Hướng dẫn chi tiết bổ sung vitamin D cho trẻ sơ sinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Lê Thị Hồng Anh - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Vitamin D dành cho trẻ sơ sinh có thể bổ sung thông qua sữa mẹ và các loại sữa khác. Ngoài ra, phơi nắng cũng giúp cơ thể trẻ tự sản sinh ra một lượng vitamin D để bù đắp cho sự thiếu hụt.

Vitamin D đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển của xương và răng. Thiếu vitamin D dễ dẫn đến chứng còi xương, suy dinh dưỡng, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp và tiểu đường type 1 ở trẻ em. Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC), chỉ có 1 trong 5 trẻ sơ sinh uống sữa công thức và 1 trong 20 trẻ bú sữa mẹ được bổ sung đầy đủ vitamin D trong chế độ ăn uống hàng ngày theo khuyến cáo.

Năm 2008, Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ đã đề xuất tăng gấp đôi lượng khuyến nghị vitamin D dành cho trẻ sơ sinh và trẻ em từ 200 lên đến 400 đơn vị quốc tế (IU) mỗi ngày. Tuy nhiên, theo ước tính của CDC, chỉ có từ 5 - 13% trẻ sơ sinh bú sữa mẹ và 20 - 37% các trẻ uống sữa công thức đáp ứng mức nhu cầu theo khuyến cáo mới.

Trên thực tế, việc bổ sung vitamin D cho trẻ sơ sinh thường không được các bậc phụ huynh quan tâm chú trọng, ngay cả với các bé bú mẹ hoàn toàn. Nếu chỉ dùng sữa mẹ, nguy cơ trẻ sơ sinh bị thiếu hụt vitamin D là rất cao. Do đó, cần bổ sung vitamin D cho trẻ em từ nhiều nguồn khác nhau.

Nguồn vitamin D cho trẻ sơ sinh là từ sữa mẹ và sữa công thức. Tuy nhiên, trong sữa mẹ và một số sữa công thức không có đủ nhu cầu vitamin D cho trẻ. Vì vậy, trẻ sơ sinh, đặc biệt là các bé bú sữa mẹ hoàn toàn cần bổ sung vitamin D liên tục cho đến tuổi ăn dặm. Trong thời gian bé ăn dặm, vitamin D sẽ được cung cấp thêm thông qua các loại thực phẩm như nước trái cây, sữa chua, phô mai, ngũ cốc, đậu phụ... Nếu vẫn không thể đảm bảo cung cấp đủ lượng vitamin cần thiết cho trẻ, bác sĩ có thể cân nhắc do trẻ dùng các loại tổng hợp hoặc dạng thuốc nhỏ giọt chứa vitamin D.

Mặt khác, cơ thể con người cũng có khả năng tự sản sinh ra vitamin D khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, cụ thể là tia cực tím B (UBV). Mặc dù vậy, trẻ em dưới 6 tháng tuổi nên mặc thêm quần áo bảo vệ, tránh phơi nắng quá lâu và nên dùng kem chống nắng khi ra ngoài để phòng tránh nguy cơ bị bỏng, vì giai đoạn này da của bé còn non và rất nhạy cảm với tác động nhiệt.

Việc bổ sung bao nhiêu vitamin D cho trẻ sơ sinh phụ thuộc vào chế độ cho bé bú sữa mẹ, uống sữa pha theo công thức hay uống các loại sữa khác như sữa bò, sữa dê, cụ thể như sau:

• Nếu người mẹ đang cho con bú hoặc chỉ cho con bú một phần, hãy bổ sung cho con 400 đơn vị vitamin D quốc tế (400 IU) mỗi ngày, bắt đầu ngay sau khi sinh. Sau đó, tiếp tục cho bé uống vitamin D cho đến giai đoạn cai sữa. Từ lúc này, nên bổ sung cho bé khoảng 1 lít sữa công thức mỗi ngày hoặc sữa bò nguyên chất (với các bé sau 12 tháng tuổi).
• Nếu trẻ đang uống loại sữa có tăng cường vitamin D nhưng không thể dùng đủ 1 lít mỗi ngày, phụ huynh nên bổ sung cho bé 400 IU vitamin D dạng lỏng đều đặn ngày, bắt đầu trong vài ngày đầu sau khi sinh. Sau đó tiếp tục bổ sung vitamin D cho trẻ sơ sinh đến khi trẻ có thể uống được khoảng 1 lít sữa mỗi ngày.

