Ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC) rất dễ di căn ở giai đoạn đầu của bệnh. Tuy nhiên, dạ dày là vị trí di căn không phổ biến ở ung thư phổi tế bào nhỏ và chỉ có một số ít trường hợp di căn loại này được báo cáo. Do đó, di căn dạ dày của ung thư phổi tế bào nhỏ chưa được mô tả một cách có hệ thống và dễ bị bỏ sót và chẩn đoán sai.
Bài viết được viết bởi ThS. BS Mai Viễn Phương - Trưởng đơn nguyên Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Tỷ lệ mắc ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC) đã tăng dần trong những năm gần đây. Khoảng 70% bệnh nhân đã phát triển di căn xa khi chẩn đoán. Gan, não, xương, tuyến thượng thận và hạch bạch huyết là những vị trí di căn phổ biến của căn bệnh này. Ngược lại, di căn ung thư phổi tế bào nhỏ vào dạ dày rất hiếm và các đặc điểm lâm sàng liên quan chưa được mô tả một cách có hệ thống, khiến nó dễ bị bỏ sót và chẩn đoán sai. Do đó, việc hiểu sâu sắc các đặc điểm lâm sàng của những căn bệnh này là điều cần thiết để chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân di căn dạ dày từ ung thư phổi tế bào nhỏ
Biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân di căn dạ dày từ ung thư phổi tế bào nhỏ không đặc hiệu. Bệnh nhân thường biểu hiện các triệu chứng tiêu hóa. Ví dụ, bệnh nhân trong trường hợp này báo cáo chủ yếu biểu hiện các triệu chứng đau bụng và đầy hơi.
Ngoài ra, có thể có các triệu chứng hô hấp. Các nghiên cứu trước đây đã báo cáo rằng các triệu chứng phát sinh từ di căn có xu hướng xuất hiện muộn hơn so với các triệu chứng phát sinh từ khối u nguyên phát. Ngược lại, trong trường hợp của chúng tôi, hai bệnh nhân đầu tiên biểu hiện các triệu chứng đường tiêu hóa nhưng không có triệu chứng hô hấp rõ ràng.
Do đó, khi di căn đường tiêu hóa xảy ra ở bệnh nhân ung thư phổi tế bào nhỏ, một số bệnh nhân sẽ biểu hiện các dấu hiệu và triệu chứng của hệ tiêu hóa đầu tiên trong khi không có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng hô hấp rõ ràng nào. Do đó, khi chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào nhỏ ở dạ dày, các bác sĩ lâm sàng nên xem xét liệu khối u có di căn từ các vị trí khác, đặc biệt là phổi hay không. Điều này sẽ làm giảm tỷ lệ chẩn đoán thiếu và chẩn đoán sai lâm sàng.
Thật vậy, di căn dạ dày ung thư phổi tế bào nhỏ thường được phát hiện đầu tiên qua nội soi dạ dày và được xác nhận thêm sau khi sinh thiết dạ dày. Do tỷ lệ di căn dạ dày ở ung thư phổi tế bào nhỏ thấp, nên có rất ít nghiên cứu được tiến hành về đặc điểm nội soi của nó.
Trong số đó có các báo cáo cho rằng vị trí phổ biến nhất của ung thư dạ dày di căn thường nằm ở niêm mạc và dưới niêm mạc, chủ yếu liên quan đến sự lan truyền qua máu hoặc bạch huyết của khối u nguyên phát qua dưới niêm mạc.
Vị trí thường gặp di căn trên dạ dày
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng di căn dạ dày của ung thư phổi tế bào nhỏ chủ yếu nằm ở thân dạ dày hoặc đáy dạ dày, và các biểu hiện vi thể chủ yếu là các tổn thương nhô lên ở niêm mạc hoặc dưới niêm mạc, có thể hình thành loét ở trung tâm, thường có kích thước từ 2-5 cm.
Tương tự như vậy, trong các trường hợp được báo cáo ở đây, vị trí tổn thương và các đặc điểm nội soi giống như những đặc điểm được mô tả ở trên đối với khối u dạ dày di căn, chủ yếu nằm ở các lớp niêm mạc và dưới niêm mạc của đáy và thân dạ dày, với các vết loét hình thành trên bề mặt.
Ngoài ra, di căn dạ dày từ ung thư phổi tế bào nhỏ thường biểu hiện dưới dạng một tổn thương duy nhất. Tuy nhiên, trong 1 số nghiên cứu, có thể một bệnh nhân bị nhiều tổn thương. Do đó, không thể phân biệt ung thư phổi tế bào nhỏ với các khối u khác chỉ bằng số lượng tổn thương.
Hình A: Biểu hiện dương tính của CD56; B: Biểu hiện dương tính của chromogranin A; C: Biểu hiện dương tính của yếu tố phiên mã tuyến giáp; D: Nhuộm miễn dịch mô hóa học hiển thị Ki-67 (80%) (độ phóng đại, × 200).A: Biểu hiện dương tính của CD56; B: Biểu hiện dương tính của chromogranin A; C: Biểu hiện dương tính của yếu tố phiên mã tuyến giáp; D: Nhuộm miễn dịch mô hóa học hiển thị Ki-67 (80%) (độ phóng đại, × 200).
Ung thư biểu mô tế bào nhỏ của dạ dày là một khối u thần kinh nội tiết
Thật vậy, ung thư biểu mô tế bào nhỏ của dạ dày là một khối u thần kinh nội tiết. Các khối u thần kinh nội tiết có thể bắt nguồn từ dạ dày. Trong số đó, các khối u thần kinh nội tiết dạ dày biệt hóa tốt có thể được phân loại thành ba loại. Loại I phổ biến nhất và loại III ít phổ biến hơn, nhưng nguyên nhân vẫn chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, các tác giả thấy rằng các đặc điểm nội soi của bệnh nhân trong các trường hợp bệnh lý này tương tự như các bệnh nhân loại III, với cả hai đều cho thấy các tổn thương riêng lẻ dưới dạng khối u, polyp và hố có đường kính lớn hơn 2 cm. Cơ chế sinh bệnh của khối u thần kinh nội tiết dạ dày loại III vẫn chưa rõ ràng. Do đó, các tác giả suy đoán rằng di căn dạ dày của ung thư phổi tế bào nhỏ về cơ bản là khối u thần kinh nội tiết dạ dày loại III. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để xác nhận phỏng đoán này. Sinh thiết mô và miễn dịch mô hóa học là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán di căn dạ dày từ ung thư phổi tế bào nhỏ.
Tài liệu tham khảo
1. Megyesfalvi Z, và cộng sự. The landscape of small cell lung cancer metastases: Organ specificity and timing. Thorac Cancer. 2021;12:914-923
2. Nakazawa K, Kurishima K, Tamura T, Kagohashi K, Ishikawa H, Satoh H, Hizawa N. Specific organ metastases and survival in small cell lung cancer. Oncol Lett. 2012;4:617-620
3. Yang S, He QY, Zhao QJ, Yang HT, Yang ZY, Che WY, Li HM, Wu HC. Gastric metastasis of small cell lung carcinoma: Three case reports and review of literature. World J Gastroenterol 2024; 30(31): 3717
