Butorphanol là một loại thuốc cho tác động lên não bộ của con người giúp làm giảm cảm giác đau. Tuy nhiên, đây không phải là một loại thuốc giảm đau được sử dụng phổ biến. Vậy cơ chế tác dụng của thuốc Butorphanol và công dụng thuốc Butorphanol là gì?
1. Thuốc Butorphanol là gì?
Butorphanol là một loại thuốc giảm đau chứa chất có khả năng gây nghiện tương tự như morphine.
2. Cơ chế tác dụng thuốc Butorphanol
Cơ chế tác dụng thuốc Butorphanol là tác động trực tiếp lên các vùng nhất định của não bộ, giúp cơ thể giảm đau.
Loại thuốc giảm đau có chất gây nghiện này làm giảm tác dụng của các thuốc giảm đau gây nghiện khác, gây ra hội chứng cai thuốc ở những trường hợp phụ thuộc thuốc giảm đau gây nghiện. Do đó, những bệnh nhân đang sử dụng các thuốc giảm đau gây nghiện ở liều cao hoặc sử dụng lâu dài thì không nên sử dụng cùng với thuốc Butorphanol.
3. Công dụng thuốc Butorphanol
Butorphanol được chỉ định để điều trị các cơn đau từ vừa đến nặng, bao gồm đau sau phẫu thuật, đau cơ, đau nhức đầu và đau nửa đầu.
4. Các dạng bào chế của thuốc Butorphanol
Butorphanol có các dạng bào chế như sau:
- Dạng thuốc xịt mũi
- Butorphanol dạng tiêm (tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch)
5. Hướng dẫn sử dụng thuốc Butorphanol
Đối với Butorphanol dạng xịt, bệnh nhân cần làm sạch mũi thật nhẹ nhàng trước khi xịt thuốc. Thực hiện xịt mũi theo hướng dẫn của bác sĩ/dược sĩ, cần nắm rõ quy trình lắp đặt vòi phun trước khi sử dụng, nếu vòi phun không được sử dụng trong 48 giờ thì cần lắp lại vòi phun một lần nữa trước khi xịt thuốc.
Mỗi lần phun một bên mũi hoặc phun theo chỉ định của bác sĩ, sau 60 – 90 phút nhưng cảm giác đau không giảm, bác sĩ sẽ hướng dẫn bệnh nhân phun lần thứ hai với bên mũi còn lại. Một số trường hợp người bệnh cần thực hiện 2 lần xịt/1 lỗ mũi cùng một lúc, khi đó bệnh nhân cần nằm xuống ngay do có thể bị chóng mặt, choáng váng khi dùng liều cao.
Butorphanol dạng tiêm có thể tự tiêm tại nhà theo hướng dẫn, tuy nhiên tuyệt đối không được tự tiêm butorphanol khi bản thân người bệnh và người nhà không nắm rõ cách tiêm, cách loại bỏ kim tiêm và cách loại bỏ các dụng cụ đã qua sử dụng
Liều lượng của thuốc Butorphanol được chỉ định dựa trên tình trạng sức khỏe và khả năng đáp ứng của người bệnh, không tự ý tăng liều so với chỉ dẫn của bác sĩ. Thuốc đạt hiệu quả cao nhất khi dùng thuốc vào thời điểm vừa xuất hiện các dấu hiệu của cơn đau, nếu đợi cho đến khi cơn đau trở nên tồi tệ mới sử dụng thì thuốc có thể không hiệu quả.
6. Liều dùng của thuốc Butorphanol
6.1 Liều dùng Butorphanol đối với người lớn
Butorphanol dùng trong gây mê:
- Trước mổ: khởi đầu với liều 2mg tiêm bắp ở thời điểm 60-90 phút trước khi phẫu thuật.
- Cân bằng quá trình gây mê: Khởi đầu bằng liều 2mg tiêm tĩnh mạch ngay trước quá trình gây mê và/hoặc gia tăng từ 0.5 - 1 mg trong khi gây mê.
Butorphanol dùng trong chuyển dạ: khởi đầu với liều 1-2mg tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp một lần, lặp lại mỗi 4 giờ để gia tăng công dụng giảm đau (nếu cần).
Butorphanol giảm đau thông thường: khởi đầu với liều 1mg tiêm tĩnh mạch một lần, tùy mức độ nghiêm trọng của cơn đau mà điều chỉnh liều trong khoảng 0.5-2 mg.
6.2 Liều dùng butorphanol đối với trẻ em
Hiện nay chưa có nghiên cứu cụ thể về công dụng Butorphanol và liều lượng của thuốc đối với trẻ em. Vì vậy, các bác sĩ thường sẽ cân nhắc giữa tác dụng thuốc Butorphanol và nguy cơ có thể xảy ra khi sử dụng cho trẻ em.
7. Tác dụng phụ của thuốc Butorphanol
Butorphanol có thể gây tụt huyết áp, đặc biệt trong giờ đầu sau khi sử dụng, gây chóng mặt, choáng váng, có thể ngất xỉu. Vì vậy người bệnh cần ngồi hoặc nằm xuống ngay sau khi sử dụng thuốc dù với bất kỳ đường dùng nào.
Butorphanol có thể gây ra hội chứng ngưng thuốc khi sử dụng thường xuyên trong thời gian dài hoặc dùng với liều lượng cao. Các triệu chứng của hội chứng ngưng thuốc gồm: bồn chồn, chảy nước mũi, chảy nước mắt, khó ngủ, đau bụng, đau cơ, buồn nôn, nôn, thở nhanh, nhịp tim nhanh... xuất hiện khi bệnh nhân đột nhiên ngừng sử dụng thuốc. Để phòng ngừa tình trạng này, bác sĩ sẽ chỉ định giảm liều thuốc dần dần trước khi dừng hẳn. Vì vậy khi sử dụng thuốc, bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý ngưng thuốc, tăng giảm liều mà không tham khảo ý kiến bác sĩ.
Tuy ít gặp nhưng bệnh nhân có thể mắc chứng nghiện thuốc.
Khi dùng thuốc trong thời gian dài, thuốc có thể không còn tác dụng như ban đầu (cơn đau vẫn tiếp diễn hoặc trở nên trầm trọng hơn), khi đó cần báo ngay với bác sĩ để điều chỉnh liều.
8. Lưu ý khi sử dụng Butorphanol
- Không nên uống rượu bia, hút thuốc lá hay sử dụng các chất kích thích trong thời gian dùng thuốc.
- Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Không tùy ý tăng/giảm liều lượng thuốc.
- Đặc biệt lưu ý khi dùng thuốc nếu bệnh nhân đang hoặc đã từng sử dụng ma túy.
- Butorphanol dạng xịt mũi có thể gây buồn ngủ, chóng mặt, ngất xỉu, đặc biệt thường xảy ra là trong thời gian đầu sau khi sử dụng thuốc.
- Khi vô tình sử dụng quá liều cần gọi cấp cứu ngay lập tức hoặc đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ
- Trường hợp quên một liều thì cần nhanh chóng bổ sung càng sớm càng tốt, tuy nhiên thời điểm nhớ ra quá gần với thời điểm sử dụng liều kế tiếp thì có thể bỏ qua và sử dụng liều tiếp theo bình thường. Không tự ý tăng liều lên gấp đôi.
- Thuốc Butorphanol được bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ánh sáng trực tiếp, không để thuốc trong nhà tắm hoặc trong ngăn đá tủ lạnh, để xa tầm tay của trẻ em.
