Ung thư gan có di truyền không là câu hỏi mà không ít bệnh nhân đặt ra, đặc biệt trong bối cảnh bệnh đang trở nên khá phổ biến ở Việt Nam. Tuy nhiên, rất ít người biết rằng ngoài yếu tố di truyền, còn rất nhiều yếu tố khác cần phải được quan tâm khi tìm hiểu về căn bệnh này. Cùng tìm hiểu thông tin chi tiết trong bài viết này nhé.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Công nghệ cao Vinmec.
1. Vấn đề về đột biến gen và ung thư gan
Các biến đổi trong ADN (đột biến gen) là nguyên nhân khởi phát ung thư. Những thay đổi này có thể kích hoạt các gen sinh ung thư hoặc làm mất đi chức năng của các gen ức chế khối u.
Quá trình phát triển và phân chia của tế bào gan có khả năng bị chi phối bởi sự đột biến ở các gen liên quan. Do đó, người bệnh cần hiểu rõ về các loại gen ức chế khối u và phân biệt với các gen gây ung thư.
- Những gen hỗ trợ tế bào ung thư phát triển, phân chia và sống sót trước sự tấn công của hệ miễn dịch được gọi là gen gây ung thư.
- Những gen ức chế khối u có nhiệm vụ kiểm soát sự phân chia tế bào, sửa chữa các sai sót trong ADN và đảm bảo tế bào chết đúng lúc.
Để một tế bào trở thành ung thư thường cần xảy ra nhiều sự thay đổi khác nhau ở gen.
Ung thư gan là một bệnh lý xảy ra khi các tế bào ung thư phát triển và lan rộng trong lá gan. Quá trình này bắt đầu khi các tế bào gan mang các đoạn ADN hoặc gen bị đột biến, dẫn đến sự tăng trưởng không kiểm soát ảnh hưởng đến chức năng của các tế bào gan và những tế bào xung quanh.
Khi mắc ung thư gan, chức năng của cơ quan này sẽ bị suy giảm. Ở giai đoạn đầu, đa số bệnh nhân hầu như không có triệu chứng rõ ràng, khiến việc nhận diện bệnh qua các dấu hiệu bên ngoài trở nên khó khăn.
Ung thư gan là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam, đứng thứ tư trong số các loại ung thư hay gặp. Bệnh thường xảy ra ở người lớn tuổi, nhất là những người trong độ tuổi từ 50 đến 60. Trong đó, nam giới có tỷ lệ mắc ung thư gan cao hơn nữ giới khoảng 7 đến 8 lần.
Tuy nhiên, vấn đề ung thư gan có di truyền không vẫn cần được cân nhắc kỹ lưỡng vì nhiều yếu tố cả bên trong lẫn bên ngoài.
2. Ung thư gan có di truyền không?
Ung thư gan dù thường không được xem là một bệnh có yếu tố di truyền rõ ràng. Tuy nhiên, nếu gia đình có nhiều người mắc bệnh, đặc biệt là ung thư gan thì đáp án cho câu hỏi ung thư gan có di truyền không là có nhưng ở mức độ rất thấp.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ung thư gan có thể do ba loại gen di truyền chính gây ra, bao gồm APC, HNF1A và AXIN2.
- Gen APC (đa polyp dị thường): Nằm trên nhiễm sắc thể số 5, gen này có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quá trình tế bào bao gồm cả chức năng ức chế khối u và sự phát triển của tế bào.
- Gen HNF1A (yếu tố tế bào gan 1 homeobox A): Nằm trên nhiễm sắc thể 12, gen này xuất hiện chủ yếu trong các tuyến tụy và gan và có nhiệm vụ điều khiển các gen liên quan đến sự phát triển của gan, đồng thời ức chế sự phân chia tế bào mất kiểm soát.
- Gen AXIN2 (hay protein giống Axin hoặc protein ức chế trục 2): Trong quá trình phát triển của các khối u ác tính, gen này đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sự ổn định của beta-catenin trong đường tín hiệu Wnt.
