Các tác nhân gây ung thư vòm họng đang ngày càng trở thành mối quan tâm lớn trong xã hội hiện nay. Được xem là một trong những loại ung thư phổ biến tại Đông Nam Á, ung thư vòm họng thường liên quan đến yếu tố môi trường, thói quen sinh hoạt không lành mạnh và yếu tố di truyền. Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp chúng ta chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe hiệu quả hơn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Ung Bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Các tác nhân gây ung thư vòm họng
1.1 Các tác nhân gây ung thư vòm họng trực tiếp
Trong cơ thể người, các gen lành phát triển thành gen đột biến, dẫn đến sự phát triển không kiểm soát được của tế bào. Các tế bào này lớn lên một cách bất thường và có thể xâm lấn các mô xung quanh, gây áp lực lên các cơ quan khác và cuối cùng có khả năng di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. Đối với ung thư vòm họng, điều này thường bắt đầu từ các tế bào vảy, loại tế bào bao phủ bề mặt trong của vòm họng.
1.2 Các yếu tố nguy cơ
1.2.1 Lạm dụng thuốc lá
Thuốc lá là một trong các tác nhân gây ung thư vòm họng chính. Khói thuốc chứa nhiều thành phần độc hại làm tăng nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là ở các nước Âu-Mỹ. Khi sử dụng thuốc lá trong thời gian dài, các chất độc hại tích tụ đủ lớn sẽ dẫn đến nguy cơ phát bệnh.
Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người hút thuốc lá trên 30 năm có nguy cơ mắc bệnh cao gấp ba lần so với những người không hút thuốc.
Do đó, những người đang có ý định hút thuốc nên suy nghĩ lại và từ bỏ ý định đó. Đối với những người đã nghiện thuốc, việc tìm cách cai nghiện sớm là rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như ung thư tại vòm họng.
1.2.2 Lạm dụng rượu bia
Rượu bia được xem là một trong các tác nhân gây ung thư vòm họng. Cồn chứa nhiều chất độc hại có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh. Đặc biệt, việc kết hợp uống rượu bia và hút thuốc lá sẽ làm nguy cơ này tăng lên gấp đôi. Vì vậy, những người nghiện rượu cần sớm tìm cách cai nghiện, đồng thời kết hợp từ bỏ cả thuốc lá và rượu bia để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh một cách hiệu quả.
1.2.3 Nhiễm virus papilloma (HPV 16 và HPV 18)
Human papillomavirus (HPV) là một nhóm virus có liên quan đến nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư vòm họng. Nguy cơ mắc bệnh gia tăng đáng kể khi vòm họng bị nhiễm virus HPV, đặc biệt là các chủng nguy hiểm như 16 và 18.
1.2.4 Nhiễm virus Epstein Barr
Virus Epstein-Barr (EBV) đã được phát hiện trong các tế bào ung thư vòm họng. Nguy cơ mắc bệnh thay đổi tùy thuộc vào chủng EBV mà người bệnh nhiễm. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm EBV cũng sẽ phát triển thành ung thư vòm họng, vì điều này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như cơ địa và môi trường sống.
1.2.5 Chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng
Thói quen ăn uống không lành mạnh cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Việc tiêu thụ nhiều thực phẩm chiên rán, chế biến sẵn, ướp muối hoặc lên men thường xuyên, không chỉ gây hại cho sức khỏe mà còn gia tăng rủi ro mắc bệnh.
Khi các chất này phản ứng với protein trong cơ thể sẽ tạo ra hợp chất nitrosamine, có khả năng gây tổn thương cấu trúc DNA của tế bào. Đặc biệt, những vị trí tiếp xúc nhiều với nitrosamine (như vùng cổ họng) dễ bị ảnh hưởng nhất.
Để phòng ngừa bệnh, mọi người nên cân đối chế độ ăn uống bằng cách bổ sung các thực phẩm từ thực vật như rau xanh, hoa quả và các món luộc.
1.2.6 Yếu tố di truyền
Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư vòm họng thường có nguy cơ cao hơn so với người bình thường. Do đó, nhóm đối tượng này cần chú trọng việc khám sức khỏe định kỳ để tầm soát ung thư, giúp phát hiện sớm và tăng cơ hội điều trị hiệu quả.
1.2.7 Các bệnh về máu bẩm sinh
Hội chứng rối loạn huyết học có thể làm tăng nguy cơ đột biến gen, dẫn đến sự hình thành các tế bào ung thư. Những người mắc các bệnh về máu như bạch cầu hoặc thiếu máu bất sản nên thường xuyên khám sức khỏe định kỳ để tầm soát nguy cơ ung thư và có biện pháp can thiệp kịp thời.
1.2.8 Rối loạn tiêu hóa bẩm sinh
Rối loạn tiêu hóa bẩm sinh có thể dẫn đến thiếu máu bất sản, kèm theo các biểu hiện như phát ban da và bất thường ở móng tay, móng chân. Do nguy cơ mắc bệnh từ khi còn trẻ rất cao, người bệnh cần chú ý khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện và xử lý kịp thời các dấu hiệu bất thường.