Trong trường hợp phải sử dụng vitamin D dạng lỏng (thuốc nhỏ giọt), hãy dùng theo đúng chỉ định của bác sĩ. Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, tránh vượt quá liều lượng khuyến nghị. Nếu thắc mắc về nhu cầu bổ sung vitamin D cho trẻ và nguồn cung cấp vitamin phù hợp, cha mẹ nên tham khảo thêm ý kiến ​​chuyên môn từ bác sĩ.

Mặc dù vitamin D là dưỡng chất quan trọng trong suốt quá trình phát triển của trẻ sơ sinh, nhưng trẻ chỉ nên được bổ sung một lượng vừa phải với nhu cầu hàng ngày. Nếu lạm dụng quá nhiều, có nguy cơ trẻ sẽ bị ngộ độc vitamin D, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như:

• Tăng canxi máu, bé bỏ bú mẹ, hay nôn trớ không rõ nguyên nhân. Nghiêm trọng hơn, bé có thể bị vôi hóa mạch máu, sỏi thận, tổn thương hệ tim mạch.
• Dấu hiệu mệt mỏi, suy kiệt cơ thể, không chịu vận động, chơi đùa.

Khi nhận thấy những triệu chứng này, phụ huynh cần nghĩ đến nguyên nhân do quá liều bổ sung vitamin D cho trẻ sơ sinh và đưa trẻ đến gặp bác sĩ.

Đối với việc cung cấp loại vitamin này cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã ban hành những khuyến nghị sau đây:

• Không được bổ sung hơn 400 IU vitamin D mỗi ngày cho trẻ sơ sinh.
• Lưu giữ lại tờ thông tin hướng dẫn sử dụng các sản phẩm bổ sung cho trẻ để phụ huynh hoặc người chăm sóc trẻ có thể thực hiện phân cấp liều đúng theo hướng dẫn.
• Chỉ sử dụng loại ống nhỏ giọt phân liều đi kèm với sản phẩm và được sản xuất riêng cho sản phẩm. Không sử dụng ống nhỏ giọt từ một sản phẩm khác hoặc dùng cho mục đích khác.
• Hãy chắc chắn rằng ống nhỏ giọt được đánh dấu phân liều sao cho các đơn vị đo lường to rõ và dễ hiểu. Đảm bảo rằng các đơn vị đo này tương ứng với các đơn vị đo được đề cập trong hướng dẫn và trong đơn thuốc của bác sĩ.
• Nếu không thể xác định rõ liều lượng cần lấy, hãy nhờ bác sĩ hoặc dược sĩ hướng dẫn kỹ càng.
• Nếu trẻ đã có một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng hoặc đã dùng sữa công thức trong một thời gian, hãy trình bày với bác sĩ trước khi quyết định sử dụng sản phẩm bổ sung vitamin D cho trẻ sơ sinh.
• Trong mọi trường hợp, phụ huynh cần tuyệt đối tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ và hướng dẫn dùng thuốc từ nhà sản xuất.

Bên cạnh đó, trong thời kỳ mang thai, tốt nhất sản phụ cũng nên bổ sung đủ lượng vitamin D cần thiết để ngăn ngừa tình trạng em bé sinh ra có lượng vitamin D trong cơ thể quá thấp. Nếu bạn vẫn đang mơ hồ chưa hiểu rõ nên bổ sung vitamin D cho bé như thế nào là hợp lý thì có thể đến xin lời khuyên, tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng tại các cơ sở y tế uy tín.

Bên cạnh vitamin D, trẻ cần cung cấp đủ lượng kẽm nguyên tố/ngày để trẻ ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn. Kẽm đóng vai trò tác động đến hầu hết các quá trình sinh học diễn ra trong cơ thể, đặc biệt là quá trình phân giải tổng hợp axit nucleic, protein... Các cơ quan trong cơ thể khi thiếu kẽm có thể dẫn đến một số bệnh lý như rối loạn thần kinh, dễ sinh cáu gắt,... Vì vậy cha mẹ cần tìm hiểu về Vai trò của kẽm và hướng dẫn bổ sung kẽm hợp lý cho bé.

Ngoài kẽm, cha mẹ cũng cần bổ sung cho trẻ các vitamin và khoáng chất quan trọng khác như lysine, crom, vitamin nhóm B,... giúp con ăn ngon, có hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt.

Hãy thường xuyên truy cập website Vinmec.com và cập nhật những thông tin hữu ích để chăm sóc cho bé và cả gia đình nhé.

Bài viết tham khảo nguồn: Mayoclinic.com, Webmd.com, Whattoexpect.com