Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Văn Sáng - Bác sĩ Da liễu - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Bệnh phong, bệnh cùi hay bệnh Hansen ,ngày trước từng được xem là một loại bệnh nan y không có thuốc chữa và ảnh hưởng đến tâm lý, tinh thần vì bị xã hội kỳ thị, lẫn sức khỏe của bệnh nhân, vì những biến chứng của bệnh gây biến dạng tay chân, mất khả năng lao động. Tuy nhiên, ngày nay đã có thuốc điều trị khỏi bệnh và phát hiện bệnh sớm, điều trị sớm thì không để lại di chứng.
1. Bệnh phong cùi là gì?
Bệnh phong là một loại bệnh nhiễm khuẩn, nhưng tiến triễn mãn tính do vi khuẩn Hansen ( Mycobacterium Leprae) gây ra. Bệnh thường có biểu hiện lâm sàng chủ yếu ở da là nổi dát da trắng, đỏ và tổn thương các dây thần kinh gây mất cảm giác ở da và tay chân...
Bệnh phong cùi gây ra tình trạng viêm loét da và tổn thương thần kinh, yếu cơ. Nếu bệnh nhân không được điều trị đúng cách, biến chứng nghiêm trọng sẽ xảy ra như biến dạng cơ thể, thậm chí là tàn tật.
Phong cùi là một trong những căn bệnh đã tồn tại từ rất lâu trong lịch sử loài người. Theo một số tài liệu tham khảo bằng văn bản đầu tiên, bệnh phong đã xuất hiện lần đầu tiên từ khoảng năm 600 trước Công nguyên. Hiện nay, phong cùi đã đi đến và phát triển ở nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia nằm ở khu vực khí hậu nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới.
2. Những triệu chứng thường gặp của bệnh phong cùi
Khi nhiễm khuẩn Mycobacterium Leprae và bị bệnh phong cùi, bệnh nhân sẽ có những triệu chứng rất rõ nét như:
- Nổi dát, mảng, cục màu trắng, màu đỏ hay nâu ở trên da.
- Tổn thương dây thần kinh ngoại vi gây mất cảm giác ở vùng da thương tổn. gây yếu cơ, yếu tay chân. Liệt tay chân
- Các biến chứng thứ phát hay gặp là : Loét lỗ đáo lòng bàn chân. Cò rụt biến dạng ngón tay, ngón chân do bị tiêu xương .
- Mắt thỏ: Mắt bị hở, không nhắm kín được.
3. Bệnh phong cùi có lây không?
Bệnh phong cùi có lây không là câu hỏi chung của rất nhiều người khi nhận thức về tầm nguy hiểm của loại bệnh này. Và rất không may mắn, câu trả lời là có. Bệnh phong có lây, nhưng lây rất chậm và ít lây.
Vi khuẩn gây bệnh phong tồn tại chủ yếu trong dịch tiết của đường hô hấp trên như mũi, họng và dịch tiết ở vết thương da. Vì vậy, bệnh có thể lây lan theo 2 kiểu sau.
3.1. Lây truyền qua đường hô hấp
Đối với những người mắc bệnh phong cùi nhưng chưa được điều trị, mỗi ngày, trung bình người này có thể giải phóng khoảng 100 triệu trực khuẩn phong ra ngoài thông qua đường thở và xuất tiết qua dịch tiết ở mũi họng.
Khi ra môi trường bên ngoài, vi khuẩn phong lại có thể tồn tại khá lâu, thậm chí có thể lên đến 1 – 2 tuần. Đặc biệt, môi trường càng tối ẩm, hoạt động của chủng vi khuẩn này càng mạnh. Do đó, việc tiếp xúc hay ở trong khu vực của người mắc bệnh phong lâu ngày sẽ khiến nguy cơ lây bệnh cực kì cao.
3.2. Lây truyền qua đường tiếp xúc
Bên cạnh lây nhiễm thông qua đường hô hấp, trực khuẩn phong cũng có thể lây lan qua đường tiếp xúc trực tiếp. Những người sử dụng chung vật dụng cá nhân như quần áo, khăn tắm, bát đũa... hoặc tiếp xúc trực tiếp với người bệnh phong đều có nguy cơ lây nhiễm cao.
Tuy nhiên, vi khuẩn gây bệnh phong có tốc độ tăng trưởng rất chậm. Thời gian ủ bệnh trung bình của bệnh là 5 năm, hay thậm chí, một số trường hợp, các triệu chứng của bệnh không xuất hiện trong 20 năm sau khi nhiễm khuẩn. Ngoài ra, bệnh phong cũng rất khó lây và tỷ lệ lây nhiễm rất thấp.
