Gãy xương mác là một loại chấn thương khá phổ biến, đặc biệt ở những người thường xuyên tham gia các hoạt động thể thao hoặc làm việc nặng. Xương mác, nằm ở cẳng chân, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và di chuyển. Cùng bài viết tìm hiểu chi tiết về tình trạng gãy xương mác, phương pháp điều trị và phục hồi sau gãy xương mác nhé!
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các Bác sĩ Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Nguyên nhân, triệu chứng gãy xương mác
1.1 Xương mác ở đâu?
Cẳng chân của chúng ta được cấu tạo bởi hai xương chính: xương chày và xương mác. Xương chày, với kích thước lớn hơn, chịu đựng phần lớn trọng lượng cơ thể. Trong khi đó, xương mác, nhỏ hơn và có hình dạng dài, không chỉ giúp phân tán áp lực lên xương chày mà còn góp phần tạo nên sự linh hoạt cho khớp cổ chân. Cả hai xương này trải dài song song với nhau, gắn vào khớp gối và khớp mắt cá chân.
Bởi xương mác chỉ chiếm 17% trọng lượng cơ thể và đóng vai trò phụ trợ, nên việc loại bỏ 2/3 phần trên của xương mác cũng không ảnh hưởng đáng kể đến chức năng vận động của chân. Chính kích thước nhỏ bé và cấu trúc mỏng manh đã khiến xương mác trở nên dễ bị tổn thương hơn các xương khác. Các chấn thương thường tác động lực quá lớn lên xương, vượt quá khả năng chịu lực của xương mác, dẫn đến tình trạng gãy xương mác.
1.2 Nguyên nhân gây ra
Tình trạng gãy xương mác thường xảy ra do những nguyên nhân sau:
- Tai nạn giao thông là nguyên nhân hàng đầu gây ra các trường hợp gãy xương nghiêm trọng do va chạm mạnh.
- Việc té ngã, đặc biệt từ trên cao xuống bề mặt cứng, là nguyên nhân phổ biến khiến vận động viên, người cao tuổi và trẻ em bị gãy xương.
- Các hoạt động xoắn như xoay vòng trong các môn thể thao mạo hiểm như trượt ván, trượt tuyết cũng tiềm ẩn nguy cơ gãy xương mác.
- Một số bệnh về xương, điển hình là viêm xương khớp, có thể làm suy yếu xương và tăng nguy cơ gãy xương mác.
1.3 Triệu chứng gãy xương mác
- Triệu chứng toàn thân: Bệnh nhân có thể bị sốc.
- Triệu chứng tại chỗ:
- Vùng xương bị gãy đau nhói.
- Chân bị gãy hoàn toàn mất khả năng vận động.
- Cẳng chân sưng nề, gây cảm giác đau nhức.
- Xuất hiện vết bầm tím ở vùng chân bị thương.
- Chân có cảm giác tê bì, ngứa ran.
- Các khớp và xương xung quanh vị trí gãy cũng bị đau nhức.
Trắc nghiệm: Gãy xương mác bao lâu thì lành?
Chiếm 17% trọng lượng cơ thể, xương mác có tác dụng hỗ trợ xương chày trong việc chia sẻ trọng lực của cơ thể. Vì có kích thước nhỏ, mảnh nên khi chấn thương xảy ra, xương mác thường là xương bị gãy. Vậy xương mác gãy bao lâu thì lành?
Nội dung trắc nghiệm được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I, Võ Khắc Khôi Nguyên , chuyên khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình , Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
2. Phương pháp điều trị gãy xương mác
2.1 Sơ cứu
- Nếu bệnh nhân không phải đối tượng chống chỉ định, bác sĩ có thể tiêm bắp một ống Promedol 0,02 hoặc Morphin 0,01 để giảm đau toàn thân. Ngoài ra, những người bị gãy xương mác cũng có thể uống thuốc giảm đau như Efferalgan Codein 0,50 hay Mofen.
- Để giảm đau tại chỗ, phương pháp phong bế gốc chi với 60ml dung dịch Novocain 0,25% sẽ được áp dụng.
- Để cố định xương mác, người ta sử dụng nẹp ê-ke gỗ hoặc hai nẹp tre đặt ở mặt trong và mặt ngoài cẳng chân, nẹp từ khoảng 1/3 trên đùi cho đến tận gót chân.
2.2 Điều trị bảo tồn
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết gãy, phương pháp điều trị gãy xương mác sẽ khác nhau.
- Một chấn thương mạnh như tai nạn giao thông hoặc ngã nặng có thể dẫn đến gãy xương hở (hay còn gọi là gãy xương phức tạp). Khi đó, xương bị vỡ và xuyên qua lớp da, tạo thành một vết thương hở lộ rõ xương. Để ngăn ngừa nhiễm trùng, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng kháng sinh và tiêm phòng uốn ván nếu cần thiết. Cuối cùng, vết thương sẽ được làm sạch, kiểm tra kỹ lưỡng và xương gãy sẽ được cố định bằng phẫu thuật.
