Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chăm sóc và điều trị

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em xảy ra rất phổ biến. Đây là một dạng rối loạn tiêu hóa trong đó dịch vị axit từ dạ dày cùng với thực phẩm và chất lỏng khác, trào ngược lên thực quản. Nếu gia đình có trẻ em bị trào ngược dạ dày thì bố mẹ cần tìm hiểu rõ nguyên nhân và nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh để trẻ được điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của BS Lê Thu Phương - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. 

1. Nguyên nhân gây nên trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em

Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các nguyên nhân chính sau:

• Trong nhiều trường hợp, trẻ có dạ dày chưa phát triển hoàn chỉnh, thường nhỏ hơn, nằm ngang và cao hơn so với người lớn, dẫn đến tình trạng trào ngược thường xuyên.
• Sự kém ổn định của cơ vòng thực quản dưới cũng là một trong những nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ. Bình thường, cơ vòng này sẽ mở ra để thức ăn đi vào dạ dày và đóng lại để ngăn thức ăn trào ngược ra ngoài. Tuy nhiên ở trẻ nhỏ, cơ chế này thường chưa hoạt động ổn định, khiến thức ăn dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Do kết cấu của một số loại thức ăn dành cho trẻ nhỏ thường mềm và lỏng, chúng có thể dễ dàng trào ra ngoài qua các khe hở.
• Nhiều trẻ có thói quen nằm ngay sau khi ăn, điều này không chỉ gây hại cho dạ dày mà còn có thể dẫn đến trào ngược.
• Bên cạnh đó, trẻ em bị trào ngược dạ dày thực quản cũng có thể do các bệnh lý khác ảnh hưởng đến khả năng co bóp của dạ dày và hệ tiêu hóa như viêm ruột, nhiễm trùng hoặc dị ứng,... 

2. Dấu hiệu nhận biết trẻ em bị trào ngược dạ dày thực quản

Triệu chứng phổ biến nhất của trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em là ợ nóng, có thể kéo dài đến 2 giờ và thường nghiêm trọng hơn sau bữa ăn. Trẻ em bị trào ngược dạ dày cũng có thể gặp một số triệu chứng khác như:

• Trẻ thường nôn mửa sau khi ăn xong.
• Trong một số trường hợp, trẻ có thể bị nghẹn hoặc thở khò khè khi dịch trào ngược lên khí quản và phổi.
• Thường xuyên xuất hiện hiện tượng ợ hơi hoặc nấc cụt.
• Trẻ thường nôn thức ăn hoặc dịch vị chua lỏng, kéo dài ngay cả khi đã lớn hơn 12 tháng tuổi.
• Trẻ trở nên cáu kỉnh hoặc quấy khóc sau khi ăn.
• Thỉnh thoảng, trẻ cũng có thể chán ăn hoặc chỉ ăn với lượng ít.
• Trẻ không tăng cân, có thể gặp tình trạng suy dinh dưỡng hoặc thiếu máu mãn tính.
• Nếu trẻ lớn hơn, có thể cảm thấy đau vùng xương ức.

3. Biến chứng của trào ngược dạ dày thực quản mà trẻ có thể gặp phải

Nếu không được điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày thực quản có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như sau:

• Axit dạ dày tràn vào khí quản, phổi hoặc mũi gây ra các vấn đề hô hấp.
• Thực quản của trẻ có thể bị sưng tấy và cảm giác nóng rát.
• Xuất huyết thực quản.

4. Điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ như thế nào?

4.1 Điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi

Nếu trẻ em bị trào ngược dạ dày mà không gây ra biến chứng, việc điều trị có thể không cần thiết mà chỉ cần áp dụng theo các hướng dẫn sau:

• Tránh cho trẻ bú quá no trong một lần và nên tạm dừng giữa chừng để vỗ lưng giúp trẻ ợ hơi.
• Sau khi bú, giữ trẻ trong tư thế thẳng đứng khoảng 20-30 phút trước khi đặt trẻ nằm xuống.
• Làm đặc sữa theo công thức đặc biệt hoặc chọn loại sữa phù hợp cho trẻ em bị trào ngược dạ dày nếu không sử dụng sữa mẹ.
• Nếu nghi ngờ trẻ dị ứng với đạm sữa bò, hãy loại bỏ các sản phẩm sữa khỏi chế độ ăn của mẹ nếu trẻ đang bú mẹ.
• Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá.
• Nếu triệu chứng của trẻ không thuyên giảm, bác sĩ có thể cân nhắc việc sử dụng thuốc. 

4.2 Đối với trẻ trên 1 tuổi

• Tránh cho trẻ tiêu thụ các loại thực phẩm như caffeine, socola và bạc hà vì có thể làm tăng nguy cơ axit trào ngược lên thực quản.
• Tránh các loại thực phẩm và đồ uống có tính axit như nước ngọt có ga, nước cam và thực phẩm cay...
• Nâng cao phần đầu giường hoặc kê cao đầu khi trẻ ngủ, điều này có thể giúp giảm tình trạng ợ nóng vào ban đêm.
• Dạy trẻ không nên nằm xuống ngay sau khi ăn và đảm bảo khoảng cách 3 giờ giữa bữa ăn cuối và giờ đi ngủ.
• Ở trẻ em thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân có thể giúp giảm bớt tình trạng trào ngược.
• Ngoài ra, trẻ có thể cần được điều trị bằng thuốc hoặc các thủ thuật phẫu thuật để kiểm soát tình trạng trào ngược. 

Khi nhận thấy trẻ có các dấu hiệu bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

5. Khi nào nên đưa trẻ đến bác sĩ?

Khi trẻ xuất hiện một số dấu hiệu sau bố mẹ nên đưa đến cơ sở y tế để khám và điều trị sớm:  

• Chậm lớn, sụt cân.
• Nôn ói dữ dội, có các cơn co thắt bụng kéo dài.
• Nôn ra chất có màu vàng, xanh lá cây, nâu đậm hoặc có máu.
• Trẻ không chịu bú.
• Đại tiện có lẫn máu trong phân.
• Khó thở, da có màu tím tái và ho kéo dài.
• Quấy khóc dữ dội trong khi bú hoặc sau khi bú.
• Thường xuyên ợ nóng, ợ chua.
• Miệng trẻ có mùi hôi, chua.
• Trẻ có dấu hiệu mất nước.

Khi trẻ em bị trào ngược dạ dày thực quản, trẻ có thể gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày và khiến bố mẹ lo lắng. Phụ huynh cần phải theo dõi chặt chẽ tình trạng của trẻ và đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc không có dấu hiệu cải thiện.  

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.