Sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi - Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú, Bác sĩ chuyên khoa I Trịnh Lê Hồng Minh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính là một trong những phương pháp lấy bệnh phẩm, để chẩn đoán tế bào học trước khi đưa ra quyết định phương pháp điều trị phù hợp.

Sinh thiết cột sống là một trong những lựa chọn cần thiết cung cấp thông tin quan trọng trong chẩn đoán xác định cũng như chẩn đoán phân biệt các trường hợp tổn thương cột sống phức tạp. Xét nghiệm giải phẫu bệnh đối với bệnh phẩm sinh thiết không chỉ cho phép chẩn đoán phân loại bệnh mà còn cung cấp thông tin để xếp loại u xương ác tính. Ngoài ra, kết quả cấy vi khuẩn làm kháng sinh đồ giúp ích cho quá trình lựa chọn kháng sinh phù hợp trong viêm cột sống đĩa đệm.

Sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính được thực hiện tại trung tâm chẩn đoán hình ảnh, dụng cụ đơn giản và kỹ thuật không quá phức tạp, đem lại an toàn và hiệu quả cao cho người bệnh.

Chỉ định sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính được chỉ định trong những trường hợp sau:

• Chẩn đoán phân biệt xẹp đốt sống lành tính hay do nguyên nhân ác tính
• Khẳng định loại trừ di căn cột sống ở bệnh nhân ung thư đã xác định vị trí nguyên phát phục vụ trong mục đích đánh giá giai đoạn ung thư
• Hỗ trợ tìm u nguyên phát trong trường hợp di căn cột sống mà chưa tìm được vị trí u nguyên phát dựa trên kết quả giải phẫu bệnh thường quy và hóa mô miễn dịch
• Phân độ u nguyên phát ở cột sống.
• Đánh giá u tái phát tại chỗ sau điều trị.
• Đánh giá đáp ứng của tổn thương ác tính ở cột sống với hóa trị liệu hay xạ trị.
• Phân tích tổn thương viêm nhiễm ở cột sống: khẳng định chẩn đoán, định danh vi khuẩn, và làm kháng sinh đồ,...

Chống chỉ định tuyệt đối

• Thời gian đông máu kéo dài (INR>1,5).
• Giảm số lượng tiểu cầu trong máu (<50.000/mm3 ).

Chống chỉ định tương đối

• Nghi ngờ tổn thương nguồn gốc mạch máu ở các đốt sống ngực, u máu thân đốt sống do sinh thiết có thể gây chảy máu ngoài màng cứng chèn ép tủy lưng.
• Tổn thương gây chèn ép tủy có chỉ định phẫu thuật giải ép.
• Nhiễm trùng phần mềm quanh vị trí cần sinh thiết, đặc biệt trong các trường hợp tổn thương đốt sống không liên quan tới tổn thương nhiễm trùng phần mềm đó. Những vị trí khó tiếp cận được: tổn thương ở thân đốt sống C1, tổn thương mỏm nha,...
• Bệnh nhân có bệnh lý tim mạch và hô hấp có nguy cơ cao khi nằm sấp.
• Tổn thương không xác định được trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính.
• Bệnh nhân có thai.

Người thực hiện sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính là bác sĩ chuyên khoa, bác sĩ phụ, kỹ thuật viên điện quan, điều dưỡng và bác sĩ, kỹ thuật viên gây mê. Ngoài ra cần chuẩn bị một số phương tiện bao gồm:

• Máy chụp cắt lớp vi tính
• Phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh, máy in phim
• Thuốc gây tê tại chỗ
• Thuốc gây tê toàn thân
• Thuốc đối quang i-ốt tan trong nước
• Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc
• Các vật tư y tế như: bơm tiêm, nước cất hoặc nước muối sinh lý, găng tay, áo, mũ, khẩu trang phẫu thuật, bông, gạc, băng dính phẫu thuật, kim sinh thiết chuyên dụng,...

Đối với người bệnh, bác sĩ sẽ giải thích về mục đích của thủ thuật, các bước tiến hành để bệnh nhân có thể dễ dàng phối hợp với bác sĩ.

• Đặt bệnh nhân nằm và đặt máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, SpO2, điện tâm đồ,...
• Đặt người bệnh lên bàn chụp cắt lớp vi tính
• Đặt đường truyền tĩnh mạch
• Chụp hình định vị cột sống, dán lá kim tiêm định vị lên vị trí cần sinh thiết.
• Chụp cắt lớp vi tính qua vị trí cần sinh thiết. Dựa vào hình ảnh cắt lớp vi tính, xác định hướng, đường, góc, độ sâu sau đó đánh dấu trên da.
• Trải săng có lỗ lên vị trí cần sinh thiết, sát trùng.
• Gây tê tại chỗ theo từng lớp
• Chọc kim sinh thiết theo đường chọc dự kiến, chụp cắt lớp vi tính xác định đường đi và vị trí của kim chọc.
• Khi kim chọc vào đúng vị trí tổn thương, tiến hành cắt mảnh bệnh phẩm
• Rút kim, lấy bệnh phẩm bên trong kim và cố định
• Băng vị trí chọc
• Chụp cắt lớp vi tính kiểm tra

Những biến chứng có thể gặp trong sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính như:

• Chảy máu vị trí chọc kim: tiến hành băng ép vị trí chọc
• Tụ máu phần mềm cạnh vị trí chọc kim: theo dõi bệnh nhân
• Chọc vào các cơ quan, cấu trúc nguy hiểm: xử trí theo từng trường hợp cụ thể.
• Nhiễm trùng vị tại vị trí chọc kim

Tóm lại, sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính là một trong những lựa chọn cần thiết giúp cung cấp thông tin quan trọng trong chẩn đoán xác định, hay chẩn đoán phân biệt các tổn thương cột sống phức tạp. Hiện nay, sinh thiết cột sống dưới cắt lớp vi tính đang được thực hiện tại các trung tâm chẩn đoán hình ảnh lớn, với dụng cụ và kỹ thuật thực hiện không phức tạo, đem lại an toàn và hiệu quả cao cho người bệnh.