4. Những biến chứng nghiêm trọng đến từ bệnh phong cùi
Việc chẩn đoán cũng như điều trị chậm trễ có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng đối với bệnh nhân. Chúng có thể bao gồm:
- Biến dạng các tay chân của cơ thể.
- Rụng tóc, đặc biệt là vùng lông mi và lông mày.
- Yếu cơ, tổn thương dây thần kinh vĩnh viễn ở tay và chân, thậm chỉ tay chân tàn tật, liệt hoàn toàn.
- Nghẹt mũi mãn tính, chảy máu cam thường xuyên và bị xẹp vách ngăn mũi.
- Viêm mống mắt., không nắm mắt kín được.
- Bệnh tăng nhãn áp – một loại bệnh lý ở mắt gây tổn thương dây thần kinh thị giác, thậm chí khiến bệnh nhân mù lòa.
5. Bệnh phong cùi có thể điều trị không?
Bệnh phong từng được xem là một trong tứ chứng nan y và đã khiến nhiều thời đại phải chấp nhận sự phát triển mạnh mẽ của nó. Tuy nhiên, đến năm 1941, khi người Mỹ bắt đầu ứng dụng đa hóa trị liệu ( Phối hợp nhiều loại thuốc trong liệu trình ) vào điều trị y khoa, bệnh phong đã được kiểm soát một cách tối ưu, cắt đứt nhanh chóng nguồn lây và mở ra xu hướng mới để loại trừ phong cùi trên toàn cầu.
Ở Việt Nam, bệnh phong cùi đã được loại trừ từ năm 2000 vì tỷ lệ lưu hành dưới 1/1000 tổng dân số. Có thể thấy, việc điều trị bệnh đã không còn là vấn đề to lớn nhờ có công nghệ đa hóa trị liệu kết hợp vật lý trị liệu, giúp chữa khỏi bệnh, chống sự tàn phế và hạn chế tối đa sự lây lan của bệnh.
Ngoài phương pháp điều trị bằng đa hóa trị liệu, thuốc cũng là một phương pháp phổ biến được áp dụng để điều trị các thể phong nhẹ. Liệu trình thuốc có thể kéo dài từ 6 – 12 tháng tùy theo thể trạng mỗi người. Hiện nay, các loại thuốc chữa bệnh phong cùi thường được cấp miễn phí cho bệnh nhân và phổ biến nhất là các loại kháng sinh như Rifamicin, Clofazimin, Dapsone.
6. Phòng ngừa bệnh phong cùi như thế nào?
Mặc dù tỷ lệ lây nhiễm bệnh hiện nay là rất thấp, nhưng để đảm bảo an toàn, bạn cần có ý thức phòng ngừa bệnh. Hãy thực hiện một số lời khuyên dưới đây:
- Không sử dụng chung chén đũa hoặc đồ dùng cá nhân của người bị bệnh.
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với dịch mũi, nước bọt... của bệnh nhân. Nếu như tiếp xúc, cần phải sử dụng các chất sát khuẩn để rửa da ngay.
- Rửa tay sạch sẽ trước và sau khi tiếp xúc / chăm sóc người bệnh.
- Không được để các vùng da bị trầy xước phơi nhiễm trước khu vực của bệnh nhân.
Như vậy, vấn đề bệnh phong cùi có lây không đã được bài viết giải đáp một cách cụ thể, cùng với đó là phương pháp điều trị - phòng tránh bệnh. Bạn cần thực hiện một cách nghiêm túc để hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm cho bản thân và gia đình.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm bệnh tật, từ đó có kế hoạch điều trị đạt kết quả tối ưu. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các gói Khám sức khỏe tổng quát phù hợp với từng độ tuổi, giới tính và nhu cầu riêng của quý khách hàng với chính sách giá hợp lý, bao gồm:
- Gói khám sức khỏe tổng quát kim cương
- Gói khám sức khỏe tổng quát Vip
- Gói khám sức khỏe tổng quát đặc biệt
- Gói khám sức khỏe tổng quát toàn diện
- Gói khám sức khỏe tổng quát tiêu chuẩn
Kết quả khám của người bệnh sẽ được trả về tận nhà. Sau khi nhận được kết quả khám sức khỏe tổng quát, nếu phát hiện các bệnh lý cần khám và điều trị chuyên sâu, Quý khách có thể sử dụng dịch vụ từ các chuyên khoa khác ngay tại Bệnh viện với chất lượng điều trị và dịch vụ khách hàng vượt trội.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
