Những cơn ác mộng và nỗi kinh hoàng về đêm đều khiến con người thức giấc và vô cùng sợ hãi. Chúng thường xảy ra trong vài giờ đầu tiên sau khi chúng ta chìm vào giấc ngủ. Bài viết này sẽ cung cấp thêm thông tin chi tiết về loại ác mộng này.
1. Ác mộng ở người lớn
Ác mộng xuất hiện với những giấc mơ liên quan đến cảm giác tiêu cực, chẳng hạn như lo lắng hoặc sợ hãi. Những cơn ác mộng thỉnh thoảng xảy ra thường không có gì đáng lo ngại.
Mặc dù ác mộng có thể khá phổ biến đối với từng trường hợp cụ thể nhưng rối loạn ác mộng tương đối hiếm gặp. Rối loạn ác mộng có thể xảy ra khi những cơn ác mộng xuất hiện thường xuyên, gây các cảm giác tiêu cực cho người bệnh như lo lắng, gián đoạn giấc ngủ, gây khó khăn cho hoạt động ban ngày hoặc tạo ra cảm giác sợ hãi - ác mộng kinh hoàng khi ngủ của người bệnh.
2. Triệu chứng của ác mộng
Gặp ác mộng khi đang ngủ có thể xảy ra hiếm khi hoặc thường xuyên hơn, thậm chí vài lần trong một đêm. Các cảnh tượng này nhìn chung là ngắn gọn nhưng chúng khiến bạn thức giấc và khó ngủ trở lại. Cơn ác mộng có thể tác động và liên quan đến các vấn đề như:
- Giấc mơ của bạn có vẻ sống động, thực tế và rất khó chịu, thường trở nên đáng lo ngại hơn khi giấc mơ diễn ra.
- Nội dung sự việc trong mơ của bạn thường liên quan đến các mối đe dọa đối với sự an toàn hoặc sự sống còn nhưng cũng có thể là các chủ đề đáng lo ngại khác.
- Giấc mơ đánh thức bạn.
- Bạn sẽ có cảm giác luôn thấy sợ hãi, lo lắng, tức giận, buồn bã hoặc ghê tởm do hậu quả giấc mơ của bạn.
- Bạn cảm thấy đổ mồ hôi hoặc tim đập thình thịch khi ở trên giường.
- Bạn có thể nhận thức rõ ràng về những giấc mơ đã trải qua khi thức dậy và có thể nhớ lại các chi tiết của giấc mơ của bạn.
- Giấc mơ của bạn gây ra sự đau khổ khiến bạn không thể dễ dàng chìm vào giấc ngủ trở lại.
Ác mộng chỉ được coi như một chứng rối loạn nếu:
- Sự xuất hiện của các cơn ác mộng xảy ra thường xuyên.
- Bạn có tâm trạng đau khổ hoặc suy giảm nghiêm trọng trong ngày, chẳng hạn như lo lắng hoặc sợ hãi dai dẳng,...
- Các vấn đề về khả năng tập trung hoặc cần sử dụng trí nhớ, hoặc bạn không thể ngừng nghĩ về những hình ảnh trong giấc mơ của mình.
- Các vấn đề hoạt động xảy ra ở cơ quan, trường học hoặc trong các tình huống xã hội.
- Các vấn đề liên quan đến hành vi liên quan với giờ đi ngủ hoặc sợ bóng tối.
3. Nguyên nhân của ác mộng
Rối loạn ác mộng - rối loạn giấc ngủ liên quan đến những trải nghiệm không mong muốn xảy ra ở những thời điểm khác nhau của giấc ngủ. Ác mộng thường xảy ra trong giai đoạn ngủ hay còn được biết đến như giấc ngủ chuyển động mắt nhanh (REM). Nguyên nhân chính xác của những cơn ác mộng vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, ác mộng ở người lớn có thể được kích hoạt từ nhiều yếu tố.
- Căng thẳng hoặc lo lắng. Đôi khi, những căng thẳng bình thường trong cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như một vấn đề về công việc ở cơ quan hay ở ngoài xã hội cũng gây ra những cơn ác mộng. Hoặc có thể một sự thay đổi lớn trong cuộc đời, chẳng hạn như chuyển nhà hoặc cái chết của một người thân yêu, có thể có tác động tương tự đến trạng thái của người bệnh.
- Tổn thương. Ác mộng thường xảy ra sau một tai nạn, chấn thương, lạm dụng thể chất hoặc tình dục, hoặc các sự kiện đau thương khác. Vì thế, ác mộng rất dễ gặp ở những người bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý (PTSD).
- Thiếu ngủ. Những thay đổi trong thói quen hàng ngày khiến thời gian ngủ và thức giấc không đều hoặc làm gián đoạn hoặc giảm thời lượng ngủ có thể làm tăng nguy cơ gặp ác mộng. Hơn nữa, những cơn ác mộng gia tăng cũng có thể liên quan đến tình trạng mất ngủ.
- Thuốc. Một số loại thuốc - bao gồm cả thuốc chống trầm cảm, thuốc huyết áp, thuốc chẹn beta đều được sử dụng trong điều trị bệnh Parkinson hoặc giúp cai thuốc. Những loại thuốc kể trên đều có thể liên quan và gây ra ác mộng.
- Lạm dụng chất kích thích. Trong quá trình sử dụng hoặc đang thực hiện cai nghiện rượu và ma túy có thể gây ra ác mộng.
- Các rối loạn khác. Các cơn ác mộng có thể liên quan đến các vấn đề về tâm thần kinh như trầm cảm và các rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Hơn nữa, tình trạng ác mộng có thể xảy ra cùng với một số tình trạng bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh tim hoặc ung thư. Khi người bệnh mắc các chứng rối loạn khiến cho giấc ngủ không được đầy đủ cũng dẫn tới tình trạng gặp ác mộng.
