Ung thư da là một loại ung thư khá phổ biến, có thể phát triển bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm gen di truyền và môi trường. Bệnh ung thư da được chia thành nhiều loại với mức độ nghiêm trọng khác nhau. Việc thực hiện sớm các biện pháp phòng ngừa có thể giúp bạn đẩy lùi được các nguy cơ dẫn đến căn bệnh này.
1.Các loại ung thư da phổ biến nhất
Ung thư da được phân loại dựa trên loại tế bào da bị ảnh hưởng trên cơ thể bạn. Các loại ung thư da phổ biến nhất, bao gồm:
1.1 Ung thư biểu mô tế bào sừng
Đây là loại ung thư da thường gặp nhất và có thể được chia thành 2 loại nhỏ sau:
- Ung thư biểu mô tế bào đáy, chiếm tỷ lệ lớn (khoảng 80%) các trường hợp ung thư da. Nó có xu hướng ảnh hưởng chủ yếu đến các tế bào đáy nằm ở lớp ngoài cùng của da, hay còn được gọi là lớp biểu bì. Nhìn chung, ung thư biểu mô tế bào đáy thường ít gây nguy hiểm nhất cho tính mạng người bệnh.
- Ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), thường bắt đầu xuất hiện trong các tế bào vảy và được tìm thấy trong lớp biểu bì ngay trên các tế bào đáy của da. Nhìn chung, ung thư da tế bào đáy và tế bào vảy có nhiều khả năng phát triển ở những vị trí thường xuyên tiếp xúc với tia UV của ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như cổ và đầu. Mặc dù các loại ung thư da này có thể lây lan sang các bộ phận khác trên cơ thể, nhưng chúng hiếm khi xảy ra, đặc biệt nếu được phát hiện và điều trị sớm.
1.2 Ung thư tế bào hắc tố
Là một loại ung thư da ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng và nguy hiểm hơn so với các loại khác. Ung thư tế bào hắc tố có nhiều khả năng lây lan sang các vùng khác trên cơ thể nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
1.3 Các loại ung thư da khác ít gặp hơn
Các loại ung thư da khác bao gồm:
- Ung thư biểu mô tế bào Merkel
- U lympho tế bào T ở da
- Dermatofibrosarcoma protuberans (DFSP)
- Ung thư biểu mô tuyến bã
2. Di truyền có liên quan như thế nào đến bệnh ung thư da?
Nhiều người băn khoăn rằng liệu bệnh ung thư da có di truyền không? Mặc dù chúng ta biết rằng việc tiếp xúc với tia cực tím (UV) từ mặt trời hoặc giường tắm nắng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư da, nhưng dường như gen di truyền hoặc tiền sử gia đình cũng có thể là một yếu tố làm phát triển căn bệnh này.
Theo các nhà nghiên cứu cho biết, có khoảng 10% các trường hợp được chẩn đoán mắc ung thư tế bào hắc tố đều có một thành viên trong gia đình từng bị bệnh ung thư da này vào một thời điểm nhất định trong cuộc đời họ. Vì vậy, nếu bạn có người thân ruột thịt, chẳng hạn như bố mẹ, anh, chị hoặc em bị ung thư tế bào hắc tố, bạn sẽ có nhiều nguy cơ mắc căn bệnh này hơn.
Ngoài gen ung thư, bạn cũng có thể mắc ung thư da nếu có nhiều nốt ruồi bất thường hoặc không điển hình, bao gồm các đặc điểm sau đây:
- Nốt ruồi không đối xứng nhau
- Nốt ruồi có đường viền răng cưa hoặc không đều
- Nốt ruồi có sắc thái khác nhau, chẳng hạn như màu rám nắng, nâu, đen hoặc đỏ
- Đường kính của nốt ruồi lớn hơn 1⁄4 inch
- Kích thước, màu sắc, hình dạng và độ dày của nốt ruồi đã thay đổi đáng kể
Bên cạnh đó, những người có gen ung thư da, hay còn được gọi là hội chứng đa nốt ruồi không điển hình gia đình (FAMMM) sẽ có nguy cơ phát triển khối u ác tính cao hơn 17,3 lần so với những người khác. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng một số gen khiếm khuyết có thể được di truyền và làm tăng nguy cơ hình thành bệnh ung thư da.
