ đó giảm tình trạng sưng viêm.
Khi chơi bóng đá, để xử lý tình trạng căng cơ quá mức, cách tốt nhất là chườm lạnh. Chúng ta có thể sử dụng khăn quấn quanh đá hoặc túi đá (tránh tiếp xúc trực tiếp với da) và chườm trong khoảng 10 đến 15 phút với thời gian nghỉ khoảng 1 giờ giữa các lần. Phương pháp này có thể lặp lại nhiều lần trong suốt cả ngày.
Trong những ngày đầu tiên (từ 1 đến 3 ngày) sau khi bị đau, người bị chấn thương có thể chườm lạnh.
- Lưu ý không chườm trong thời gian dài liên tục.
- Tránh chườm lạnh nếu người bị chấn thương có vấn đề về tuần hoàn hoặc da bị trầy xước.
- Nên ngừng các hoạt động thể thao và khi quay lại, hãy điều chỉnh lại sức lực, giảm bớt khối lượng tập luyện hoặc thử nghiệm một phương pháp tập luyện khác.
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây căng cơ quá mức, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Dùng thuốc: Thuốc giãn cơ, corticoid, kháng sinh hoặc kháng virus có thể được chỉ định để giảm đau, chống viêm, ức chế miễn dịch và điều trị nhiễm trùng.
- Vật lý trị liệu: Các bài tập kéo giãn, tăng cường sức cơ và các phương pháp trị liệu như siêu âm, nhiệt trị liệu, massage sẽ giúp thư giãn cơ, phục hồi chức năng và giảm đau.
- Phẫu thuật: Trong trường hợp rách cơ, gân hoặc mạch máu nghiêm trọng hoặc khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, phẫu thuật sẽ được cân nhắc để nối lại các mô bị tổn thương. Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ cần vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec chuyên cung cấp dịch vụ khám và điều trị cho những người mắc các bệnh lý liên quan đến cơ xương khớp như viêm khớp, thoái hóa, thoát vị, và đau nhức xương khớp.
Tại đây, bệnh viện áp dụng các phương pháp y học tiên tiến trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh cơ xương khớp, nhằm đạt hiệu quả tối ưu và giảm thiểu nguy cơ tái phát. Sự thành công của Vinmec đến từ việc sở hữu cơ sở vật chất hiện đại cùng với đội ngũ bác sĩ có tay nghề cao và dày dạn kinh nghiệm, đảm bảo mang lại kết quả điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