- Sách và phim kinh dị. Đối với một số người, đọc những cuốn sách có chứa nội dung đáng sợ hoặc xem những bộ phim đáng sợ, đặc biệt là khi hoạt động này được thực hiện trước khi đi ngủ, có thể liên quan đến những cơn ác mộng.
4. Các yếu tố nguy cơ của ác mộng
Ác mộng có thể xảy ra phổ biến hơn khi các thành viên trong gia đình có tiền sử gặp ác mộng hoặc các chứng rối loạn giấc ngủ khi ngủ, chẳng hạn như hành động nói chuyện trong khi ngủ.
5. Các biến chứng của ác mộng
- Buồn ngủ quá mức vào ban ngày có thể khiến cho cơ thể cảm thấy khó khăn trong các hoạt động công việc và đời sống hàng ngày.
- Ảnh hưởng tâm trạng, chẳng hạn như xuất hiện tình trạng trầm cảm hoặc lo lắng do những giấc mơ tiếp tục làm phiền bạn.
- Suy nghĩ tiêu cực hoặc tự tử hoặc cố gắng tự tử có thể được xem như biến chứng nguy hiểm của ác mộng.
6. Chẩn đoán ác mộng
Ác mộng không thể được chẩn đoán thường xuyên bằng các xét nghiệm thông thường. Ác mộng chỉ được coi như một chứng rối loạn nếu những giấc mơ đó làm ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn, khiến bạn lo lắng hoặc khiến bạn không ngủ đủ giấc. Để chẩn đoán rối loạn ác mộng một cách chính xác thì bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh và các triệu chứng của bệnh.
- Xét nghiệm. Bạn có thể khám sức khỏe để xác định tình trạng nào có thể là nguyên nhân góp phần gây ra những ác mộng. Nếu những cơn ác mộng của bạn tái diễn thường xuyên, cho thấy sự lo lắng tiềm ẩn, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một chuyên gia sức khỏe tâm thần.
- Thảo luận về các triệu chứng. Rối loạn ác mộng thường được chẩn đoán dựa trên mô tả về trải nghiệm của bạn. Bác sĩ có thể hỏi về tiền sử gia đình của bạn về các vấn đề về giấc ngủ để có thêm thông tin về bệnh. Bác sĩ cũng có thể hỏi bạn hoặc đối tác của bạn để có thêm thông tin về các hành vi khi ngủ của bạn và thảo luận về khả năng mắc các chứng rối loạn giấc ngủ khác, nếu được chỉ định.
- Nghiên cứu giấc ngủ về đêm (polysomnography). Nếu giấc ngủ của bạn bị rối loạn ở mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện nghiên cứu về giấc ngủ qua đêm để giúp xác định xem những cơn ác mộng có liên quan đến chứng rối loạn giấc ngủ khác hay không. Bác sĩ sẽ sử dụng các cảm biến được đặt trên cơ thể bạn sẽ ghi lại và theo dõi sóng não, mức oxy trong máu, nhịp tim và nhịp thở, cũng như những chuyển động của mắt và chân khi bạn ngủ liên quan đến các dấu hiệu của ác mộng. Ngoài ra, bác sĩ có thể đặt máy quay video để ghi lại hành vi của bạn trong chu kỳ ngủ.
7. Điều trị ác mộng
Bạn không thực sự cần thiết phải điều trị ác mộng. Tuy nhiên, bạn có thể cần điều trị nếu những cơn ác mộng khiến bạn luôn cảm thấy đau khổ hoặc rối loạn giấc ngủ và cản trở hoạt động ban ngày của bạn.
Xác định chính xác nguyên nhân của chứng rối loạn ác mộng giúp xác định phương pháp điều trị thích hợp.
- Điều trị y tế. Nếu những cơn ác mộng có liên quan đến một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn thì việc điều trị là nhằm vào vấn đề ấy.
- Điều trị căng thẳng hoặc lo lắng. Nếu tình trạng sức khỏe tâm thần của bạn bị ảnh hưởng, chẳng hạn như căng thẳng hoặc lo lắng, bác sĩ có thể đề xuất các kỹ thuật giảm căng thẳng, tư vấn hoặc trị liệu với chuyên gia sức khỏe tâm thần.
- Liệu pháp tập dượt hình ảnh. Thường được sử dụng với những người gặp ác mộng do hậu quả của PTSD. Liệu pháp diễn tập hình ảnh bao gồm việc thay đổi kết thúc cơn ác mộng và kết thúc với trạng thái tỉnh táo để cơn ác mộng không còn đe dọa.
- Thuốc. Hiếm khi bạn được sử dụng thuốc để điều trị ác mộng. Tuy nhiên, bác sĩ có thể sử dụng thuốc có thể được khuyến nghị cho những cơn ác mộng nghiêm trọng liên quan đến PTSD.
8. Phong cách sống và các biện pháp khắc phục tình trạng ác mộng tại nhà
Thiết lập thói quen thư giãn và thực hiện đều đặn trước khi đi ngủ. Thiết lập thói quen đi ngủ nhất quán có vai trò khá quan trọng. Thực hiện các hoạt động này ở trạng thái yên tĩnh, nhẹ nhàng như đọc sách, giải câu đố, nghe nhạc nhẹ, hoặc ngâm mình trong bồn nước ấm - trước khi đi ngủ. Thực hiện trạng thái thiền, hít thở sâu hoặc các bài tập thư giãn cũng có thể hữu ích đối với tình trạng ác mộng. Đồng thời, tạo cho phòng ngủ sự thoải mái và yên tĩnh cho giấc ngủ để có thể có một giấc ngủ chất lượng nhất.
Bài viết tham khảo: webmd.com, mayoclinic.org