- Xương bị gãy nhưng da vẫn nguyên vẹn, đây được gọi là gãy xương kín hoặc gãy đơn giản. Mục đích chính của việc điều trị là đưa các mảnh xương gãy về đúng vị trí ban đầu, giảm đau, tạo điều kiện cho xương tự liền lại, ngăn chặn các biến chứng có thể xảy ra và phục hồi chức năng cho chân. Đối với trường hợp gãy xương mác, việc bó bột là phương pháp điều trị thường được áp dụng. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng sẽ được hướng dẫn sử dụng nạng để di chuyển và có thể đeo nẹp cố định. Sau khi xương lành, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn các bài tập vật lý trị liệu như nâng chân, kéo căng xương để cải thiện chức năng các khớp và phục hồi khả năng vận động của chân.
3. Vị trí gãy bao lâu lành?
Ngay sau khi bị gãy xương mác, bệnh nhân sẽ được cố định bằng cách bó bột. Sau khoảng một tuần đến mười ngày, tình trạng sưng nề giảm đi đáng kể khiến lớp bột trở nên lỏng lẻo. Để đảm bảo bột vẫn giữ chắc, bác sĩ sẽ tiến hành quấn thêm bột kín vòng tròn hoặc thay thế hoàn toàn bằng lớp bột mới.
Trong suốt quá trình bó bột, bệnh nhân có thể tập luyện các động tác như nâng cao cẳng chân, khép và dạng chân. Sau khoảng ba tuần, người bệnh sẽ được khuyến khích tập đi bằng nạng và từ từ chống chân để phòng tránh tình trạng rối loạn dinh dưỡng.
Việc tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ cùng với khả năng liền xương nhanh của xương mác, bệnh nhân gãy xương mác sẽ hồi phục sau khoảng 8-10 tuần bó bột. Để đảm bảo quá trình phục hồi sau gãy xương mác diễn ra suôn sẻ, bệnh nhân cần đi khám định kỳ đúng theo lịch hẹn.
4. Phục hồi sau gãy xương mác
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vết thương, tuổi tác của người gãy xương, cách chăm sóc và phương pháp tập luyện mà thời gian lành lại của xương mác sẽ khác nhau. Để quá trình phục hồi sau gãy xương mác diễn ra nhanh chóng và hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ nghiêm túc các hướng dẫn sau:
- Vì việc bất động khớp trong thời gian dài khiến các cơ co ngắn, bao khớp co rút, sụn khớp mỏng đi và bao hoạt dịch tăng sản mỡ nên việc vận động khớp là rất cần thiết. Cử động khớp sẽ giúp dịch khớp lưu thông, nuôi dưỡng khớp và làm cho khớp hoạt động trơn tru hơn. Người bệnh nên bắt đầu tập luyện các bài tập co duỗi khớp nhẹ nhàng từ ngày thứ ba sau khi phẫu thuật hoặc tháo bột, mỗi lần tập 10 – 15 phút, ngày 4 – 6 lần, giữ động tác co duỗi trong 45 giây.
- Để phục hồi khả năng vận động nhanh chóng sau khi xương mác lành, bệnh nhân cần tập luyện các bài tập phục hồi sau gãy xương mác như tập căng cơ và co cơ.
- Để hỗ trợ việc tập đi khi xương chưa lành, người bệnh nên sử dụng nạng gỗ. Thay vì tì vào nách, thanh ngang trên nạng cần được đặt tựa vào lồng ngực. Khi đi, người bệnh cần giữ tư thế thẳng đứng, mắt nhìn thẳng về phía trước và không cúi xuống nhìn chân. Hai vai phải ngang bằng nhau và không được tỳ lên chân bị đau. Hai tay chống nạng cần giữ ngay ngắn, tạo thành một hình tam giác vững chắc cùng với hai mũi nạng và bàn chân lành. Khi xương gần liền, người bệnh có thể chuyển sang sử dụng gậy chống. Và cuối cùng, khi xương đã lành hoàn toàn và không còn cảm giác đau nhức ở vị trí gãy, người bệnh có thể bỏ gậy và tập đi như bình thường.
- Để luyện tập phục hồi sau gãy xương mác, người bệnh thường chườm nóng lên vị trí bị đau. Tuy nhiên, cần hết sức lưu ý không chườm lên các vị trí có đinh, nẹp vít hay vòng thép kim loại. Việc làm này có thể khiến các vật liệu kim loại nóng lên, gây tổn thương mô, làm hỏng tổ chức và dễ dẫn đến tình trạng viêm rò.
- Người bệnh gãy xương mác đang bó bột cần luyện tập các hoạt động hàng ngày như lên xuống cầu thang, ngồi xuống rồi đứng lên. Khi cơn đau giảm hẳn và không còn cảm giác cứng khớp, người bệnh có thể dừng bài tập này.
- Không dùng dầu cao, cồn, thuốc xoa bóp,... mà chỉ xoa nắn ổ gãy xương liền khớp bằng tay mới tránh được tình trạng xơ cứng khớp, vôi hóa cạnh khớp.
- Để giúp xương sau khi bị gãy liền lại nhanh chóng, người bệnh có thể sử dụng thêm các sản phẩm hỗ trợ nhằm tăng cường khả năng tái tạo tế bào xương.
- Một chế độ ăn uống cân đối, giàu dinh dưỡng, đủ protein và calo, kết hợp với việc bổ sung vitamin D, canxi và kẽm sẽ giúp cơ thể phục hồi xương và tăng cường sức khỏe.
- Nếu cần thiết, người bệnh có thể sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm trong quá trình phục hồi sau gãy xương mác.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
