Áp-xe gan do amip và biến chứng thường gặp

Áp xe gan do amip là bệnh phổ biến và gây biến chứng nguy hiểm. Biến chứng áp xe gan do amip nếu không được xử trí điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Áp xe gan do amip là tình trạng tổn thương bên trong tổ chức gan do amip gây ra. Amip là một loại nguyên sinh vật đơn bào thường gây bệnh ở niêm mạc đại tràng, ruột và thông qua đường này đi vào các cơ quan khác như gan để gây thương tổn là khối áp xe.

Áp xe gan do amip là khối chứa dịch mủ, có kích thước to hoặc nhỏ, có thể có một hoặc nhiều ổ dịch mủ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Áp xe gan do amip có nhiều thể, trong đó có 2 thể chính là thể điển hình (chiếm tỷ lệ 2⁄3) và không điển hình. Tùy vào mỗi giai đoạn, triệu chứng của bệnh sẽ khác nhau.

2.1 Áp xe gan do amip thể điển hình

Triệu chứng áp xe gan do amip thể điển hình:

• Sốt: Người bệnh có thể sốt nhẹ từ 37,5 độ C đến sốt cao 40 độ C. Đây là triệu chứng thường gặp và xuất hiện đầu tiên.
• Đau vùng gan và hạ sườn phải: Người bệnh có thể đau từ mức độ nhẹ như đau tức, đau nhói đến nặng.
• Đau gan, gan to: Khi gan tăng kích thước (khoảng 3 - 4cm), ấn vào vùng dưới sườn phải có thể thấy đau.
• Mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, sụt cân, phù chân (mu bàn chân, phù mức độ nhẹ), tràn dịch màng phổi, cổ trướng.

2.2 Áp xe gan do amip thể không điển hình

Triệu chứng áp xe gan do amip thể không điển hình:

• Thể không sốt: Người bệnh có thể sốt hoàn toàn không có triệu chứng sốt hoặc chỉ sốt trong vài ngày, sau đó hết hẳn; sau sốt người bệnh thấy đau vùng hạ sườn phải, sụt cân nhanh.
• Thể sốt kéo dài: Người bệnh có thể sốt kéo dài liên tục hoặc ngắt quãng. Không đau gan, gan không to.
• Thể vàng da: Khối áp xe đè vào đường mật và gây ra triệu chứng vàng da, dẫn đến chẩn đoán nhầm với áp xe đường mật, ung thư đường mật, ung thư gan.
• Thể suy gan: Khối áp xe có kích thước quá to nên phá hủy một nửa tổ chức gan, gây phù cổ trướng, rối loạn chức năng gan, dẫn đến hôn mê gan, thậm chí có thể gây tử vong.
• Thể áp xe gan trái: Thể này rất khó chẩn đoán, nếu vỡ khối áp xe có thể gây tràn dịch mủ vào màng tim.
• Thể phổi màng phổi: Thể này cũng rất khó chẩn đoán hoặc chẩn đoán nhầm với phổi màng phổi. Khối áp xe gan xâm lấn đến màng phổi và gây ra phản ứng.
• Thể tràn dịch màng ngoài tim: Thể này gây ra các triệu chứng của bệnh tim, do đó thường bị chẩn đoán nhầm là bệnh tràn dịch màng ngoài tim.
• Thể giả ung thư gan: Gan to và cứng (triệu chứng của ung thư gan), người bệnh sụt cân nhanh.

Áp xe gan do amip có thể dẫn đến những biến nguy hiểm như:

• Vỡ vào màng phổi và phổi: Khối áp xe nằm ở đỉnh của gan, bên phải, khi vỡ có thể làm thủng cơ hoành, vỡ thẳng vào phổi, tràn dịch mủ vào màng phổi và phổi.
• Vỡ vào màng ngoài tim: Khi vỡ, khối áp xe gây ra các triệu chứng tương tự như ép tim hoặc suy tim. Bệnh nhân nếu không được cấp cứu kịp thời có thể tử vong.
• Vỡ vào ổ bụng: Khối áp xe gan vỡ vào ổ bụng và gây viêm phúc mạc toàn thể. Bệnh nhân có thể bị sốc nhiễm khuẩn và đối mặt với nguy cơ tử vong cao nếu không được cấp cứu kịp thời.
• Vỡ vào ống tiêu hoá: Khối áp xe vỡ vào dạ dày, đại tràng, khiến người bệnh nôn hoặc đại tiện ra mủ hoặc máu kéo dài.
• Các biến chứng ít gặp khác như bội nhiễm áp xe, nung mủ kéo dài, khối áp xe vỡ hoặc rò mủ vào thành bụng.

Điều trị áp xe gan do amip bao gồm một hoặc kết hợp nhiều phương pháp sau:

• Điều trị nội khoa: Một số loại thuốc thường dùng thuộc nhóm imidazole như metronidazole hoặc tinidazole.
• Chọc hút khối áp xe: Dưới hướng dẫn của máy siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính, người bệnh được rửa sạch mủ trong khối áp xe, sau đó, bơm thuốc vào khối áp xe để tiêu diệt amip gây bệnh.
• Điều trị ngoại khoa: Phẫu thuật chỉ áp dụng đối với các trường hợp khối áp xe gan có kích thước quá lớn không thể chọc hút, hoặc thất bại trong điều trị nội khoa.

Tùy vào kích thước, vị trí và số lượng ổ áp xe, mức độ gan bị tổn thương, giai đoạn bệnh, tình trạng bệnh nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và kết quả điều trị sẽ khác nhau.

Amip là nguyên sinh vật đơn bào gây bệnh ở người, phát triển mạnh ở môi trường khí hậu nhiệt đới. Để phòng ngừa bệnh do amip gây ra nói chung, trong đó có áp xe gan, cần phải:

• Rửa tay, vệ sinh sạch sẽ trước khi ăn uống.
• Rửa sạch rau củ quả trước khi ăn, chế biến.
• Uống nước sạch, đã đun sôi.
• Không ăn thức ăn chưa được nấu chín, hoặc để lâu, không che đậy bên ngoài.
• Thường xuyên vệ sinh, dọn dẹp nơi ở, sinh hoạt, làm việc.
• Nếu bị chứng lỵ do amip đại tràng nên thăm khám và điều trị triệt để, tránh để amip đi vào gan gây áp xe và tổn thương gan.

Áp xe gan do amip là bệnh nguy hiểm vì có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng khi vỡ khối áp xe.