1.2.9 Môi trường sống bị ô nhiễm
Những người làm việc trong môi trường thường xuyên tiếp xúc với bụi gỗ, sơn hoặc hóa chất độc hại có nguy cơ mắc ung thư vòm họng cao hơn bình thường. Do đó, trong các đợt khám sức khỏe tại nơi làm việc, người lao động nên yêu cầu bổ sung xét nghiệm tầm soát phát hiện sớm và bảo vệ sức khỏe.
1.2.10 Quan hệ tình dục bằng miệng
Quan hệ tình dục bằng miệng có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm các virus gây bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), đặc biệt là virus HPV. Vì vậy, những người thường xuyên quan hệ bằng miệng nên định kỳ khám phụ khoa để kiểm tra và phát hiện sớm các bệnh STI. Để giảm nguy cơ lây nhiễm, các cặp đôi nên áp dụng biện pháp bảo vệ, chẳng hạn như sử dụng bao cao su trong quan hệ.
1.2.11 Giới tính
Nam giới có tỷ lệ mắc ung thư vòm họng cao gấp 4 lần so với nữ giới, chủ yếu do thói quen hút thuốc lá và tiêu thụ rượu bia phổ biến ở nam giới. Những thói quen này được xem là các yếu tố nguy cơ hàng đầu góp phần làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh.
1.2.12 Tuổi tác
Ung thư vòm họng thường có thời gian ủ bệnh kéo dài nhiều năm. Do đó, hầu hết các trường hợp mắc bệnh xuất hiện ở độ tuổi trung niên hoặc người cao tuổi, trong khi tỷ lệ mắc ở người trẻ tuổi thấp hơn đáng kể.
2. Các triệu chứng ung thư vòm họng
2.1 Các dấu hiệu quan trọng
Những dấu hiệu ung thư vòm họng quan trọng thường xuất hiện sớm, dễ nhận biết và phổ biến ở hầu hết bệnh nhân, bao gồm:
- Nhức đầu: Đau âm ỉ, lan tỏa và thường chỉ xảy ra ở một bên.
- Ù tai: Người bệnh thường cảm thấy ù tai một bên, âm thanh giống như tiếng ve kêu.
- Ngạt mũi: Ngạt mũi một bên, mức độ tăng dần theo thời gian và đôi khi có máu lẫn trong chất nhầy.
2.2 Các dấu hiệu khác
- Khó nuốt: Tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn khi khối u phát triển lớn dần, cản trở đường ăn uống.
- Khô rát cổ họng: Cảm giác khó chịu ở cổ họng, dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng của viêm họng mãn tính.
- Thay đổi giọng nói: Xảy ra khi khối u lan xuống gần dây thanh âm, mức độ thay đổi phụ thuộc vào sự phát triển của khối u.
- Ho kéo dài: Ho dai dẳng, không thuyên giảm dù đã sử dụng các loại thuốc cảm cúm thông thường.
- Chảy máu mũi: Chảy máu ở một bên mũi, đôi khi đi kèm chảy máu từ các khu vực khác.
- Nổi hạch ở cổ: Các hạch bạch huyết quanh cổ sưng lên, kích thước và mức độ đau tăng dần khi khối u phát triển.
3. Các biện pháp phòng ngừa
Hầu hết các tác nhân gây ung thư vòm họng đều khó kiểm soát. Tuy nhiên, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tối đa bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả như sau:
- Hạn chế rượu bia, thuốc lá và chất kích thích: Tránh sử dụng hoặc tiếp xúc với thuốc lá, bao gồm cả hút thuốc thụ động, cùng với các loại rượu bia và chất kích thích khác.
- Giảm tiêu thụ thực phẩm lên men: Hạn chế ăn các loại thực phẩm chứa nhiều nitrosamine như cá muối, dưa khú, nước mắm. Thay vào đó, nên áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau xanh và hoa quả tươi.
- Khám sức khỏe định kỳ để tầm soát ung thư: Đây là cách hiệu quả để phát hiện bệnh sớm, đặc biệt quan trọng với những người có nguy cơ cao như có tiền sử gia đình mắc bệnh, uống rượu bia thường xuyên hoặc hút thuốc lá.
Chính vì vậy, các bác sĩ khuyến nghị mọi người cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc tầm soát ung thư và duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ.
Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, gói tầm soát và phát hiện sớm ung thư vòm họng, hạ họng, thanh quản bao gồm:
- Đầy đủ các dịch vụ cần thiết để phát hiện sớm ung thư vòm họng.
- Phát hiện các bất thường tại khu vực vòm - hạ họng - thanh quản.
Khi đăng ký gói tầm soát này, khách hàng sẽ được kiểm tra toàn diện tai mũi họng bằng nội soi cứng hoặc mềm, kết hợp siêu âm phần mềm. Việc phát hiện bệnh sớm giúp nâng cao hiệu quả điều trị và tăng tỷ lệ sống cho bệnh nhân.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
XEM THÊM:
- 7 điểm cần lưu ý giúp phòng ngừa ung thư vòm họng
- Ung thư vòm họng ở nữ giới: Những điều cần biết
- Làm thế nào để phát hiện sớm ung thư vòm họng?
