Xét nghiệm elisa là một kỹ thuật được ứng dụng rộng rãi trong các ngành y học. Xét nghiệm miễn dịch elisa cũng là phương pháp xét nghiệm HIV cho độ chính xác rất cao nên được khá nhiều người lựa chọn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của ThS. BS Phạm Thị Hải Yến, chuyên khoa Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Xét nghiệm elisa HIV là gì?
Phương pháp xét nghiệm elisa (Enzyme-linked Immunosorbent assay) là phương pháp chủ yếu được áp dụng trong lĩnh vực miễn dịch học để phát hiện sự xuất hiện của kháng thể hoặc kháng nguyên trong một mẫu.
Xét nghiệm elisa HIV là phương pháp xét nghiệm phổ biến nhất, được sử dụng để chỉ ra sự hiện diện của HIV thông qua việc phát hiện kháng thể chống lại HIV. Khi kết quả của xét nghiệm sàng lọc HIV là dương tính, điều này chỉ ra rằng bệnh nhân đã nhiễm HIV.
Có tổng cộng 4 phương pháp xét nghiệm elisa:
- Xét nghiệm elisa trực tiếp (direct ELISA): Phương pháp này thường được sử dụng cho ELISA định tính và ít được sử dụng cho việc định lượng. Nó chỉ yêu cầu một lần ủ nên tiết kiệm thời gian và giảm thiểu việc kiểm soát các điều kiện trong quá trình thực hiện.
- Elisa gián tiếp (indirect ELISA): Phương pháp này có độ nhạy cao và sử dụng một loại kháng thể chứa enzyme để nhận biết nhiều kháng nguyên khác nhau.
- Elisa sandwich: Phương pháp này cũng có độ nhạy cao và giảm thiểu việc nhuộm màu nền cũng như các phản ứng không đặc hiệu bằng cách loại bỏ hầu hết các thành phần tạp.
- Xét nghiệm elisa cạnh tranh (competitive Elisa): Đây là phương pháp Elisa hiệu quả để định lượng các yếu tố hiện diện trong mẫu với lượng nhỏ.
2. Xét nghiệm elisa được thực hiện như thế nào?
Phương pháp xét nghiệm HIV Elisa được thực hiện một cách đơn giản bằng cách thu mẫu máu từ người nghi ngờ mắc HIV tại nhà hoặc tại bệnh viện. Mẫu máu sau đó được gửi đến phòng thí nghiệm để tiến hành phân tích.
Tại phòng thí nghiệm, kỹ thuật viên xét nghiệm sẽ thêm mẫu máu vào đĩa petri chứa kháng nguyên liên quan đến HIV. Tiếp theo, kỹ thuật viên sẽ tiến hành thêm một loại enzyme vào đĩa petri và theo dõi sự phản ứng giữa mẫu máu của người bệnh và kháng nguyên của enzyme. Nếu máu của người bệnh chứa kháng thể chống lại kháng nguyên, thì hai phân tử này sẽ kết hợp với nhau. Do đó, nếu người bệnh dương tính với HIV, giấy thử sẽ thay đổi màu sắc.
3. Thời điểm làm xét nghiệm HIV
3.1. Xét nghiệm sau 7 ngày có nguy cơ
Chẩn đoán sơ bộ HIV có thể thực hiện sau 7 ngày kể từ khi có nguy cơ. Phương pháp này vô cùng nhanh chóng, sử dụng hệ thống hoàn toàn tự động và sử dụng phản ứng chuỗi polymerase (PCR) hoặc NAT (khuếch đại Acid nucleic) để phát hiện số lượng virus cực nhỏ.
3.2. Xét nghiệm HIV sau 1 tháng
Xét nghiệm HIV sau 1 tháng rất hiệu quả và có thể phát hiện phần lớn những người đã nhiễm HIV trong khoảng từ 14-21 ngày. Phương pháp xét nghiệm elisa HIV dựa trên nguyên tắc rằng các kháng nguyên sẽ duy trì ở mức rất cao trong một vài tháng đầu tiên sau khi bị nhiễm HIV và suy giảm cùng với sự giảm tải lượng virus HIV, nhưng chúng sẽ không bao giờ biến mất.