Theo các nhà nghiên cứu cho biết, những thay đổi DNA trong gen ức chế khối u, ví dụ như BAP1 và CDKN2A, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tế bào hắc tố. Nếu các gen này bị hư hại do tác động của bức xạ tia cực tím, chúng có thể ngừng thực hiện nhiệm vụ kiểm soát sự phát triển tế bào của mình, từ đó góp phần làm hình thành nên các tế bào ung thư trên da.
Mặt khác, những người da trắng hoặc da sáng dường như có nguy cơ mắc bệnh ung thư da cao hơn so với những người khác. Điều này là do đặc điểm thể chất mà họ được thừa hưởng từ cha mẹ của mình. Những người được sinh ra với những đặc điểm sau đây sẽ có nguy cơ cao mắc ung thư da vào một thời điểm nhất định trong cuộc đời:
- Tóc đỏ hoặc vàng
- Da trắng mịn và dễ bị tàn nhang
- Màu mắt sáng
3. Một số yếu tố khác làm phát triển bệnh ung thư da
Nhiều căn bệnh ung thư có thể xảy ra do sự kết hợp của các yếu tố môi trường và di truyền. Mặc dù gen đóng một vai trò nhất định trong việc làm tăng nguy cơ ung thư da, nhưng môi trường dường như có tác động lớn hơn.
Việc tiếp xúc với tia cực tím từ ánh nắng mặt trời được xem là nguyên nhân chính gây ra bệnh ung thư da. Ngoài ra, tia UV từ đèn cực tím hoặc giường tắm nắng cũng có thể gây hại cho làn da của bạn.
Mặc dù ánh nắng mặt trời có thể gây ra những tác động xấu cho làn da của bạn ngay từ khi còn nhỏ, nhưng nhiều trường hợp ung thư da chỉ xuất hiện sau 50 tuổi. Tia UV từ mặt trời có thể làm thay đổi hoặc gây hư hại cấu trúc DNA của các tế bào da, khiến cho các tế bào ung thư phát triển và nhân lên nhanh chóng. Những người sống ở nơi có lượng bức xạ UV cao từ mặt trời thường có nguy cơ mắc bệnh ung thư da cao hơn so với người khác.
4. Làm thế nào để ngăn ngừa bệnh ung thư da?
Ngay cả khi bạn thuộc nhóm có gen ung thư hoặc có các yếu tố nguy cơ cao khác gây ung thư da, điều quan trọng là cần phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ da khỏi tác hại từ tia cực tím.
Nếu bệnh ung thư da di truyền trong gia đình hoặc bạn có làn da trắng, bạn nên chú ý bảo vệ làn da khỏi ánh nắng mặt trời. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa ung thư da cần thực hiện:
- Sử dụng kem chống nắng phổ rộng: Bao gồm các loại kem chống nắng có khả năng ngăn chặn cả tia UVA và UVB.
- Dùng kem chống nắng có chỉ số SPF cao: Các chuyên gia da liễu khuyến cáo mọi người nên thoa kem chống nắng có chỉ số SPF 30 hoặc cao hơn.
- Thường xuyên thoa lại kem chống nắng: Bạn nên chú ý thoa lại kem chống nắng sau mỗi 2 giờ hoặc thậm chí thường xuyên hơn nếu cơ thể đổ nhiều mồ hôi, sau khi tập thể dục hoặc bơi lội.
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời: Nếu phải ra ngoài trời, bạn nên cố gắng tìm những nơi có bóng râm, đặc biệt là từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều – thời điểm tia UV hoạt động mạnh mẽ nhất.
- Đội mũ rộng vành: Giúp bảo vệ thêm cho mặt, đầu, tai và cổ.
- Mặc quần áo chống nắng: Nên chọn các trang phục chống nắng nhẹ và rộng rãi để tránh làm bí da.
- Đi kiểm tra da thường xuyên: Bạn nên cố gắng đi kiểm tra da định kỳ hàng năm tại các phòng khám da liễu. Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn có tiền sử gia đình mắc ung thư tế bào hắc tố hoặc các loại ung thư da khác.