Ngoài sử dụng quá nhiều rượu, nhiễm virus viêm gan B (HBV) và viêm gan C (HCV) cũng là những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư gan. Mặc dù HBV và HCV có thể lây truyền từ mẹ sang con qua đường máu nhưng lại không được truyền qua gen, điều này đồng nghĩa với việc trẻ nhỏ có nguy cơ nhiễm trùng cao nếu người mẹ đã mắc bệnh trước khi sinh.
Giống như nhiều loại ung thư khác, ung thư gan ít mang tính di truyền. Tuy nhiên, mặc dù yếu tố di truyền không phải là yếu tố chính gây ra ung thư gan nhưng việc nghiên cứu các yếu tố gen di truyền liên quan đến bệnh này vẫn rất quan trọng đối với những người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan. Hiểu được vấn đề này sẽ giúp chúng ta có sự chuẩn bị các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Mối liên quan di truyền từ các thành viên trong gia đình có quan hệ huyết thống chỉ chiếm khoảng 10% các ca ung thư gan. Khi ung thư gan xuất hiện sau tuổi 50, khả năng do di truyền rất ít.
So với những người không có mối quan hệ huyết thống, nguy cơ mắc ung thư gan ở những người có quan hệ huyết thống với người bệnh là cao hơn. Một phần nhỏ yếu tố giới tính của người bệnh cũng ảnh hưởng đến việc ung thư gan có di truyền không.
3. Các nguyên nhân khác gây ung thư gan
Xơ gan là nền tảng của ung thư gan trong khoảng 80% trường hợp, với các yếu tố nguy cơ phổ biến như viêm gan B, viêm gan C và tiêu thụ rượu quá mức. Trong đó, viêm gan C là nguyên nhân chủ yếu gây ung thư gan.
Tuy nhiên, viêm gan B thường là yếu tố chủ yếu gây ung thư gan tại các quốc gia châu Á như Việt Nam. Nếu người bệnh bị nhiễm đồng thời hai loại virus này, nguy cơ mắc ung thư gan sẽ gia tăng đáng kể, nhất là đối với những người có thói quen nghiện rượu nặng.
Xét nghiệm và tiêm vacxin phòng viêm gan B có thể giúp ngăn ngừa nguyên nhân thường gặp này.
Ngoài ra, ung thư gan cũng phát sinh từ các nguyên nhân khác như nhiễm độc aflatoxin có nguồn gốc từ nấm hoặc do xơ gan gây ra bởi sự tích tụ hoặc ứ đọng sắt trong cơ thể. Các yếu tố nguy cơ khác như hút thuốc lá và béo phì cũng làm gia tăng khả năng mắc ung thư gan.
4. Phòng ngừa ung thư gan
Bên cạnh các xét nghiệm và tiêm vacxin, mọi người có thể thực hiện thêm các biện pháp sau để ngăn ngừa ung thư gan:
- Hạn chế rượu bia
- Xây dựng chế độ ăn nhiều rau củ quả
- Hạn chế tiếp xúc với chất gây ô nhiễm môi trường như aflatoxin
- Giảm cân nếu đang thừa cân hoặc béo phì
- Tầm soát sức khỏe định kỳ.
Như vậy bài viết trên cũng đã giải đáp thắc mắc ung thư gan có di truyền không. Mặc dù ung thư gan không có yếu tố di truyền rõ rệt, khả năng di truyền vẫn không thể hoàn toàn bị bác bỏ. Vì vậy, việc kiểm tra sức khỏe và tầm soát ung thư gan định kỳ ít nhất một lần mỗi năm là rất cần thiết, ngay cả khi cơ thể không xuất hiện triệu chứng bất thường. Điều này giúp phát hiện và phòng ngừa bệnh kịp thời, vì sức khỏe luôn tiềm ẩn những rủi ro khó lường.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