3.3. Xét nghiệm tìm kháng thể HIV 1-2
Phương pháp này giúp phát hiện hơn 99% số người mới bị nhiễm HIV dương tính ở 6 tuần sau khi có nguy cơ.
3.4. Xét nghiệm HIV sau 3 tháng, 6 tháng
Đây là thời điểm tốt nhất để thực hiện xét nghiệm HIV chính xác, thường bằng phương pháp kiểm tra nhanh.
4. Trong Y học, xét nghiệm miễn dịch Elisa được áp dụng như thế nào?
4.1. Kiểm tra để sàng lọc ung thư, thử nghiệm thuốc và mang thai
Phương pháp elisa đã được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong lĩnh vực y học, elisa được sử dụng và áp dụng trong các thực hành lâm sàng để kiểm tra ung thư ở giai đoạn đầu, bao gồm ung thư vú và ung thư buồng trứng.
Elisa cũng được sử dụng để phát hiện các chất gây nghiện như cannabinoids, cocaine, thuốc phiện, và là phương pháp phổ biến để theo dõi nồng độ dược chất trong cơ thể của bệnh nhân trong quá trình điều trị.
Ngoài ra, xét nghiệm elisa cũng được áp dụng trong chẩn đoán của các bệnh như:
- HIV
- Lyme
- Thiếu máu ác tính
- Giang mai
- Tiêu chảy do rotavirus
- Sốt đốm
- Ung thư biểu mô tế bào vảy
- Nhiễm trùng Toxoplasmosis
- Virus Zika
- Virus varicella-zoster gây ra zona và thủy đậu
4.2. Phát hiện dị ứng với thực phẩm
Phương pháp xét nghiệm elisa được áp dụng trong ngành công nghiệp thực phẩm để phát hiện các chất gây dị ứng trong thực phẩm, sau đó cung cấp cảnh báo bằng cách dán nhãn trên bao bì sản phẩm.
Độ nhạy của ELISA cho phép phát hiện các chất gây dị ứng hoặc ô nhiễm trong thực phẩm ở mức rất thấp, trên 1 phần triệu (ppm). Phương pháp này cũng rất hiệu quả khi sử dụng để kiểm tra dầu, lòng trắng trứng hoặc sữa, các chất mà PCR không thể phát hiện được.
4.3. Phát hiện tiểu cầu trong huyết thanh
Việc phát hiện tiểu cầu trong huyết thanh đóng vai trò quan trọng trong việc xác định liệu bệnh nhân có mắc phải các rối loạn xuất huyết như giảm tiểu cầu tự phát hay lupus ban đỏ hệ thống hay không. ELISA là một phương pháp phát hiện tiểu cầu hiệu quả, tiết kiệm và không phức tạp. Ngoài ra, ELISA cung cấp thông tin đa dạng hơn so với các phương pháp xét nghiệm khác như xét nghiệm LCT hoặc PIFT.
4.4. Phát hiện kháng thể kháng virus/vi khuẩn
Việc sử dụng ELISA để phát hiện virus đã được triển khai tại nhiều quốc gia, đặc biệt là ở những nơi có tỷ lệ lây nhiễm cao và có thể dễ dàng tiếp cận các nhóm người có nguy cơ cao để tiến hành kiểm tra và đưa ra kết quả ngay lập tức. Điều này cho phép các chuyên gia y tế có thể thực hiện các biện pháp điều trị cần thiết và đáp ứng kịp thời đối với bệnh nhân.
Phương pháp xét nghiệm miễn dịch elisa được sử dụng phổ biến để tìm ra sự hiện diện của HIV. Vì thế, để được chẩn đoán rõ bệnh nhân nên đến các cơ sở y tế để được xét nghiệm và có phương hướng điều trị.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp Gói Khám, Sàng lọc các bệnh xã hội, nhằm hỗ trợ khách hàng phát hiện bệnh lý sớm và có phương pháp điều trị hiệu quả, nhằm ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
